Το διαβατήριο της κλοπής των αιώνων
Το ίχνος των υπεράκτιων εταιρειών εκτείνεται από την Αφρική και τη Λατινική Αμερική έως την Ασία και είναι πιθανό να θέσει δύσκολα ερωτήματα για τους πολιτικούς σε όλο τον κόσμο
Η πιο σηµαντική υπεράκτια διαρροή µέχρι σήµερα ήταν τα «Panama Papers». Αποτελούνταν από δεδοµένα µεγέθους 2,4 terrabytes, τα οποία διέρρευσαν από τη δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca.
Τον επόµενο χρόνο έγινε η δηµοσίευση των «Paradise Papers», τα περισσότερα εκ των οποίων προέρχονταν από τον υπεράκτιο πάροχο Appleby, που είχε ιδρυθεί στις Βερµούδες. Συνολικά, η ποσότητα αυτή αποτελείτο από δεδοµένα µεγέθους 1,4 terrabytes. Αλλά µε περιεχόµενο 2,94 terrabytes, τα «Pandora Papers» είναι η µεγαλύτερη από όλες τις διαρροές. Οι «επιχειρήσεις» εκτείνονται από το Βιετνάµ µέχρι τη Σιγκαπούρη, καθώς και σε µακρινά αρχιπελάγη, όπως οι Μπαχάµες και οι Σεϋχέλλες, και πάνω από τα δύο τρίτα αυτών των εταιρειών δηµιουργήθηκαν στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, µια επικράτεια γνωστή από παλιά ως βασικό γρανάζι στο υπεράκτιο σύστηµα.
Σε µια εποχή διεύρυνσης του αυταρχισµού και της ανισότητας -µετά και την εργαλειοποίηση της πανδηµίας- τα ευρήµατα των «Pandora Papers» παρέχουν µια σαφή ένδειξη για το πώς το «κράτος Δικαίου» έχει διαλυθεί και είναι ανύπαρκτο σε όλο τον κόσµο, ενώ επισηµαίνουν πόσο βαθιά η µυστική χρηµατοδότηση έχει διεισδύσει στην παγκόσµια πολιτική. Ενα έγγραφο στα ντοκουµέντα της «Πανδώρας» δείχνει ότι τράπεζες σε όλο τον κόσµο βοήθησαν τους πελάτες τους να δηµιουργήσουν τουλάχιστον 3.926 υπεράκτιες εταιρείες, µε τη βοήθεια των Aleman, Cordero, Galindo & Lee, ενός παναµέζικου δικηγορικού γραφείου, στο οποίο επικεφαλής είναι ένας πρώην πρέσβης στις ΗΠΑ. Το έγγραφο δείχνει ότι η εταιρεία -γνωστή και ως Alcogal- δηµιούργησε τουλάχιστον 312 εταιρείες στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους για πελάτες του αµερικανικού κολοσσού χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών Morgan Stanley.
Οι «shell companies», οι εταιρείες-κελύφη, µέσω των οποίων γίνεται η λεηλασία του παγκόσµιου πλούτου, δεν διατηρούν γραφεία ούτε έδρα ούτε και πραγµατοποιούν συγκεκριµένες εργασίες. Εκτός του ότι δεν διαθέτουν φυσική παρουσία ή δραστηριότητα στη χώρα όπου είναι εγγεγραµµένες, έχουν φορολογική κατοικία σε χώρα που θεωρείται φορολογικός παράδεισος. Τουλάχιστον 11,3 τρισ. δολάρια φυλάσσονται υπεράκτια (off shore), σύµφωνα µε µελέτη του 2020 του ΟΟΣΑ. Λόγω της πολυπλοκότητας και της µυστικότητας του υπερά- κτιου συστήµατος, δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουµε το ποσοστό από αυτόν τον πλούτο που συνδέεται µε τη φοροδιαφυγή και άλλα εγκλήµατα.
Οι υπεράκτιες επιχειρήσεις δεν λειτουργούν µεµονωµένα. Συνεργάζονται µε άλλους παρόχους απορρήτου σε όλο τον κόσµο, για να δηµιουργήσουν αλληλένδετα στρώµατα εταιρειών και καταπιστευµάτων. Οσο πιο περίπλοκες είναι οι ρυθµίσεις, τόσο υψηλότερα είναι τα τέλη και τόσο περισσότερη µυστικότητα και προστασία µπορούν να περιµένουν οι πελάτες. Τα αρχεία που διέρρευσαν απεικονίζουν έντονα τον κεντρικό συντονιστικό ρόλο που παίζει το Λονδίνο στον θολό υπεράκτιο κόσµο. Η πρωτεύουσα του Ηνωµένου Βασιλείου φιλοξενεί διαχειριστές πλούτου, δικηγορικά γραφεία, πράκτορες σχηµατισµού εταιρειών και λογιστές. Όλοι υπάρχουν για να εξυπηρετούν την εξαιρετικά πλούσια ελίτ. Πολλοί είναι µεγιστάνες που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και απολαµβάνουν το καθεστώς «µη κατοικίας», κάτι που σηµαίνει ότι δεν πληρώνουν φόρο για τα περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό.
Το ίχνος των υπεράκτιων εταιρειών εκτείνεται επίσης από την Αφρική στη Λατινική Αµερική και έως την Ασία και είναι πιθανό να θέσει δύσκολα ερωτήµατα για τους πολιτικούς σε όλο τον κόσµο. Τα έγγραφα επιφυλάσσουν και µια έκπληξη αρνητική για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δεσµεύτηκε να ηγηθεί διεθνώς των προσπαθειών για τη διαφά- νεια στο παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστη- µα. Το πρόβληµα για τον Μπάιντεν είναι ότι οι ΗΠΑ αναδύονται από τη διαρροή ως κορυ- φαίος φορολογικός παράδεισος. Τα αρχεία υποδηλώνουν ότι η πολιτεία της Νότιας Ντακότα ιδίως προστατεύει πλούτο δισεκατοµµυρίων δολαρίων, ο οποίος συνδέεται µε άτοµα που εί- χαν κατηγορηθεί προηγουµένως για σοβαρά οικονοµικά εγκλήµατα.
Τα «Pandora Papers» παρέχουν λεπτοµέρειες για δεκάδες εκατοµµύρια δολάρια που µεταφέρθηκαν από υπεράκτιους παραδείσους της Καραϊβικής και της Ευρώπης στη Νότια Ντακότα. ΟΙ ΗΠΑ είναι ένας από τους µεγαλύτερους παίκτες στον υπεράκτιο κόσµο. Είναι επίσης η χώρα που, αν θέλει, µπορεί να τερµατίσει τις υπεράκτιες οικονοµικές καταχρήσεις χάρη στον υπερµεγέθη ρόλο που διαδραµατίζει στο διεθνές τραπεζικό σύστηµα. Λόγω του καθεστώτος του δολαρίου ΗΠΑ ως de facto παγκόσµιου νοµίσµατος, οι περισσότερες διεθνείς συναλλαγές εισέρχονται και εξέρχονται από τραπεζικές δραστηριότητες µε έδρα τη Νέα Υόρκη. Όµως, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο να αναγκάσουν άλλες χώρες να µοιραστούν πληροφορίες για τους Αµερικανούς πελάτες παρά να µοιραστούν αυτές τις πληροφορίες για χρήµατα που κινούνται µέσω τραπεζικών λογαριασµών, εταιρειών και καταπιστευµάτων στις ΗΠΑ. Μάλιστα, αρνήθηκαν να συµµετάσχουν σε µια συµφωνία του 2014 που θα απαιτούσε από τα αµερικανικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα να µοιράζονται πληροφορίες που διαθέτουν για περιουσιακά στοιχεία αλλοδαπών.
Χρόνο µε τον χρόνο, στη Νότια Ντακότα οι νοµοθέτες της πολιτείας ενέκριναν τη νοµοθεσία που εκπονήθηκε εµπιστευτικά από φορείς της βιοµηχανίας, παρέχοντας όλο και περισσότερες προστασίες και άλλα οφέλη για εκατοµµυριούχους πελάτες στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Το αποτέλεσµα είναι τα περιουσιακά στοιχεία των πελατών στα καταπιστεύµατα της Νότιας Ντακότα να έχουν τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας στα 360 δισεκατοµµύρια δολάρια. Μέχρι το 2020, 17 από τις 20 πιο χαλαρές δικαιοδοσίες στον κόσµο ως προς τα καταπιστεύµατα αφορούσαν αµερικανικές πολιτείες.
Τα καταπιστεύµατα που δηµιουργήθηκαν στη Νότια Ντακότα και σε πολλές άλλες πολιτείες των ΗΠΑ παραµένουν µυστικά, παρά τη θέσπιση φέτος του οµοσπονδιακού νόµου περί εταιρικής διαφάνειας, που καθιστά πιο δύσκολο για τους ιδιοκτήτες ορισµένων τύπων εταιρειών να αποκρύψουν την ταυτότητά τους. Παρ’ όλα αυτά, οι πλουσιότεροι πολίτες των Ηνωµένων Πολιτειών, όπως ο ιδρυτής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, ο οποίος κατέχει τη «Washington Post», ο ιδρυτής της Tesla, Ελον Μασκ, ο δισεκατοµµυριούχος της Microsoſt , Μπιλ Γκέιτς, καθώς και ο δισεκατοµµυριούχος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ, δεν εµφανίζονται πουθενά στα έγγραφα.
Οικονοµικοί εµπειρογνώµονες είπαν ότι οι πλούσιοι στις ΗΠΑ πληρώνουν τόσο χαµηλούς φορολογικούς συντελεστές ώστε να έχουν λιγότερα κίνητρα για αναζήτηση υπεράκτιων παραδείσων. Αλλά η απουσία τους από τους φακέλους µπορεί επίσης να σηµαίνει ότι οι πολύ πλούσιοι Αµερικανοί στρέφονται σε διαφορετικές υπεράκτιες εταιρείες από αυτές που φαίνονται στα έγγραφα της «Πανδώρας». Αυτοί που αναφέρονται σαφώς από την έρευνα, εκτός από τον Βρετανό πρώην πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ και τον Τσέχο πρωθυπουργό, Αντρέι Μπάµπις, από δυτικές χώρες, είναι µέλη της ελίτ της Κίνας και πρόσωπα της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας.
Οι Ρώσοι αντιπροσωπεύουν ένα δυσανάλογα µεγάλο µερίδιο αυτών που εκτίθενται στα αρχεία της «Πανδώρας» και το ίδιο συµβαίνει και µε τα κρυµµένα πλούτη πολλών αντιπάλων των ΗΠΑ. Εντύπωση προκαλεί, επίσης, το γεγονός ότι οι λεγόµενοι «ερευνητές δηµοσιογράφοι», που εµπλέκονται στην αποκάλυψη των «µυστικών της παγκόσµιας ελίτ», παραµελούν την εξέταση των υπεράκτιων τραπεζικών πρακτικών του Soros Fund, του Quantum Fund και άλλων κεφαλαίων που συνδέονται µε τον Τζορτζ Σόρος και το σύνολό τους βρίσκεται σε φορολογικά καταφύγια, όπως ο Παναµάς και οι Μπαχάµες.
Η πανδηµία και η ανάγκη για ένα λειτουργικό δηµόσιο σύστηµα Υγείας γκρέµισαν όλες τις ψευδαισθήσεις του νεοφιλελεύθερου γκλοµπαλισµού και έδειξαν ότι δεν είναι προς το συµφέρον κανενός η λεηλασία του πλούτου των εθνών και η ανυπαρξία των προστασιών που χρειάζονται οι κοινωνίες µας, όπως είναι οι δηµόσιοι θεσµοί. Ετσι δηµιουργούνται καλές κοινωνίες και ισχυρές πατρίδες. Μόνο τα κέρδη και τα χρήµατα που λεηλατεί η υπερεθνική ελίτ δεν έχουν πατρίδα.
Τον επόµενο χρόνο έγινε η δηµοσίευση των «Paradise Papers», τα περισσότερα εκ των οποίων προέρχονταν από τον υπεράκτιο πάροχο Appleby, που είχε ιδρυθεί στις Βερµούδες. Συνολικά, η ποσότητα αυτή αποτελείτο από δεδοµένα µεγέθους 1,4 terrabytes. Αλλά µε περιεχόµενο 2,94 terrabytes, τα «Pandora Papers» είναι η µεγαλύτερη από όλες τις διαρροές. Οι «επιχειρήσεις» εκτείνονται από το Βιετνάµ µέχρι τη Σιγκαπούρη, καθώς και σε µακρινά αρχιπελάγη, όπως οι Μπαχάµες και οι Σεϋχέλλες, και πάνω από τα δύο τρίτα αυτών των εταιρειών δηµιουργήθηκαν στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, µια επικράτεια γνωστή από παλιά ως βασικό γρανάζι στο υπεράκτιο σύστηµα.
Σε µια εποχή διεύρυνσης του αυταρχισµού και της ανισότητας -µετά και την εργαλειοποίηση της πανδηµίας- τα ευρήµατα των «Pandora Papers» παρέχουν µια σαφή ένδειξη για το πώς το «κράτος Δικαίου» έχει διαλυθεί και είναι ανύπαρκτο σε όλο τον κόσµο, ενώ επισηµαίνουν πόσο βαθιά η µυστική χρηµατοδότηση έχει διεισδύσει στην παγκόσµια πολιτική. Ενα έγγραφο στα ντοκουµέντα της «Πανδώρας» δείχνει ότι τράπεζες σε όλο τον κόσµο βοήθησαν τους πελάτες τους να δηµιουργήσουν τουλάχιστον 3.926 υπεράκτιες εταιρείες, µε τη βοήθεια των Aleman, Cordero, Galindo & Lee, ενός παναµέζικου δικηγορικού γραφείου, στο οποίο επικεφαλής είναι ένας πρώην πρέσβης στις ΗΠΑ. Το έγγραφο δείχνει ότι η εταιρεία -γνωστή και ως Alcogal- δηµιούργησε τουλάχιστον 312 εταιρείες στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους για πελάτες του αµερικανικού κολοσσού χρηµατοπιστωτικών υπηρεσιών Morgan Stanley.
Οι «shell companies», οι εταιρείες-κελύφη, µέσω των οποίων γίνεται η λεηλασία του παγκόσµιου πλούτου, δεν διατηρούν γραφεία ούτε έδρα ούτε και πραγµατοποιούν συγκεκριµένες εργασίες. Εκτός του ότι δεν διαθέτουν φυσική παρουσία ή δραστηριότητα στη χώρα όπου είναι εγγεγραµµένες, έχουν φορολογική κατοικία σε χώρα που θεωρείται φορολογικός παράδεισος. Τουλάχιστον 11,3 τρισ. δολάρια φυλάσσονται υπεράκτια (off shore), σύµφωνα µε µελέτη του 2020 του ΟΟΣΑ. Λόγω της πολυπλοκότητας και της µυστικότητας του υπερά- κτιου συστήµατος, δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουµε το ποσοστό από αυτόν τον πλούτο που συνδέεται µε τη φοροδιαφυγή και άλλα εγκλήµατα.
Οι υπεράκτιες επιχειρήσεις δεν λειτουργούν µεµονωµένα. Συνεργάζονται µε άλλους παρόχους απορρήτου σε όλο τον κόσµο, για να δηµιουργήσουν αλληλένδετα στρώµατα εταιρειών και καταπιστευµάτων. Οσο πιο περίπλοκες είναι οι ρυθµίσεις, τόσο υψηλότερα είναι τα τέλη και τόσο περισσότερη µυστικότητα και προστασία µπορούν να περιµένουν οι πελάτες. Τα αρχεία που διέρρευσαν απεικονίζουν έντονα τον κεντρικό συντονιστικό ρόλο που παίζει το Λονδίνο στον θολό υπεράκτιο κόσµο. Η πρωτεύουσα του Ηνωµένου Βασιλείου φιλοξενεί διαχειριστές πλούτου, δικηγορικά γραφεία, πράκτορες σχηµατισµού εταιρειών και λογιστές. Όλοι υπάρχουν για να εξυπηρετούν την εξαιρετικά πλούσια ελίτ. Πολλοί είναι µεγιστάνες που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και απολαµβάνουν το καθεστώς «µη κατοικίας», κάτι που σηµαίνει ότι δεν πληρώνουν φόρο για τα περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό.
Το ίχνος των υπεράκτιων εταιρειών εκτείνεται επίσης από την Αφρική στη Λατινική Αµερική και έως την Ασία και είναι πιθανό να θέσει δύσκολα ερωτήµατα για τους πολιτικούς σε όλο τον κόσµο. Τα έγγραφα επιφυλάσσουν και µια έκπληξη αρνητική για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, ο οποίος δεσµεύτηκε να ηγηθεί διεθνώς των προσπαθειών για τη διαφά- νεια στο παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστη- µα. Το πρόβληµα για τον Μπάιντεν είναι ότι οι ΗΠΑ αναδύονται από τη διαρροή ως κορυ- φαίος φορολογικός παράδεισος. Τα αρχεία υποδηλώνουν ότι η πολιτεία της Νότιας Ντακότα ιδίως προστατεύει πλούτο δισεκατοµµυρίων δολαρίων, ο οποίος συνδέεται µε άτοµα που εί- χαν κατηγορηθεί προηγουµένως για σοβαρά οικονοµικά εγκλήµατα.
Τα «Pandora Papers» παρέχουν λεπτοµέρειες για δεκάδες εκατοµµύρια δολάρια που µεταφέρθηκαν από υπεράκτιους παραδείσους της Καραϊβικής και της Ευρώπης στη Νότια Ντακότα. ΟΙ ΗΠΑ είναι ένας από τους µεγαλύτερους παίκτες στον υπεράκτιο κόσµο. Είναι επίσης η χώρα που, αν θέλει, µπορεί να τερµατίσει τις υπεράκτιες οικονοµικές καταχρήσεις χάρη στον υπερµεγέθη ρόλο που διαδραµατίζει στο διεθνές τραπεζικό σύστηµα. Λόγω του καθεστώτος του δολαρίου ΗΠΑ ως de facto παγκόσµιου νοµίσµατος, οι περισσότερες διεθνείς συναλλαγές εισέρχονται και εξέρχονται από τραπεζικές δραστηριότητες µε έδρα τη Νέα Υόρκη. Όµως, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο να αναγκάσουν άλλες χώρες να µοιραστούν πληροφορίες για τους Αµερικανούς πελάτες παρά να µοιραστούν αυτές τις πληροφορίες για χρήµατα που κινούνται µέσω τραπεζικών λογαριασµών, εταιρειών και καταπιστευµάτων στις ΗΠΑ. Μάλιστα, αρνήθηκαν να συµµετάσχουν σε µια συµφωνία του 2014 που θα απαιτούσε από τα αµερικανικά χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα να µοιράζονται πληροφορίες που διαθέτουν για περιουσιακά στοιχεία αλλοδαπών.
Χρόνο µε τον χρόνο, στη Νότια Ντακότα οι νοµοθέτες της πολιτείας ενέκριναν τη νοµοθεσία που εκπονήθηκε εµπιστευτικά από φορείς της βιοµηχανίας, παρέχοντας όλο και περισσότερες προστασίες και άλλα οφέλη για εκατοµµυριούχους πελάτες στις ΗΠΑ και στο εξωτερικό. Το αποτέλεσµα είναι τα περιουσιακά στοιχεία των πελατών στα καταπιστεύµατα της Νότιας Ντακότα να έχουν τετραπλασιαστεί την τελευταία δεκαετία, φτάνοντας στα 360 δισεκατοµµύρια δολάρια. Μέχρι το 2020, 17 από τις 20 πιο χαλαρές δικαιοδοσίες στον κόσµο ως προς τα καταπιστεύµατα αφορούσαν αµερικανικές πολιτείες.
Τα καταπιστεύµατα που δηµιουργήθηκαν στη Νότια Ντακότα και σε πολλές άλλες πολιτείες των ΗΠΑ παραµένουν µυστικά, παρά τη θέσπιση φέτος του οµοσπονδιακού νόµου περί εταιρικής διαφάνειας, που καθιστά πιο δύσκολο για τους ιδιοκτήτες ορισµένων τύπων εταιρειών να αποκρύψουν την ταυτότητά τους. Παρ’ όλα αυτά, οι πλουσιότεροι πολίτες των Ηνωµένων Πολιτειών, όπως ο ιδρυτής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, ο οποίος κατέχει τη «Washington Post», ο ιδρυτής της Tesla, Ελον Μασκ, ο δισεκατοµµυριούχος της Microsoſt , Μπιλ Γκέιτς, καθώς και ο δισεκατοµµυριούχος επενδυτής Γουόρεν Μπάφετ, δεν εµφανίζονται πουθενά στα έγγραφα.
Οικονοµικοί εµπειρογνώµονες είπαν ότι οι πλούσιοι στις ΗΠΑ πληρώνουν τόσο χαµηλούς φορολογικούς συντελεστές ώστε να έχουν λιγότερα κίνητρα για αναζήτηση υπεράκτιων παραδείσων. Αλλά η απουσία τους από τους φακέλους µπορεί επίσης να σηµαίνει ότι οι πολύ πλούσιοι Αµερικανοί στρέφονται σε διαφορετικές υπεράκτιες εταιρείες από αυτές που φαίνονται στα έγγραφα της «Πανδώρας». Αυτοί που αναφέρονται σαφώς από την έρευνα, εκτός από τον Βρετανό πρώην πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ και τον Τσέχο πρωθυπουργό, Αντρέι Μπάµπις, από δυτικές χώρες, είναι µέλη της ελίτ της Κίνας και πρόσωπα της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας.
Οι Ρώσοι αντιπροσωπεύουν ένα δυσανάλογα µεγάλο µερίδιο αυτών που εκτίθενται στα αρχεία της «Πανδώρας» και το ίδιο συµβαίνει και µε τα κρυµµένα πλούτη πολλών αντιπάλων των ΗΠΑ. Εντύπωση προκαλεί, επίσης, το γεγονός ότι οι λεγόµενοι «ερευνητές δηµοσιογράφοι», που εµπλέκονται στην αποκάλυψη των «µυστικών της παγκόσµιας ελίτ», παραµελούν την εξέταση των υπεράκτιων τραπεζικών πρακτικών του Soros Fund, του Quantum Fund και άλλων κεφαλαίων που συνδέονται µε τον Τζορτζ Σόρος και το σύνολό τους βρίσκεται σε φορολογικά καταφύγια, όπως ο Παναµάς και οι Μπαχάµες.
Η πανδηµία και η ανάγκη για ένα λειτουργικό δηµόσιο σύστηµα Υγείας γκρέµισαν όλες τις ψευδαισθήσεις του νεοφιλελεύθερου γκλοµπαλισµού και έδειξαν ότι δεν είναι προς το συµφέρον κανενός η λεηλασία του πλούτου των εθνών και η ανυπαρξία των προστασιών που χρειάζονται οι κοινωνίες µας, όπως είναι οι δηµόσιοι θεσµοί. Ετσι δηµιουργούνται καλές κοινωνίες και ισχυρές πατρίδες. Μόνο τα κέρδη και τα χρήµατα που λεηλατεί η υπερεθνική ελίτ δεν έχουν πατρίδα.
