Εκατό χρόνια από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης, 100 χρόνια µε τον Εβρο ως σύνορο της Ελλάδος. Το σηµαντικό κείµενο, µαζί µε τα πρόσθετα πρωτόκολλα, συµβάσεις κ.λπ., το οποίο υπεγράφη στη Λωζάννη στις 24 Ιουλίου 1923, ορίζει τον Εβρο ως τη µεθοριακή γραµµή µεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Με την ευκαιρία αυτής της επετείου, ας θυµηθούµε ιστορικές και σύγχρονες στιγµές που είναι συνδεδεµένες µε τον Εβρο και µε τους αγέρωχους Ακρίτες της Θράκης.

Η Συνθήκη της Λωζάννης ορίζει ως σύνορο τον ρου του ποταµού. Οµως µε τουρκική απαίτηση σε κάποιο σηµείο ο ποταµός εισέρχεται στο τουρκικό έδαφος και εκεί τα σύνορά µας είναι χερσαία. Πρόκειται για το γνωστό ως Τρίγωνο του Κάραγατς. Το χωριό Κάραγατς, η παλαιά Ορεστιάδα, φιλοξενούσε τον σιδηροδροµικό σταθµό της Αδριανούπολης. Η πόλη ήταν στα δεξιά του Εβρου και ο σταθµός στα αριστερά. Ο Ισµέτ πασάς, ως εκπρόσωπος του Μουσταφά Κεµάλ και της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης της Αγκυρας, ζήτησε να περιέλθει υπό τουρκική κυριαρχία ο σταθµός, άρα και το Κάραγατς. Η συνοριακή ρύθµιση ανακοινώθηκε στους κατοίκους τον Μάιο του 1923 και εκείνοι υποχρεώθηκαν να εκτοπισθούν και να πάρουν ελάχιστα από τα υπάρχοντά τους. Οι πρόσφυγες από την Αδριανούπολη και το Κάραγατς ίδρυσαν πριν από 100 χρόνια τη Νέα Ορεστιάδα στον σηµερινό Νοµό Εβρου.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη παραχωρήθηκαν από τους Γερµανούς και τους Ιταλούς στην τότε σύµµαχο Βουλγαρία. Μόνο µία συνοριακή ζώνη εξαιρέθηκε, διότι η Τουρκία ήταν τυπικά ουδέτερη. Η δυτική όχθη του Εβρου µε το ∆ιδυµότειχο και άλλες πόλεις και χωριά ανατέθηκαν στον έλεγχο των Γερµανών ναζί.

Σήµερα οι σχέσεις µε τη Βουλγαρία είναι πολύ καλές και από το Ορµένιο του Εβρου µπαίνεις στη γειτονική χώρα µε ταυτότητα, αφού και οι δύο χώρες µας είναι µέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η Τουρκία αποτελεί µια διαρκή απειλή. Οποια κυβέρνηση κι αν είναι στην Αγκυρα, οι ελληνικές δυνάµεις στον Εβρο οφείλουν να βρίσκονται σε ετοιµότητα. Σηµαντική είναι η προσφορά των κατοίκων της περιοχής. Η θωράκιση είναι πρώτιστα ηθική. Κάτοικοι, Στρατός, Εκκλησία και Τοπική Αυτοδιοίκηση διατηρούν θαυµαστή ψυχική ενότητα και αποδεικνύουν ότι ο Εβρος είναι οι άνθρωποί του.

Από την 1η Μαρτίου 2018 έως τη 15η Αυγούστου του ιδίου έτους η φυλάκιση δύο Ελλήνων στρατιωτικών στην Αδριανούπολη από τις τουρκικές Αρχές έδωσε το µήνυµα ότι εισήλθαµε σε µια περίοδο συνεχών και παράνοµων τουρκικών διεκδικήσεων, µε επίκεντρο τον Εβρο και τα νησιά µας. Το δασάκι της Καστανιάς, στον βόρειο Εβρο, ήταν ο τόπος συλλήψεως και δύο χρόνια αργότερα στο ίδιο σηµείο άρχισε η συγκέντρωση χιλιάδων παράτυπων µεταναστών.

Στα τέλη Φεβρουαρίου µε αρχές Μαρτίου του 2020, η Τουρκία επιχείρησε την αποσταθεροποίηση της Ελλάδος συγκεντρώνοντας µεγάλο αριθµό εργαλειοποιηµένων και ταλαιπωρηµένων ανθρώπων, που προσπάθησαν να εισέλθουν παρανόµως και βιαίως στη χώρα µας. Η συνεργασία Στρατού, Αστυνοµίας και λαού του Εβρου έδωσε αποτελέσµατα. Η Ελλάς περιφρούρησε την ασφάλεια των πολιτών της και την εδαφική κυριαρχία της, χωρίς να έχουµε απώλεια ανθρώπινης ζωής.

Από τότε, ο φράκτης έγινε κοµµάτι της ζωής των Εβριτών και τυγχάνει της εγκρίσεως της µεγάλης πλειονότητας των Ελλήνων. Οι νέες ασύµµετρες απειλές επιβάλλουν νέα µέτρα πρόληψης και αποτροπής. Ας µην ξεχνούµε ότι ο Εβρος είναι σήµερα σύνορο της Ελλάδος αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ο Εβρος, όµως, δεν είναι απλώς µια µεθοριακή περιοχή. Είναι ένας µεγάλος νοµός (Περιφερειακή Ενότητα στη σύγχρονη ορολογία), που συνδυάζει τη θαυµαστή ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης και του λιµανιού της, τη βυζαντινή παράδοση του ∆ιδυµοτείχου και της Παναγίας Κοσµοσώτειρας, το Σουφλί µε το Μουσείο Τέχνης Μεταξιού, τον δυναµισµό της Ορεστιάδας και το ∆έλτα του Εβρου µε τον βιότοπό του. Σηµείο ειρηνικής συνύπαρξης χριστιανών και µουσουλµάνων. Χώρος υποδοχής ελληνικών πληθυσµών από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.

Ο Εβρος είναι σύνορο, αλλά και πέρασµα προς την Τουρκία και τη Βουλγαρία. Χώρος µε µεγάλη προοπτική, ιδίως αν δηµιουργηθεί µια οδική αρτηρία, για να συνδέει την Αλεξανδρούπολη µε τα παρευξείνια κράτη.

Επισκεπτόµενοι σήµερα τον Εβρο, συνειδητοποιούµε το παρελθόν και το µέλλον του Ελληνισµού.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 29/7