Ανάµεσα στα κυβερνητικά πανηγύρια και τα ψιλά γράµµατα, µε τις τεχνικές αναλύσεις της εξόδου της χώρας στις αγορές, ένας αµερικανικός κολοσσός ξυπνά µνήµες και προκαλεί εύλογα ερωτήµατα µε την εµπλοκή του. Μνήµες όχι από την εποχή που η Ελλάδα δανειζόταν από τις αγορές, αλλά από τα τελευταία επτά χρόνια που η χώρα µας βρίσκεται σε καθεστώς Μνηµονίων και, παρόλο που έχουν αλλάξει τέσσερις πρωθυπουργοί από το 2009, ο συγκεκριµένος κολοσσός παραµένει σταθερό σηµείο αναφοράς.

Στην απόφαση του υπουργείου Οικονοµικών για έκδοση οµολόγου πενταετούς διάρκειας, τη ∆ευτέρα, ανακοινώθηκε και η συνεργασία µε το δικηγορικό γραφείο Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP, µαζί µε άλλα δύο.

Πρόκειται για µία από τις ισχυρότερες νοµικές εταιρείες της Νέας Υόρκης, η οποία ειδικεύεται σε τραπεζικές και χρηµατοοικονοµικές υποθέσεις και έγινε παγκοσµίως διάσηµη λόγω της ανάµιξής της στις αναδιαρθρώσεις χρέους της Ουρουγουάης, της Αργεντινής και της Ισλανδίας. Το πρόσωπο, όµως, που συνδέεται άµεσα µε την Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια και είναι συνεργάτης της συγκεκριµένης εταιρείας είναι ο φηµισµένος δικηγόρος Λι Mπουχάιτ, τον οποίο συνοδεύουν χαρακτηρισµοί όπως «γκουρού των αναδιαρθρώσεων χρέους» και «νονός των κρατικών οµολόγων», µεγεθύνοντας τον µύθο γύρω από το όνοµά του.

Ο συγκεκριµένος δικηγόρος, παρόλο που αυτό διαψεύδεται από επίσηµες πηγές του υπουργείου Οικονοµικών, σύµφωνα µε πληροφορίες της εφημερίδας Παραπολιτικά, παρακολούθησε τις διαδικασίες για την πρόσφατη έξοδο της χώρας µας στις αγορές, και τόσο ο ίδιος όσο και η εταιρεία µε την οποία συνεργάζεται έχουν παρελθόν µε την Ελλάδα και τις υποθέσεις που την αφορούν.

Ο Λι Μπουχάιτ

Η κυβέρνηση Παπαδήµου στο όχι και τόσο µακρινό 2012 εµπιστευόταν τη δικηγορική εταιρεία Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP και τον Λι Μπουχάιτ για να αναλάβει το πρόγραµµα ανταλλαγής οµολόγων για τη µείωση του ελληνικού χρέους, που έµεινε στην ιστορία ως PSI. Περγαµηνές του δικηγόρου η εκπροσώπηση των κυβερνήσεων της Ισλανδίας και της Αργεντινής κατά τις διαπραγµατεύσεις τους µε τους πιστωτές τους για την αναδιάρθρωση των δικών τους χρεών. Εναν χρόνο πριν, το 2011, τον είχε επισκεφθεί και ο Γ. Παπακωνσταντίνου, ως υπουργός Οικονοµικών της κυβέρνησης Παπανδρέου, αλλά, σύµφωνα µε τον δικηγόρο, δεν προχώρησαν οι συζητήσεις και η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία για ένα µεγάλο «κούρεµα» χρέους. Ο Λι Μπουχάιτ το 2012 είχε συνεργαστεί µε τον Ευάγγελο Βενιζέλο για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και το «κούρεµα» οµολόγων, που έφτασε τα 90 δισ. ευρώ.

Η πρόσληψή του τότε είχε προκαλέσει αίσθηση, µε τους «Financial Times» να τη χαρακτηρίζουν «επιθετική κίνηση» προς τους πιστωτές, κάνοντας αναδροµή στις απόψεις του για το ενδεχόµενο ελληνικής αναδιάρθρωσης εκτός συµφωνιών µε την Ε.Ε.

Οι δύο μελέτες για το ελληνικό χρέος και το συνέδριο κεκλεισμένων των θυρών

Ποιες ήταν, όµως, οι απόψεις του, που βρέθηκαν στο στόχαστρο του διεθνούς Τύπου; Ο Λι Μπουχάιτ αποδεικνύεται βαθύς γνώστης της «αρχιτεκτονικής» του ελληνικού χρέους, αφού πολύ πριν προσληφθεί από το ελληνικό κράτος για το PSI είχε συµµετάσχει σε δύο µελέτες. Μία τον Απρίλιο του 2010, µε τίτλο «Πώς να αναδιαρθρώσουµε το ελληνικό χρέος», και µία τον Απρίλιο του 2011, µε τίτλο «Ελληνικό χρέος: Τα τελικά σενάρια». Αντικείµενο των δύο µελετών ήταν το νοµικό καθεστώς των ελληνικών οµολόγων και οι εναλλακτικές που είχε η Ελλάδα, µε πιο δραστική την ολική αναδιάρθρωση του χρέους. Την ίδια χρονιά, στη Ρώµη, όπως είχε αποκαλύψει και η εφηµερίδα «Ελευθεροτυπία» σε εκτενές ρεπορτάζ της, η δικηγορική εταιρεία που ανέλαβε να παράσχει τις νοµικές υπηρεσίες της για την πρόσφατη έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, διοργάνωσε συνέδριο κεκλεισµένων των θυρών µε αντικείµενο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και το ενδεχόµενο εξόδου από την ευρωζώνη.

Βάσει των δηµοσιευµάτων της εποχής, σε εισήγηση που είχε γίνει στο συνέδριο υπάρχει µηχανισµός εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι ο µηχανισµός που χρησιµοποιείται τώρα για τη Μεγάλη Βρετανία, κάτι που θα σήµαινε και την αυτοδίκαιη αποχώρηση από την ευρωζώνη και όλα αυτά οικειοθελώς. Στο συγκεκριµένο συνέδριο, παρόλο που δεν γινόταν αναφορά στο όνοµα του Λι Μπουχάιτ, διοργανωτής ήταν η εταιρεία στην οποία εργάζεται και προσελήφθη από το υπουργείο Οικονοµικών.

Η πιο πρόσφατη εµπλοκή του ονόµατός του είναι πριν από δύο χρόνια, εν µέσω της περήφανης διαπραγµάτευσης του πρώτου εξαµήνου της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ. ΕΛ. Στα µέσα Απριλίου του 2015 ο Γίάνης Βαρουφάκης βρισκόταν στις ΗΠΑ για να παραστεί στον εορτασµό της ελληνικής ανεξαρτησίας στον Λευκό Οίκο, παρόντος του Μπαράκ Οµπάµα. Μία ηµέρα αργότερα, µαζί µε τον σύµβουλό του, Τζέιµς Γκάλµπρεϊθ, συνάντησε τον Λι Μπουχάιτ, ως δικηγόρο της εταιρείας Cleary Gottlieb ο οποίος είχε φύγει από τη Νέα Υόρκη για να συναντήσει τον Ελληνα υπουργό στην Ουάσινγκτον.

«Φθάστε τα πράγµατα στα άκρα»

Λεπτομέρειες για τη συνάντηση που είχε ο Γιάνης Βαρουφάκης µε τον δικηγόρο Λι Μπουχάιτ στην Ουάσινγκτον και τα όσα του είπε για τον Γ. Παπακωνσταντίνου και τις συζητήσεις τους το 2011 που αναφέραµε δίνει ο πρώην «τσάρος» της ελληνικής οικονοµίας στο πολυσυζητηµένο βιβλίο του «Adults in the Room».

Σύµφωνα µε όσα αναφέρει ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο οποίος παρουσιάζει τον Αµερικανό δικηγόρο ως έναν «έντονα έξυπνο» άνθρωπο, µε «καλούς τρόπους», ο οποίος έψαχνε «λύτρωση» µέσα από τη συνάντησή τους για τις σχέσεις του µε τις προηγούµενες κυβερνήσεις, ως συνεργάτης της Cleary Gottlieb, ο Μπουχάιτ τού έδωσε δύο συµβουλές, µε κοινό παρονοµαστή την απειλή του Grexit.

Η πρώτη ήταν ο Αλέξης Τσίπρας να επαναφέρει πρώτος την απειλή του Grexit, λέγοντας στην Αγκελα Μέρκελ ότι µε τους χειρισµούς τους οι θεσµοί οδηγούσαν τα πράγµατα στα άκρα, µε αποτέλεσµα ένα «ατύχηµα» να φαίνεται εξαιρετικά αναπόφευκτο, προτείνοντας µία λύση. Στη λύση που θα πρότεινε ο Ελληνας πρωθυπουργός στη Γερµανίδα οµόλογό του, µε βάση τον δικηγόρο, θα ήταν τρεις ή τέσσερις τεχνοκράτες Γερµανοί να αποσύρονταν σε ένα νησί µαζί µε Ελληνες, για να οργανώσουν το «ατύχηµα» (σ.σ. Grexit), υπό συνθήκες απόλυτης µυστικότητας και µακριά από οποιαδήποτε δηµοσιότητα. Τα πρόσωπα αυτά, µάλιστα, θα ήταν της εµπιστοσύνης της Α. Μέρκελ και του Αλ. Τσίπρα και θα αναφέρονταν απευθείας σε εκείνους. Στόχος της πρότασης αυτής για µια τέτοια ενέργεια του Ελληνα πρωθυπουργού, η οποία θα ήταν προφορική και όχι γραπτή, για να µην υπάρξουν διαρροές, θα ήταν να διαπιστωθεί αν θα επικρατούσε η άποψη Σόιµπλε για Grexit ή η Αγκελα Μέρκελ θα αποφάσιζε να προσφέρει µια συµφωνία µε «κούρεµα» χρέους, για να αποφευχθεί το παραπάνω ενδεχόµενο

Στη δεύτερη νουθεσία του ο δικηγόρος συµβούλευε τον Γιάνη Βαρουφάκη να µεταβιβαστούν τα αποθέµατα χρυσού από την Τράπεζα της Ελλάδος στην ελληνική κυβέρνηση, προκειµένου να αποφύγει την πίεση της ΕΚΤ και να µπορέσει να τυπώσει νέο νόµισµα, µε νέα κεντρική τράπεζα.

Με βάση τον Γιάνη Βαρουφάκη, οι δύο προτάσεις του Λι Μπουχάιτ µεταφέρθηκαν στον Αλ. Τσίπρα µετά την επιστροφή του πρώτου από το ταξίδι του στις ΗΠΑ και πριν από την αναχώρησή του για το Eurogroup της Ρίγας, το οποίο έχει θεωρηθεί καταστροφικό για την Ελλάδα. Ο πρώην υπουργός αναφέρει µεν ότι οι ενέργειες αυτές απορρίφθηκαν από τον πρωθυπουργό ως «casus belli» απέναντι στους Ευρωπαίους, αλλά κάνει λόγο για γραπτή παρουσίαση των προτάσεων, κάτι που, αν ισχύει, καθιστά τον Αλ. Τσίπρα γνώστη των σκέψεων και των σχεδιασµών του Λι Μπουχάιτ για το πώς πρέπει η Ελλάδα να κινηθεί απέναντι στη Γερµανία.

«Ιδέα του να µην πληρωθεί και το ∆ΝΤ»

Όπως αποκάλυψαν τα «Παραπολιτικά» µε δηµοσίευµά τους τον Ιούνιο του 2015, πηγές από το περιβάλλον του προέδρου της Κοµισιόν, ΖανΚλοντ Γιούνκερ, εξέφραζαν τη δυσαρέσκειά τους για τις κινήσεις του Γιάνη Βαρουφάκη στο µέτωπο της διαπραγµάτευσης, αλλά και των επαφών του µε τον Λι Μπουχάιτ, χαρακτηρίζοντας το δίδυµο Βαρουφάκη-Μπουχάιτ «καταστροφικό», θεωρώντας τους «ασυγκράτητους» και προσδίδοντάς τους «τυχοδιωκτικά χαρακτηριστικά».

Σύµφωνα µε το ρεπορτάζ της εποχής, η απόφαση της κυβέρνησης να µην πληρώσει τη δόση στο ∆ΝΤ, ζητώντας και πετυχαίνοντας την παρέµβαση του τότε υπουργού Οικονοµικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιου, για να οµαδοποιηθούν οι οφειλές προς το Ταµείο και να δοθεί παράταση ενός µήνα στην Ελλάδα για την πληρωµή, χωρίς να κηρυχθεί σε κατάσταση χρεοκοπίας, ήρθε έπειτα από σχετική γνωµοδότηση του Λι Μπουχάιτ.

Μετά το ταραχώδες 2015, ο Αµερικανός δικηγόρος αναφέρθηκε σε δηµοσιεύµατα για πιθανή συνεργασία του µε τον Ευ. Τσακαλώτο για τα σχέδια της κυβέρνησης για την αναδιάρθρωση του χρέους, έχοντας ο ίδιος ξεκαθαρίσει στην «Guardian» ότι η µοναδική λύση που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί είναι η επιµήκυνση του χρόνου αποπληρωµής των δανείων, αφού «κούρεµα» όµοιο µε του 2012 δεν πρόκειται να ξαναγίνει. Τα δηµοσιεύµατα του 2016 τελικά δεν επιβεβαιώθηκαν.

Ο Αλέξης Τσίπρας, λοιπόν, ακόµα κι αν δεν γνώριζε τον ρόλο του Λι Μπουχάιτ στην ολοκλήρωση του PSI, αλλά και την όλη ρητορική που έχει αναπτύξει όλα αυτά τα χρόνια γύρω από την Ελλάδα, το χρέος της, τη λύση της χρεοκοπίας και την οικειοθελή έξοδο από τη ζώνη του ευρώ, µε βάση καλά γνωρίζοντες τα παρασκήνια όσων διαδραµατίστηκαν το 2015, ήξερε για τις επαφές του Γ. Βαρουφάκη µε τον µεγαλοδικηγόρο στην Ουάσινγκτον, έµαθε τις προτάσεις του και, µάλιστα, τον είχε συµβουλευθεί πριν ζητήσει την παρέµβαση των ΗΠΑ προς το ∆ΝΤ για τη δόση. Με ποια λογική, λοιπόν, προσέλαβε τη δικηγορική εταιρεία της οποίας ο Λι Μπουχάιτ θεωρείται «αστέρας» για την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, πληρώνοντάς τη µάλιστα µε ένα αξιόλογο ποσό, αφού, όπως αναφέρει η απόφαση της κυβέρνησης, οι τρεις δικηγορικές εταιρείες θα µοιραστούν ένα ποσό της τάξης των 400.000 ευρώ;