Η Βαλκανική δεν έπαυσε ποτέ να αποτελεί περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τις μεγάλες δυνάμεις, ο διαχρονικός ανταγωνισμός των οποίων αποτέλεσε αιτία και αφορμή ώστε να αποκληθεί η συγκεκριμένη περιοχή «πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης».

Στο πλαίσιο αυτού του διεθνούς ανταγωνισμού επιρροής στα Βαλκάνια πρέπει να αποδοθεί -και υπό το πρίσμα αυτό να ερμηνευθεί- και ο διαμελισμός της Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα ο ανταγωνισμός αυτός, μέσω του ειδικού ενδιαφέροντος Ευρώπης, Δύσης γενικώς και Ρωσίας, παραμένει ενεργός. Και εκείνο που εύχεται κανείς είναι οι διαφαινόμενες προσπάθειες κατανομής της επιρροής κάθε μιας ενδιαφερόμενης πλευράς να μην περάσουν μέσα από διαδικασίες νέων αιματοχυσιών. Κι αυτό διότι οι εθνοτικές αντιπαλότητες μέσα στις ίδιες τις χώρες των Βαλκανίων και κυρίως σε αυτές που δημιουργήθηκαν από τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, ευνοούν τις ακραίες καταστάσεις βίας, μέχρις ότου επικρατήσει η μία εθνότητα σε βάρος της άλλης.

Κατά τον βρετανικό «Independent», στην πρώτη γραμμή αντιπαράθεσης βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ενωση (η Ε.Ε. της Γερμανίας, λέμε εμείς) με τη Ρωσία. Κι αυτό διότι, κατά τις Βρυξέλλες (διάβαζε Βερολίνο), η σταθερότητα και η ευημερία στα Δυτικά Βαλκάνια ταυτίζονται με τη σταθερότητα και το μέλλον της Ε.Ε. Προφανώς αυτή η σταθερότητα μπορεί να εξασφαλιστεί με την είσοδο των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην Ε.Ε. και όχι με την επέκταση της ρωσικής επιρροής στα Βαλκάνια.

Μπορεί να ισχύει το δεύτερο, δηλαδή η ρωσική επιρροή να ανατρέπει το είδος της ομοιογενούς σταθερότητας που θέλουν οι Βρυξέλλες για την Ε.Ε. Ομως και η πρώτη επιδίωξη, δηλαδή της ακόμη μεγαλύτερης διεύρυνσης της Ε.Ε. με υπανάπτυκτες μάλιστα χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, που διατηρούν ακόμη χαρακτηριστικά... κατσαπλιά, μάλλον αποδυναμώνει την ίδια τη συνοχή της Ε.Ε., παρά ενισχύει τη σταθερότητά της.

Σε δηλώσεις του Μπόσκο Γιάκτσιτς, ενός Σέρβου πολιτικού αναλυτή στον «Independent», «οι Ρώσοι είναι πολύ εκνευρισμένοι, καθώς φαίνεται να χάνουν τον έναν μετά τον άλλον τους συμμάχους τους στα Βαλκάνια. Δεν είναι ακόμη σαφές πόσο μακριά θα θελήσουν να φτάσουν προκειμένου να διατηρήσουν τα συμφέροντά τους στην περιοχή, αλλά αν κρίνει κανείς από το τι έκαναν στην Ουκρανία, με την προσάρτηση της Κριμαίας και την ενίσχυση των Ρώσων ανταρτών στην Ανατολική Ουκρανία, ενδεχομένως να φτάσουν στα άκρα».

Aπειλή ή προφητεία;

Τις διαθέσεις της Ρωσίας -έστω και αν επρόκειτο για διπλωματικό ελιγμότις αποκάλυψε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της χώρας αυτής, με αφορμή τις προοπτικές ένταξης των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, με διεύρυνση μάλιστα των «απειλών» για κάθε άλλη εξέλιξη στα Βαλκάνια υπέρ της Δύσης: «Θα προκύψουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις από την ενδεχόμενη είσοδο της χώρας των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και σε όλα τα Βαλκάνια», ανέφερε η σχετική ανακοίνωση.

Η ρωσική αντίδραση ήταν περίπου αναμενόμενη, αν αναλογιστεί κανείς ότι στη Βαλκανική θα έχει απομείνει με σύμμαχο μόνο τη Σερβία, η οποία όμως θα είναι περικυκλωμένη -αν προωθηθούν οι στόχοι Ευρώπης και Αμερικής και δεν ενταχθεί βεβαίως και η Σερβία στο ΝΑΤΟ- από την Ε.Ε. και την Ατλαντική Συμμαχία. Ομως, εκτός από την αύξηση της δυτικής επιρροής στα Βαλκάνια, που ερεθίζει τη Μόσχα, λάδι στη φωτιά ρίχνουν και οι προοπτικές τυχόν αλλαγής συνόρων στην περιοχή, που τις υποδαυλίζουν μάλιστα και σχετικές... προφητικές δηλώσεις. Οπως αυτή, λ.χ., που έκανε πρόσφατα ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Πρίστινα, ο οποίος σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο KTV άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ανταλλαγής εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, στη διαδικασία οριστικής επίλυσης του ζητήματος!

Η Μεγάλη Αλβανία

Μπορεί να αντέδρασε ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, απορρίπτοντας τη διαίρεση της χώρας του, πλην όμως δεν περνούν απαρατήρητα τα παιγνίδια μεταξύ Τιράνων και Κοσόβου στο πλαίσιο της ατέρμονης προσπάθειας των Αλβανών να υλοποιήσουν τον μεγαλοϊδεατισμό τους στη Βαλκανική. Και στην πραγματοποίηση του «σχεδίου» αυτού, το Κόσοβο, όπου πλειοψηφούν οι Αλβανοί, είναι σημαντικό κομμάτι στην αλβανική σκακιέρα. Την πραγματικότητα αυτή επιβεβαιώνει και πρόσφατη αναφορά στο θέμα της «Deutsche Welle», σύμφωνα με την οποία τελευταίως παρατηρείται μία μεγάλη προσέγγιση Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου. Μία πρώτη ουσιαστική ένδειξη της προσέγγισης αυτής είναι η προετοιμαζόμενη κοινή τελωνειακή αρχή, ενώ κατά το ίδιο γερμανικό μέσο, από το 2019 αναμένεται να μην υπάρχουν σύνορα μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου. Είναι μία εξέλιξη που παραπέμπει στη Μεγάλη Αλβανία, που θα εκτείνεται και σε περιοχές που ζουν Αλβανοί.

Μπορεί, λοιπόν, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου να αντιδρά για τα μάτια του κόσμου, όμως ο πρόεδρος, Χασίμ Θάτσι, ζητάει συνοριακές διορθώσεις και συγκεκριμένα την ένωση της κοιλάδας του Πρεσέβου με το Κόσοβο.

Ο κίνδυνος για την ΕΕ

Το τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στα Βαλκάνια το περιέγραψε πρόσφατα στην ηλεκτρονική του έκδοση ο βρετανικός «Guardian» με άρθρο του επικεφαλής του Κέντρου Φιλελεύθερης Στρατηγικής, ενός think tank με έδρα τη Σόφια.

Το σχετικό κείμενο είχε τίτλο «Η Ευρώπη αντιμέτωπη με μία πιθανή κρίση στα Βαλκάνια». Η ουσία της συγκεκριμένης ανάλυσης βρίσκεται στην κατάληξή της: «Η περιοχή των Βαλκανίων -αναφέρεταιείναι μια περιοχή που η Ρωσία μπορεί να εργαστεί για την αποσταθεροποίηση της Ε.Ε. με πολύ μικρό πολιτικό κόστος για την ίδια, καθώς έχει το μικρότερο ρίσκο να βρεθεί αντιμέτωπη με τις ΗΠΑ. Και μετά υπάρχει και η Τουρκία, η σχέση της οποίας με την Ε.Ε. βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό...

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ενώ η Αγκυρα χρησιμοποιεί την επιρροή της στις μουσουλμανικές κοινότητες στα Βαλκάνια, η Ρωσία χρησιμοποιεί τη δική της στους ορθόδοξους χριστιανούς. Υπάρχει άραγε περίπτωση συντονισμού των δύο αυτών χωρών, όπως στην περίπτωση της Συρίας; Εάν η Ε.Ε. έχει αργά αντανακλαστικά μπροστά σε όλες αυτές τις γεωπολιτικές αλλαγές, τότε η στρατηγική της στα Δυτικά Βαλκάνια θα ηττηθεί».