Πέρα από την Τουρκία και πάνω από μια απλή περιφερειακή συνεργασία βλέπουν πλέον Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ, με τη συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, του εμπορίου, της άμυνας, της ασφάλειας και της πολιτικής προστασίας, να ενισχύεται και να διευρύνεται, αλλά με έναν τομέα ιδιαίτερα να αποκτά πλέον ξεχωριστή σημασία: την ενέργεια.

Ιδίως δε μετά τη ρωσική εισβολή και τον συνεχιζόμενο επί ενάμιση χρόνο πλέον πόλεμο στην Ουκρανία, η ανάγκη της Ευρώπης τόσο για αυξημένη ενεργειακή ασφάλεια και αυτονομία όσο και για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει έρθει στο επίκεντρο των συζητήσεων και των δημόσιων πολιτικών.

Κομβικός ρόλος της Ελλάδας

Η Ελλάδα, όπως τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, στη συνάντηση που είχαν οι δύο ηγέτες, έχει έναν κομβικό ρόλο στον ενεργειακό διάδρομο Ανατολικής Μεσογείου - Ευρώπης, τόσο μέσω των υποδομών που αναπτύσσει όσο και μέσω της διασύνδεσης με τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.

Στην τριμερή Σύνοδο Κορυφής που ακολούθησε, η ενέργεια ήταν στα πρώτα θέματα προτεραιότητας. «Είναι, προφανώς», όπως υπογράμμισε στη συνέχεια ο κ. Μητσοτάκης, «ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος, όπως έχουμε συζητήσει σε πάρα πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν. Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν παράγει φυσικό αέριο, αλλά αποτελεί φυσικό σημείο εισόδου του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, με σημαντικές επενδύσεις που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή στη χώρα μας. Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να δούμε πώς το ισραηλινό και το κυπριακό φυσικό αέριο μπορούν να εξαχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Λύσεις οι οποίες απολαμβάνουν τη στήριξη των δύο κυβερνήσεων, αλλά έχουν επίσης δοκιμαστεί στις απαιτήσεις της αγοράς, θα έχουν σίγουρα την υποστήριξή μας».

Αγωγός φυσικού αερίου East Med

Τέτοιες λύσεις, επί του παρόντος, στο τραπέζι είναι δύο: Ο αγωγός φυσικού αερίου East Med, ένα ιδιαίτερα δύσκολο στην υλοποίηση και πολυδάπανο έργο, που ωστόσο δεν έχει βγει από το τραπέζι των συζητήσεων, και το εργοστάσιο υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο, στο οποίο θα πηγαίνει το ισραηλινό αέριο και από εκεί θα μεταφέρεται στην Ελλάδα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο Νίκος Χριστοδουλίδης στις δικές του δηλώσεις αναφέρθηκε ξεχωριστά στον τομέα της ενέργειας, για να τονίσει πως «συμφωνήσαμε ότι το φυσικό αέριο και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν πρωταρχικό πυλώνα συνεργασίας στην περιοχή, ιδίως υπό το φως των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων και της ενεργειακής ανασφάλειας, που υπαγορεύουν την ανάγκη για ενεργειακή διαφοροποίηση και αυξημένη διασυνδεσιμότητα».

Ηλεκτρική διασύνδεση

Το δεύτερο κομμάτι, πέραν του φυσικού αερίου, είναι αυτό της ηλεκτρικής ενέργειας. «Πάντοτε ήμασταν σθεναροί υποστηρικτές της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ των χωρών μας. Πρόκειται για ένα έργο μεγάλου ενδιαφέροντος, καθώς επιδιώκουμε να επεκταθούμε περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και χρειαζόμαστε μεγαλύτερη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας», είπε στις δηλώσεις του ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το μεγάλο εν εξελίξει έργο είναι αυτό της ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector (ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας), το οποίο θα συνδέσει τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ με την Ευρώπη. Πρόσφατα δε η EuroAsia Interconnector ανακοίνωσε ότι ανέθεσε στην εταιρεία Nexans σύμβαση υποβρύχιων καλωδίων αξίας 1,43 δισεκατομμυρίων ευρώ για το τμήμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης που συνδέει την Κύπρο με την Ελλάδα. Το καλώδιο συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης θα είναι η μεγαλύτερη και βαθύτερη διασύνδεση στον κόσμο, καθώς θα ποντιστεί στον πυθμένα της Μεσογείου σε βάθη μέχρι 3.000 μέτρων.

Σεβασμός στα δικαιώματα υφαλοκρηπίδας 

Στην κοινή δήλωση Κύπρου - Ισραήλ - Ελλάδας, οι τρεις ηγέτες συμφωνούν πως ο ενεργειακός τομέας, και ειδικότερα το φυσικό αέριο, η ηλεκτρική ενέργεια και οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, αποτελούν στέρεο θεμέλιο για συνεργασία στην περιοχή, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας και του σεβασμού όλων των κρατών να ασκούν τα δικαιώματά τους της αντίστοιχης ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας τους.

Τονίζουν και τη σημασία της περαιτέρω προώθησης ενεργειακών συνεργειών με χώρες που έχουν τις ίδιες αξίες, συμπεριλαμβανομένων του EMGF (East Mediterranean Gas Forum) και περιφερειακών έργων, όπως οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις, ο EuroAsia Interconnector και πιθανοί αγωγοί φυσικού αερίου/υδρογόνου.