Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτοµέρειες, λένε οι Αγγλοσάξονες. Στις λεπτοµέρειες, λοιπόν, των ποιοτικών στοιχείων των δηµοσκοπήσεων φαίνεται ότι περίπου το 1/3 των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ευχαριστηµένο από τη συνολική παρουσία του Αλέξη Τσίπρα και την αντιπολιτευτική του στάση. Αυτό µπορεί να µη σηµαίνει, φυσικά, ότι υπάρχει κάποιος άλλος ισχυρός παίχτης που θα αντικαταστήσει, τουλάχιστον στην παρούσα περίοδο, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο ενισχύει τη συζήτηση που, ούτως ή άλλως, έχει ανοίξει τους τελευταίους µήνες στο εσωτερικό του κόµµατος. Συζήτηση που γίνεται παρασκηνιακά και την οποία µε κάθε τρόπο ξορκίζουν οι συνεργάτες του κ. Τσίπρα. Θεωρούν ταµπού το θέµα της ηγεσίας και αποφεύγουν οποιαδήποτε αναφορά στο θέµα. Είναι ενδεικτικό ότι πριν από µερικούς µήνες γίνονταν διαρροές από το περιβάλλον του πως, ακόµα και αν χάσει τις επόµενες εκλογές, δεν θα αφήσει την καρέκλα της προεδρίας του κόµµατος.

Στην πραγµατικότητα, προβάλλουν το µήνυµα ότι τα υψηλά ποσοστά που έχει πετύχει ο ΣΥΡΙΖΑ, και ιδίως οι µεγάλες εκλογικές νίκες του 2015, οφείλονται αποκλειστικά σε αυτόν. Που σηµαίνει πως, αν υπάρξει αλλαγή στην ηγεσία, είναι πιθανό το κόµµα να επιστρέψει στην προτέρα κατάσταση, όταν κινδύνευε να µείνει ακόµα και εκτός Βουλής. «∆εν υπάρχει ΣΥΡΙΖΑ χωρίς Τσίπρα», είναι η «γραµµή» µιας πλειάδας στελεχών σε όποιον, έστω και ακροθιγώς, υπενθυµίζει ότι ο Αλέξης έχει συµπληρώσει 13 χρόνια στην προεδρία του κόµµατος και είναι, µε διαφορά από τον δεύτερο, ο µακροβιότερος αρχηγός των κοινοβουλευτικών κοµµάτων. Η πραγµατικότητα είναι πως ο µόνος που έχει θέσει το ζήτηµα της (µελλοντικής) αντικατάστασης του Αλέξη Τσίπρα είναι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, αναφέροντας σε συνεντεύξεις του ότι ο επόµενος πρόεδρος του κόµµατος θα πρέπει να είναι από τη νεότερη γενιά. Το θέµα του «επόµενου προέδρου» είναι, άλλωστε, το πιο σύνθετο για την πλευρά της εσωκοµµατικής αντιπολίτευσης. Με την έννοια ότι αναζητείται το πρόσωπο που είτε µπορεί να αποτελέσει το αντίπαλο δέος στον κ. Τσίπρα στο προσεχές συνέδριο είτε θα είναι αυτό που θα αποκτήσει πλεονέκτηµα να τον διαδεχθεί, εφόσον εκ των συνθηκών τεθεί τέτοιο ζήτηµα, µετά την ήττα στις εκλογές του 2023.

Οι διαρροές, τα σενάρια για το μέλλον μετά τις επόμενες κάλπες και το κλίμα από το περιβάλλον του προέδρου για την καρέκλα του κόμματος
Οσοι έχουν πλήρη γνώση του συνόλου της ανθρωπογεωγραφίας, όχι µόνο του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά του ευρύτερου χώρου, εκτιµούν ότι ο κ. Τσίπρας έχει καθαρά δικά του περίπου δύο χρόνια ακόµα. Προεξοφλούν, δηλαδή, ότι δεν θα τεθεί θέµα αµφισβήτησής του στο συνέδριο που είναι προγραµµατισµένο για το τρέχον έτος. Πολύ περισσότερο υποστηρίζουν ότι, αν ο κ. Τσίπρας έβλεπε να φουντώνει η συζήτηση γύρω από το όνοµά του, δεν θα δίσταζε -όπως αποκλειστικά έχει γράψει η εφημερίδα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ»- να πάει στη βάση, σε µια απευθείας εκλογή. Σε αυτό το πλαίσιο λένε ότι κανένα πρόσωπο δεν θα είχε το ειδικό βάρος να πάει απέναντί του και, πολύ περισσότερο, να αµφισβητήσει την ηγεµονία του.

Η πραγµατικότητα, συνεπώς, είναι πως τα (υπαρκτά) σενάρια αφορούν την επόµενη ηµέρα. Και όταν λέµε επόµενη µέρα, εννοούµε µετά τις εκλογές, δεδοµένου ότι οι περισσότεροι προεξοφλούν την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία, µάλιστα, µπορεί να είναι διπλή, λόγω του εκλογικού νόµου.

Σε αυτό το σηµείο, λένε όσοι γνωρίζουν τον τρόπο που σκέφτεται ο κ. Τσίπρας, και παρά τις περί του αντιθέτου διαρροές, θα ανοίξει και θα εγγυηθεί ο ίδιος τη διαδοχή του. Στη βάση αυτής της συζήτησης και µε ένα υποθετικό χρονοδιάγραµµα που παραπέµπει στα χρόνια µετά το 2023, είναι σαφές ότι στο κάδρο των πιθανών διαδόχων του κ. Τσίπρα υπάρχουν δύο συν ένα πρόσωπα. Ολοι τους µικρότεροι ηλικιακά από τον σηµερινό πρόεδρο, αλλά µε κοινή πολιτική καταγωγή -τη Νεολαία του Συνασπισµού- και µε πολύ καλή δηµόσια παρουσία. Η short list περιλαµβάνει την Eφη Αχτσιόγλου, τον Κώστα Ζαχαριάδη και, βεβαίως, τον Γαβριήλ Σακελλαρίδη.

Οι ισχυροί παράγοντες

Όσοι γνωρίζουν τον τρόπο που λειτουργεί ο ΣΥΡΙΖΑ αναγνωρίζουν, βεβαίως, ότι υπάρχει μια σειρά ισχυρών κομματικών παραγόντων που θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση των συσχετισμών στη μετα-Τσίπρα εποχή. Στην κατηγορία αυτή είναι, μεταξύ άλλων, ο Νίκος Φίλης, ο Νίκος Βουτσης, ο Γιάννης Μπαλαφας, ο Πάνος Σκουρλετης, ο Δημήτρης Βιτσας, ο Ευκλείδης Τσακαλωτος, ο Αλέκος Φλαμπουραρης, ο Δημήτρης Παπαδημούλης, ο Αριστείδης Μπαλτάς και η Όλγα Γερβασίλη.

Ο Γαβριήλ με το υψηλό ηθικό κεφάλαιο

Η περίπτωση Σακελλαρίδη είναι εξόχως ενδιαφέρουσα, µε την έννοια ότι, παρότι είναι εδώ και έξι χρόνια εκτός κόµµατος, διατηρεί σχέσεις µε ένα σηµαντικό τµήµα των ιστορικών στελεχών, των «53+», της νεότερης γενιάς αλλά και προσώπων που είναι εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Η παραίτηση από τη βουλευτική έδρα και η στάση που ακολούθησε µετά το 2015 έχει ενισχύσει τόσο το πολιτικό του προφίλ όσο και το ηθικό του βάρος. Παράλληλα, τα σενάρια γύρω από το όνοµά του τροφοδοτήθηκαν περαιτέρω λόγω και της νέας του ιδιότητας, αυτής του επικεφαλής υπό ίδρυση think tank µε τη συνδροµή του οµίλου του ∆ηµήτρη Μάρη. Εκτιµάται, δηλαδή, ότι ο κ. Σακελλαρίδης επιδιώκει να αναπτύξει τις σχέσεις του όχι µόνο µε το στελεχικό δυναµικό του κόµµατος, αλλά και µε παράγοντες που παίζουν ρόλο στα δηµόσια πράγµατα. Την ίδια στιγµή, ο λόγος του είναι πιο ριζοσπαστικός, µε σύγχρονους όρους, από την πλειονότητα των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ και παραπέµπει σε κινήµατα όπως αυτά στις ΗΠΑ των «Black lives matter». Αξίζει, επίσης, να σηµειωθεί ότι κ. Σακελλαρίδης αποτελούσε το αγαπηµένο παιδί του αείµνηστου Θοδωρή Μιχόπουλου, ο οποίος ακόµα και σήµερα αποτελεί σηµείο αναφοράς για πολλά στελέχη εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ.

Η Εφη με το τεχνοκρατικό προφίλ

Ξεχωριστή είναι και η περίπτωση της κυρίας Αχτσιόγλου, η οποία έχει αναλάβει το σηµαντικότερο πόστο για το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, αυτό της αρµόδιας για τα θέµατα της οικονοµίας. Με την κίνηση αυτή ο κ. Τσίπρας όχι µόνο την ανέδειξε ακόµα περισσότερο, αλλά την έφερε και πιο κοντά στα δικά του «πολιτικά ρεύµατα», µε την έννοια ότι η κυρία Αχτσιόγλου ήταν για ένα µεγάλο διάστηµα πιο κοντά στον κ. Τσακαλώτο. Συντηρεί µε προσεκτικό τρόπο το προφίλ της, αποφεύγει τους καυγάδες και την εσωκοµµατική «κουζίνα», την ίδια στιγµή που αναλώνεται περισσότερο στη διαµόρφωση µιας πιο τεχνοκρατικής εικόνας, κάτι που πέτυχε κατά τη διάρκεια της υπουργικής της θητείας. Από την άλλη, ακόµα και στελέχη που είναι κοντά της επισηµαίνουν ότι θα πρέπει να ενισχύσει το πολιτικό της βάρος.

Το στοιχείο αυτό είναι που -στην παρούσα φάση- κάνει ιστορικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να είναι επιφυλακτικά απέναντί της. Παρά ταύτα, φαίνεται πως µαζί µε τον Αλέξη Χαρίτση έχει δηµιουργήσει ένα ισχυρό κοµµατικό δίδυµο στα θέµατα που σχετίζονται µε την οικονοµία και την ανάπτυξη.

Ζαχαριάδης, ο ρεαλιστής και μετριοπαθής


Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι ο πλέον κοµµατικός από τους τρεις δυνάµει διαδόχους. Παρότι στα χρόνια της νιότης του ήταν πολύ κοντά στον Μιχάλη Παπαγιαννάκη και τη λεγόµενη «ανανεωτική πτέρυγα», που προχώρησε στην ίδρυση της ∆ΗΜ.ΑΡ., δεν εγκατέλειψε ποτέ το κόµµα. Του πιστώνουν ότι ήταν από τους λίγους που έδιναν τις µάχες το δύσκολο διάστηµα του καλοκαιριού του 2015, κάτι που αναγνώρισαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο κ. Ζαχαριάδης εκφράζει σήµερα την επονοµαζόµενη «προεδρική οµάδα» και έχει απευθείας επαφή µε τον ίδιο τον κ. Τσίπρα. Πολλές φορές, παρά το νεαρό της ηλικίας του, λειτουργεί πυροσβεστικά και ως «γεφυροποιός», ενώ δεν έχει συγκρουστεί ποτέ µε τα στελέχη της εσωκοµµατικής αντιπολίτευσης. Με τα σηµερινά δεδοµένα, θεωρείται από τις πιο ρεαλιστικές και φιλοευρωπαϊκές φωνές του κόµµατος, κάτι που του δίνει τη δυνατότητα να απευθύνεται σε ευρύτερα ακροατήρια. Επιπλέον, είναι από τα λίγα πρόσωπα του κόµµατος που έχει άριστη επικοινωνία µε τους ΠΑΣΟΚογενείς του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ καλή είναι και η χηµεία του µε τα στελέχη του Κινήµατος Αλλαγής.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά το Σάββατο 24 Απριλίου