Η αρνητική δηµογραφική εξέλιξη της τελευταίας δεκαετίας καθηλώνει την πλειονότητα των συντάξεων (60%) κάτω από τα 700 ευρώ, όπως δείχνουν τα στοιχεία του συστήµατος «ΑΤΛΑΣ», σύµφωνα µε τα οποία το 40,3% των συνταξιούχων (1.002.606 άνθρωποι) ζουν µε αποδοχές έως 700 ευρώ και το 21,7% των συνταξιούχων (541.125) λαµβάνουν έως 500 ευρώ.

Η εξέλιξη των δηµογραφικών µεγεθών στη χώρα µας είναι απογοητευτική, ειδικά για την περίοδο 2011-2022, σύµφωνα µε τον πρόεδρο της Ενωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ), Αλέξη Μητρόπουλο. Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. δείχνουν ως προς τις γεννήσεις ότι κατά το έτος 2022 ανήλθαν σε 76.541 (39.558 αγόρια και 36.983 κορίτσια). Μειώθηκαν κατά 10,3% σε σχέση µε το 2021, που ήταν 85.346 (43.998 αγόρια και 41.348 κορίτσια). Αντίστοιχα, οι θάνατοι έφτασαν την ίδια περίοδο τους 140.801 και µειώθηκαν κατά 2,2% σε σχέση µε το 2021.

Η επιδείνωση του δηµογραφικού προβλήµατος θέτει επώδυνα διλήµµατα για την αντιµετώπιση των επιπτώσεων που επιφέρει στο ασφαλιστικό σύστηµα, το οποίο χωρίς τη λήψη µέτρων θα οδηγηθεί -αργά αλλά σταθερά- σε κατάρρευση. Η αντιµετώπιση των επιπτώσεων είναι σύνθετη: ο ΟΟΣΑ εκτιµά ότι η χώρα µας θα υποχρεωθεί σε αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης κατά σχεδόν 1,5 χρόνο έως το 2035 και κατά συνολικά 2,8 χρόνια έως το 2050.

Αντιστοίχως, ελληνικές µελέτες πανεπιστηµιακών παραθέτουν το δίληµµα ανάµεσα στο οποίο θα κληθεί να επιλέξει το πολιτικό σύστηµα της χώρας: Μέτρα-σοκ ή χρηµατοδότηση του συστήµατος µε πρόσθετους πόρους ύψους 0,5% του ΑΕΠ. Το δίληµµα «αύξηση ορίων ή κατάρρευση» παραµένει, υπό το βάρος των διαρκώς επιδεινούµενων στοιχείων του δηµογραφικού προβλήµατος. Κι αυτό ανεξαρτήτως των επιµέρους µέτρων που ενδέχεται να ληφθούν, προκειµένου να βελτιωθούν παραµετρικά προβλήµατα του Ασφαλιστικού.

Επιδείνωση - Έως το 2050 θα διπλασιαστεί ο αριθµός των συνταξιούχων 

Η επιδείνωση αυτή συνίσταται αφενός στην αναµενόµενη αύξηση του προσδόκιµου ζωής και αφετέρου στη µείωση του πληθυσµού που είναι σε εργασιακή ηλικία (20-64 ετών), που στην Ελλάδα θα φτάσει έως και το 35%. Η έκθεση του ΟΟΣΑ επαναλαµβάνει ότι τα επόµενα χρόνια θα είναι δύσκολα. Εως το 2050 θα διπλασιαστεί ο αριθµός των συνταξιούχων που αντιστοιχεί σε κάθε 100 εργαζόµενους. ∆ηλαδή, ενώ το 1990 η αναλογία ήταν 22,9 άτοµα άνω των 65 ετών ανά 100 εργαζόµενους, το 2020 η αναλογία βρέθηκε στο 37,8 και το 2050 θα φτάσει στο 75.

Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία σύµφωνα µε τα οποία -εάν δεν επιλυθεί το οξύτατο εθνικό δηµογραφικό πρόβληµα- κατά το έτος 2070 κάθε ένα άτοµο ηλικίας άνω των 65 ετών θα αντιστοιχεί σε ένα -ίσως και λιγότεροάτοµο σε ηλικία εργασίας, δηλαδή οικονοµικά ενεργό. Καθοριστικό ρόλο στην περαιτέρω επιδείνωση του ασφαλιστικού προβλήµατος διαδραµατίζουν η µείωση των γεννήσεων, ο διπλασιασµός των ηλικιωµένων και η αύξηση του προσδόκιµου ζωής, που επιδεινώνουν περαιτέρω τα στοιχεία της ήδη απασφαλισµένης δηµογραφικής βόµβας και θέτουν εν αµφιβόλω το µέλλον του ασφαλιστικού συστήµατος και τη δυνατότητα παροχής εγγυηµένων συντάξεων.

Διαβάστε ακόμα: Εργασία xωρίς «πέναλτι» και για ανάπηρους - Ολόκληρα πλέον θα καταβάλλονται επίδομα ή σύνταξη

Ο πληθυσµός της χώρας µας, εκτός από µειωµένος, εµφανίζεται και εξαιρετικά γερασµένος. Ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωµένων από 34,6 το 2019 υπολογίζεται σε 59,9 το 2070. Στην περίπτωση αυτή το σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης εκτιµάται ότι θα επιβαρυνθεί, µόνο εξαιτίας της αύξησης του προσδόκιµου ζωής, κατά 49,4 δισ. ευρώ.

Η χαµηλότερη στην ΟΝΕ

Αποτέλεσµα όλων των παραπάνω είναι η εξέλιξη των συντάξεων, οι οποίες µειώθηκαν µε τις µνηµονιακές υποχρεώσεις της χώρας από το 2012 έως το 2018. Σύµφωνα µε την ΕΝΥΠΕΚΚ, η µέση κύρια σύνταξη ανέρχεται στα 795,05 ευρώ µικτά (747,34 ευρώ καθαρά) και είναι η χαµηλότερη σε όλες τις χώρες της ΟΝΕ. Η µέση επικουρική σύνταξη ανέρχεται στα 196 ευρώ µικτά (184,24 ευρώ καθαρά) και το µέσο µέρισµα ανέρχεται στα 111,24 ευρώ µικτά (104,56 ευρώ καθαρά).

Στην έκθεση της Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (Η∆ΙΚΑ), αναφορικά µε την ηλικία των συνταξιοδοτουµένων, προκύπτει ότι στο σύνολο των συνταξιούχων 2.483.573: το 90,3% (2.244.675) είναι άνω των 60 ετών και µόνο το 4,85% (120.561) είναι κάτω των 55 ετών (χήρες-ορφανά). Να σηµειωθεί ότι από την 1η.1.2023 καταργήθηκαν όλες οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (βαρέα-µητέρες-πατέρες χήροι ανίκανων προς βιοπορισµό τέκνων). Επίσης, από την 1η.1.2022 έχει τεθεί σε ισχύ και η «ρήτρα προσδόκιµου» για περαιτέρω αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Είναι ζήτηµα κυβερνητικής απόφασης πότε και επισήµως θα ενεργοποιηθεί.

Δημοσιεύθηκε στην «Απογευματινή» της Κυριακής.