Η ορθή αντιμετώπιση μιάς ψυχικής διαταραχής στην εποχή μας περιλαμβάνει συνήθως την επίσκεψη στον ειδικό ιατρό (ψυχίατρο)  και τη χορήγηση μιάς φαρμακευτικής αγωγής /ή και ψυχοθεραπείας  που ο ασθενής ακολουθεί  στο σπίτι του,συχνά συνεχίζοντας την εργασία  του και την καθημερινότητά του .Λιγότερο συχνά θα απαιτηθεί ψυχιατρική νοσηλεία ή και άλλες πιο επεμβατικές θεραπευτικές μέθοδοι. Η θεραπεία των ψυχικών νόσων μοιάζει πλέον αρκετά με τη θεραπεία των σωματικών νόσων.






Η (βασικά τυχαία) ανακάλυψη των πρώτων ψυχοτρόπων έμελλε να αλλάξει  την πορεία της ανθρωπότητας  κατά τα τελευταία 60 περίπου χρόνια, καθιστώντας πιό άμεση,αποτελεσματική και προπαντός ανθρώπινη τη θεραπεία των ψυχικών νόσων. Οι πληθυσμοί των ψυχιατρείων συρρικνώθηκαν και πολλά έκλεισαν, η πρόγνωση των ψυχικών νόσων και η ποιότητα ζωής των ασθενών βελτιώθηκε δραματικά, υπάρχει  σήμερα   πλήθος ψυχοφαρμακευτικών επιλογών που καλύπτονται και από τα ασφαλιστικά ταμεία και είναι προσιτά και στους οικονομικά αδύνατους. Ο πάσχων από μια ψυχική διαταραχή μπορεί πλέον να πετυχαίνει ένα πολύ ικανοποιητικό θεραπευτικό  αποτέλεσμα και μάλιστα  χωρίς να χρειάζεται να διακόψει  την καθημερινότητά  του .  

Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι  η ανακάλυψη των ψυχοτρόπων φαρμάκων έδωσε σημαντική ώθηση στην έρευνα του εγκεφάλου και στη ραγδαία διεύρυνση των γνώσεών μας  σχετικά με τη λειτουργία του.





Πότε είναι σκόπιμη η χορήγηση μιας ψυχοφαρμακευτικής  αγωγής  ;

Τα ψυχοτρόπα φάρμακα έχουν ένδειξη χορήγησης όταν διαγνωσθεί η ύπαρξη μιάς ψυχικής  διαταραχής και κριθεί ότι η αγωγή με αυτά είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς. Χρησιμοποιούνται σε πλήθος περιπτώσεων, όπως σε αγχώδεις,καταθλιπτικές,φοβικές κλπ διαταραχές καθώς και για την αντιμετώπιση εξαρτήσεων και σωματόμορφων διαταραχών.

Διάφοροι μύθοι κυκλοφορούν σήμερα για τα ψυχοτρόπα φάρμακα , μύθοι που προκαλούν σύγχυση και εμποδίζουν τους ασθενείς  να  ακολουθήσουν μιά σωστή θεραπεία,με συνέπειες συχνά βλαπτικές  για την υγεία τους.





Μύθος 1 : Αν αρχίσεις τα ψυχοφάρμακα, δεν μπορείς να τα διακόψεις

Πραγματικότητα 1 : Είναι σημαντικό τα ψυχοτρόπα φάρμακα να χορηγούνται από τον ειδικό ιατρό (ψυχίατρο) και να υπάρχει τακτική παρακολούθηση από αυτόν με βάση τις ειδικές κατευθυντήριες οδηγίες και τις σύγχρονες γνώσεις  που υπάρχουν για το αντίστοιχο νόσημα . Η σωστά καθορισμένη αγωγή σε συνδυασμό με την πιστή τήρηση της από τον ασθενή αποτελούν τη βάση της επιτυχούς θεραπείας η οποία έχει αρχή,μέση και τέλος.





Μύθος 2 : Τα ψυχοφάρμακα είναι εθιστικά

Πραγματικότητα 2 : Από όλες τις κατηγορίες ψυχοτρόπων είναι κυρίως τα απλά αγχολυτικά  και υπνωτικά που μπορούν να αναπτύξουν εθισμό  αν χορηγηθούν σε μακροχρόνια βάση. Γι’ αυτό η χορήγηση αυτών των κατηγοριών πρέπει να γίνεται με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα. Οι υπόλοιπες κατηγορίες ψυχοτρόπων όμως  (αντικαταθλιπτικά,νευροληπτικά,σταθεροποιητές διάθεσης κλπ) δεν είναι εθιστικά , σίγουρα βέβαια ο χρόνος χορήγησης τους πρέπει να είναι σύμφωνος με τα επιστημονικώς καθοριζόμενα, η δε διακοπή τους πρέπει να γίνεται σταδιακά.





Μύθος 3 : Τα ψυχοφάρμακα δρουν  ναρκώνοντάς σε  

Πραγματικότητα 3 :  Η καταστολή είναι ανεπιθύμητη ενέργεια για τις περισσότερες κατηγορίες ψυχοτρόπων και όχι ο κύριος τρόπος δράσης τους. Αν και ο ακριβής τρόπος δράσης τους  δεν είναι πλήρως γνωστός, φαίνεται ότι τα ψυχοτρόπα φάρμακα μεταξύ άλλων  επιβραδύνουν/αναστέλλουν τις κυτταρικές βλάβες  εγκεφαλικών κυττάρων και προάγουν  την επισκευή/αποκατάσταση  των εγκεφαλικών κυκλωμάτων που εμπλέκονται στις διάφορες ψυχικές νόσους

Μύθος 4 : Το να χρειαστεί να πάρεις ψυχοφάρμακα δείχνει αδυναμία χαρακτήρα

Πραγματικότητα 4 : Οι ψυχικές διαταραχές είναι νόσοι με οργανικό υπόστρωμα όπως όλες οι ασθένειες. Συνεπώς τα ψυχοτρόπα φάρμακα είναι μιά ακόμα κατηγορία ειδικών φαρμάκων και  η χρήση τους δεν υποδηλώνει αδυναμία χαρακτήρα . Αντίθετα, το να δεχτεί κάποιος την ασθένειά του και να εργαστεί για την αντιμετώπισή της  υποδηλώνει γενναιότητα αλλά και ωριμότητα .





Μύθος 5 : Το να πας στον ψυχίατρο για να ζητήσεις βοήθεια σημαίνει ότι είσαι «τρελλός».

Πραγματικότητα 5 : Ο ψυχίατρος είναι ο ιατρός-επαγγελματίας ψυχικής υγείας που είναι αρμόδιος για να βάλει τη διάγνωση και να καθορίσει τη θεραπεία μιάς ψυχικής διαταραχής.  Οι ψυχώσεις  (που σ’αυτές αντιστοιχεί ο λαϊκός όρος «τρέλλα») αποτελούν συνήθως μικρό μέρος του συνόλου των ασθενών που ζητούν βοήθεια από τον ψυχίατρο.



Ο μεγάλος όγκος των ψυχιατρικών ασθενών είναι  άνθρωποι με αγχώδεις ή/και καταθλιπτικές διαταραχές. Λόγω του φόβου του στίγματος αλλά και λόγω άγνοιας, οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές  αρκετά συχνά απευθύνονται σε έναν ιατρό άλλης ειδικότητας ή σε άλλη κατηγορία επαγγελματιών ψυχικής υγείας για τη διάγνωση και τη θεραπεία του προβλήματός τους. Δυστυχώς υπάρχουν επίσης και περιπτώσεις ασθενών που  λαμβάνουν , χωρίς προηγούμενη ψυχιατρική εξέταση, φαρμακευτική αγωγή  που τους σύστησε κάποιος  γνωστός τους θέτοντας έτσι την υγεία τους σε σοβαρό κίνδυνο.


 Ευχαριστούμε τον Dr Κώστας Ζαχαράκης, Ψυχίατρος
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών