Οι κλειστές φυλακές υψίστης ασφαλείας της Αδριανούπολης, στις οποίες παραμένουν κρατούμενοι οι έλληνες στρατιωτικοί Αγγελος Μητρετώδης και Δημήτρης Κούκλατζης, ανήκουν σε εκείνη την κατηγορία των καταστημάτων κράτησης τα οποία ονομάζονται στην Τουρκία «φυλακές τύπου F». Στο εξωτερικό για πολλά χρόνια ο χαρακτηρισμός που χρησιμοποιούσε ο διεθνή Τύπος για τις φυλακές αυτές ήταν τα «λευκά κελιά».

Ο συγκεκριμένος τύπος φυλακής θεωρείται σύγχρονη, όσον αφορά τις εγκαταστάσεις και τα συστήματα ασφαλείας. Άλλωστε οι φυλακές τύπου F δεν έχουν καν συμπληρώσει δύο δεκαετίες ζωής. Ωστόσο, οι περιορισμοί στις κινήσεις, η ψυχολογική πίεση και η πειθαρχία είναι στοιχεία που ασκούνται σε υπερβολικό βαθμό στους κρατούμενους.

Οι κρατούμενοι δεν μπορούν να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους, όχι τουλάχιστον συχνά και σε μεγάλο αριθμό, κι αν ποτέ συναντηθούν είναι σε περιορισμένη και ελεγχόμενη έκταση. Σε αυτό βοηθάει ιδιαίτερα η αρχιτεκτονική δομή των φυλακών αυτού του τύπου. Το κτίρια αποτελούνται συνήθως από παράλληλες πτέρυγες από το κέντρο των οποίων περνάει ένας μακρύς διάδρομος, με τις πόρτες των κελιών να παρατάσσονται αριστερά και δεξιά. Ο χώρος προαυλισμού βρίσκεται στο οπίσθιο τμήμα των κελιών, στον κενό χώρο μεταξύ δύο πτερύγων. Το κάθε κελί έχει το δικό του χώρο προαυλισμού που διαχωρίζεται από τους γειτονικούς με τοίχο ύψους 8 μέτρων. Τα κελιά των τριών ατόμων έχουν το καθένα το δικό τους προαύλιο έκτασης 50 τ.μ. και τα κελιά του ενός μοιράζονται ανά δύο ή τρία κοινό εξωτερικό χώρο σχεδόν ίδιου μεγέθους. Τα κελιά έχουν παράθυρο προς τους ανοικτούς χώρους των φυλακών.

Η φυλακές που κρατούνται οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί διαθέτουν 103 κελιά μέσου εμβαδού 25 τ.μ., για τρεις κρατούμενους το καθένα και άλλα 61 κελιά των 10 τ.μ. κατά μέσο όρο για ένα κρατούμενο. Κάθε κελί διαθέτει λουτρό - τουαλέτα 1,5 τ.μ. Οι κρατούμενοι δεν επικοινωνούν μεταξύ τους ούτε και στο φαγητό, το οποίο διανέμεται στα κελιά τους με καροτσάκι.

Στη φυλακή απαγορεύεται επίσης η χρήση κινητών τηλεφώνων, ραδιόφωνου, ηλεκτρονικού υπολογιστή με σύνδεση στο Internet και επιτρέπεται η ανάγνωση μόνο επιλεγμένων εφημερίδων. Οι κρατούμενοι παρακολουθούνται με κάμερες επί 24ωρης βάσης και οι τηλεφωνικές κλήσεις παρακολουθούνται και καταγράφονται.



Οι συναντήσεις στο επισκεπτήριο διαρκούν μία ώρα και γίνονται μία φόρα την εβδομάδα πίσω από ένα γυάλινο προπέτασμα. Σύμφωνα με τον κανονισμό, προβλέπεται και ανοικτή συνάντηση την πρώτη εβδομάδα κάθε μήνα και τις γιορτές, διάρκειας επίσης μίας ώρας. Οι συναντήσεις αυτές πραγματοποιούνται παρουσία του προσωπικού των φυλακών και στρατιωτών της Χωροφυλακής. Για το σκοπό αυτό διατίθεται ειδικά διαμορφωμένος χώρος 400 τ.μ. Τα αντικείμενα που φέρνουν ή παίρνουν οι επισκέπτες ελέγχονται από το προσωπικό.
 
Στην ιστοσελίδα που διατηρεί το υπουργείο Δικαιοσύνης για κάθε φυλακή υπενθυμίζονται οι πειθαρχικές ποινές για όσους παραβιάζον τους κανόνες ασφάλειας και πειθαρχίας. Ως τέτοιοι θεωρούνται μεταξύ άλλων το να γράφουν το κόλλημα αφίσας στους τοίχους και οι περιττοί θόρυβοι.


Στη φρούρηση και την ασφάλεια των φυλακών, όπως και των υπολοίπων στην Τουρκία, συμμετέχει η Χωροφυλακή η οποία παρ’ όλο που υπάγεται στο υπουργείο Εσωτερικών έχει στρατιωτική οργάνωση και εκπαίδευση και ενίοτε συμμετέχει και σε στρατιωτικές αποστολές.

Οι εγκαταστάσεις των φυλακών βρίσκονται 7 χιλιόμετρα βόρεια από την Αδριανούπολη, σε έκταση 50 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων και δομημένη επιφάνεια 30 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Γύρω από τη φυλακή υπάρχει περίμετρος ασφαλείας σε μια ακτίνα περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων.

Τα «λευκά κελιά» που χτίστηκαν με αίμα

Οι φυλακές ύψιστης ασφαλείας τύπου F άρχισαν να κατασκευάζονται μετά το 2000. Μέχρι τότε η οργάνωση των φυλακών βασιζόταν σε μεγάλους θαλάμους, των δέκα και πλέον κρατουμένων, γεγονός που επέτρεπε την επικοινωνία των κρατουμένων μεταξύ τους και μία εσωτερική κοινωνική οργάνωσή τους ανά θάλαμο και ανά πτέρυγα. Οι δεσμοί αυτοί των κρατουμένων και η εσωτερική τάξη που οι ίδιοι είχαν κατακτήσει με αιματοβαμμένους αγώνες, εξεγέρσεις και απεργίες πείνας, ήταν πολύ ισχυροί ιδιαίτερα μεταξύ των πολιτικών κρατουμένων. Τις δεκαετίας του ‘80 (μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Εβρέν) και τη δεκαετία του ’90 όταν κάλπαζε το κουρδικό αντάρτικο, από αυτού του τύπου τις φυλακές, ειδικά από τις προγενέστερες τύπου Ε, πέρασαν δεκάδες –αν όχι εκατοντάδες- χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι, Κούρδοι, αριστεροί και σε μικρότερο αριθμό ισλαμιστές.   

Οι πληροφορίες για μεταφορά των πολιτικών κρατουμένων σε νέες φυλακές υψίστης ασφαλείας άρχισαν να γίνονται γνωστές το 1999, επί κυβερνήσεως συνεργασία του Μπουλέντ Ετζεβίτ με τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί των Γκρίζων Λύκων και τον Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας του Μεσούτ Γιλμάζ. Το κλίμα στις τουρκικές φυλακές ήταν ήδη εκρηκτικό από το 1996 μετά το θάνατο 12 κρατουμένων κατά την καταστολή της εξέγερσης ενάντια στη μεταφορά τους στις νέες φυλακές του Εσκίσεχιρ με τα κελιά απομόνωσης που ήταν γνωστά ως «φέρετρα». Εμβληματική στην αντίσταση κατά των «λευκών κελιών» εξακολουθεί και θεωρείται ακόμη και σήμερα η εξέγερση στη φυλακή Ουλούτζανλαρ της Αγκυρας  το 1999, με 10 νεκρούς. Τελικά το σχέδιο της κυβέρνησης πέρασε διά πυρός και σιδήρου και από το Δεκέμβριο του 2000 άρχισαν να μεταφέρονται οι πρώτοι πολιτικοί κρατούμενοι στις νέες φυλακές τύπου F. Η σθεναρή αντίσταση των κρατουμένων, κατά βάση πολιτικών, συνεχίστηκε χρόνια, με το συνολικό αριθμό των νεκρών σε καταστολή εξεγέρσεων και απεργίες πείνας να έχει φτάσει το 2005 στους 122.



Οι φυλακές της Αδριανούπολης είναι μία από τις 14 αυτού του τύπου που ανέγειρε η τουρκική κυβέρνηση. Σε αυτές κρατούνται κυρίως πολιτικοί κρατούμενοι και κατάδικοι για σοβαρά εγκλήματα και συμμετοχή σε μαφιόζικες οργανώσεις.

Μεταξύ των γνωστών κρατουμένων των φυλακών της Αδριανούπολης είναι ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, συμπρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) που εκπροσωπεί κυρίως Κούρδους ψηφοφόρους της Τουρκίας και ο βουλευτής του ίδιου κόμματος Αμπντουλάχ Ζεΐντάν. Στο ίδιο κατάστημα κράτησης πραγματοποιήθηκε πέρυσι τον Απρίλιο απεργία πείνας Κούρδων κρατουμένων με αίτημα την απελευθέρωση του ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτζαλάν.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ήλθαν στη δημοσιότητα πληροφορίες για βασανιστήρια κρατουμένων στις ίδιες φυλακές. Σύμφωνα με καταγγελίες μητέρας πολιτικού κρατουμένου, ο γιος της έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από τους δεσμοφύλακες επειδή διαμαρτυρήθηκε, ενώ άλλοι τρεις συγκρατούμενοι του οδηγήθηκαν στην απομόνωση με τα χέρι και τα πόδια δεμένα σφιχτά μεταξύ τους πισθάγκωνα. Η ίδια ανέφερε ακόμη ότι τα περιστατικά βίας κατά των κρατουμένων αυξήθηκαν μετά την ανάληψη καθηκόντων από το νέο διευθυντή, ο οποίος φέρεται να απομακρύνθηκε από τη διεύθυνση των φυλακών στο γειτονικό νομό της Ραιδεστού έπειτα από παρόμοιες καταγγελίες.