Από τη Νεολαία Λαμπράκη και τον αντιδικτατορικό αγώνα, που είχε ως αποτέλεσμα την αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας από τη χούντα, στο ΠΑΣΟΚ, όπου εκλεγόταν αδιάλειπτα από το 1981 έως το 2012. Από τη Νομική και τα οικονομικά στη Σορβόννη και την ακαδημαϊκή πορεία με περγαμηνές, ο Θεόδωρος Πάγκαλος αποτελούσε ένα καυστικό μείγμα διανοούμενου με ευρεία μόρφωση και μάχιμου πολιτικού, που έπαιρνε θέση με τόσο αιρετικό τρόπο, ώστε δημιουργούσε ή υποστηρικτές ή αντιπάλους. Τίποτα χλιαρό, τίποτα μέτριο δεν τον χαρακτήριζε.

Μέσα σε όλα αυτά, ο Θ. Πάγκαλος είχε και μια αρκετά αιχμηρή πένα, συνέχεια του λόγου του, αφού υπήρξε και συγγραφέας, με τα βιβλία του «Παγκοσμιοποίηση και Αριστερά», «Εφήμεροι προφήτες», «Η Ευρώπη σε σταυροδρόμι», «Παρέμβαση στην επικαιρότητα» και «Η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα» να ξεχωρίζουν. Διετέλεσε υφυπουργός Εμπορίου και Εξωτερικών, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, αντιπρόσωπος του Ελληνικού Κοινοβουλίου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, δεύτερη φορά υπουργός Εξωτερικών, υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, ξανά υπουργός Εξωτερικών το 1996, υπουργός Πολιτισμού και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης το 2009, ενώ ενδιάμεσα πέρασε και από πολλά άλλα θεσμικά αξιώματα. Το βιογραφικό του δεν έχει τέλος, όπως και η πορεία του, εξίσου πολυδαίδαλη, από την ΚΝΕ και το ΚΚΕ στα νεανικά του χρόνια μέχρι τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ.

Στην καριέρα του βρέθηκε συχνά στην «πυρά», όπως με την παράδοση Οτσαλάν, ιδρυτή και ηγέτη των Κούρδων του PKK, στους Τούρκους

Θα έλεγε κανείς ότι, με τόσα αξιώματα, σε κάποιο σημείο της πορείας του θα περιόριζε τη συμμετοχή του στον δημόσιο διάλογο. Δεν το έκανε ποτέ. Απόδειξη το συγγραφικό του έργο, η αρθρογραφία του, αλλά και οι διαρκείς τοποθετήσεις του και μετά την απόσυρσή του από την πολιτική. Μεταξύ των άλλων από τακτική ραδιοφωνική εκπομπή στον «Παραπολιτικά» 90,1 FM.

Στην πορεία βρέθηκε συχνά και στην «πυρά», όπως με την υπόθεση Οτσαλάν -του ιδρυτή και ηγέτη των Κούρδων του PKK-, την οποία κλήθηκε να διαχειριστεί ως υπουργός Εξωτερικών το 1999. Με την έγκρισή του ο Οτσαλάν οδηγήθηκε στην ελληνική πρεσβεία της Κένυας, ωστόσο εκεί βρέθηκε εκτός της προστασίας της πρεσβείας, με συνέπεια να συλληφθεί μετά από επιχείρηση της MIT και να οδηγηθεί αεροπορικώς στην Τουρκία. Στη συνέχεια, καταδικάστηκε σε θάνατο και η εξέλιξη χρεώθηκε στον Θ. Πάγκαλο, παρά το γεγονός ότι ποτέ δεν ξεκαθαρίστηκε ποιος έδινε τις σχετικές εντολές επίσημα. Η κρίση που δημιουργήθηκε είχε ως συνέπεια να παραιτηθούν τρεις υπουργοί, συμπεριλαμβανομένου του ιδίου.

«Έβαζε φωτιά»

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος, αφήνοντας το πολιτικό του αποτύπωμα για περίπου τέσσερις δεκαετίες, χαρακτηριζόταν για τον αιχμηρό του λόγο, που συχνά «έβαζε φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό. Το «Μαζί τα φάγαμε» που ειπώθηκε από τον ίδιο σε μια ταραγμένη περίοδο για τη χώρα συνδέθηκε με το πρόσωπό του έντονα, όπως και άλλες καυστικές του ατάκες. Ηταν Σεπτέμβριος του 2010 όταν το είπε, κατά τη διάρκεια συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης για την κατάργηση και τη συγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων του Δημοσίου, ξεσηκώνοντας με τη φράση του αυτή πλήθος αντιδράσεων από όλα τα κόμματα, τα ΜΜΕ αλλά και μεγάλο μέρος των πολιτών.

«Η απάντηση εις την κατακραυγή που υπάρχει εναντίον του πολιτικού προσωπικού της χώρας “πώς τα φάγατε τα λεφτά;” που μας ρωτάει ο κόσμος είναι αυτή: “Σας διορίσαμε. Τα φάγαμε όλοι μαζί. Μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης πολιτικής πελατείας, διαφθοράς, εξαγοράς και εξευτελισμού της ίδιας της πολιτικής”», τόνισε. Το 2012, μάλιστα, έγραψε και e-book με τίτλο «Μαζί τα φάγαμε», στο οποίο διευκρίνιζε ότι η φράση αυτή σήμαινε πως ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού συμμετείχε σε μη ορθολογικές πρακτικές και συμπεριφορές στην πορεία του χρόνου, σε σχέση με τις δαπάνες και τα έσοδα του κράτους.

Ο Κώστας Σημίτης στο αποχαιρετιστήριο μήνυμά του έδωσε ίσως την πιο περιεκτική περιγραφή για τη ζωή του Θεόδωρου Πάγκαλου. «Ηταν ένας αυστηρός κριτής των πολιτικών εξελίξεων, με στόχο την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης και ακριβούς εικόνας τους», έγραψε ο πρώην πρωθυπουργός.

Ετσι, ως ενεργός πολίτης, πολιτικός και αυστηρός κριτής των εξελίξεων μέχρι και την τελευταία ημέρα της ζωής του, την Τετάρτη 31 Μαΐου, έφυγε ήσυχα στο σπίτι του, σε ηλικία 84 ετών, δίπλα στην οικογένειά του και στα αγαπημένα του πρόσωπα, που ανακοίνωσαν τον θάνατό του μέσω του προσωπικού του λογαριασμού στο Twitter.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» στις 02.06.2023.