Τα ζοφερά και αμείλικτα στοιχεία (τα επίσημα) λένε πως στα χρόνια της κρίσης (2009-2019) περισσότερες από 300.000 ελληνικές επιχειρήσεις έβαλαν λουκέτο. Πίσω, όμως, από αυτό το «ψυχρό» συνολικό νούμερο κρύβονται ισάριθμες ιστορίες, πλείστες από τις οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα αυτόνομο δράμα με συναρπαστικές λεπτομέρειες. Το πάζλ γίνεται πιο συγκεκριμένο αν ανατρέξει κανείς στους πίνακες με τα «κόκκινα δάνεια» των τριψήφιων δισ. ευρώ των τραπεζών, αλλά και σε εκείνους με τους μεγαλοφειλέτες του Δημοσίου και των ασφαλιστικών ταμείων, και ολοκληρώνεται όταν διατρέξει το Διαδίκτυο, όπου αναγράφονται οι προγραμματισμένοι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί.

Εκεί θα βρει πρόσωπα (με ονόματα και διευθύνσεις) που κάποτε φάνταζαν άτρωτα και προκαλούσαν δέος (ίσως και φθόνο) στους πολλούς, τους «μη προνομιούχους», σε ανυποψίαστους και μη. Εκπροσώπους επιχειρηματικών δυναστειών, «κολοσσών» για τα μέτρα της χώρας μας, που κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι -κυρίως- λόγω του ερημοποιημένου οικονομικού περιβάλλοντος. Πολλές φορές, όμως, και λόγω αδικαιολόγητων κακών χειρισμών, αλόγιστου δανεισμού, παρά φύση πλουτισμού στα χρόνια της ευμάρειας και της φούσκας του Χρηματιστηρίου, αλλά και ενδοοικογενειακών συγκρούσεων. Άλλοι, πάλι, βρίσκοντας ως άλλοθι την κρίση, πτώχευσαν τις επιχειρήσεις τους, αφήνοντας στρατιές ανέργων και απλήρωτων, ενώ οι ίδιοι φρόντισαν να θησαυρίσουν εφαρμόζοντας τη μέθοδο «Πάρε τα λεφτά και τρέχα».

Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ που ακολουθεί, σταχυολογούμε κάποιες χαρακτηριστικές περιπτώσεις (όχι κατ’ ανάγκη με αξιολογικά κριτήρια), αφήνοντας «έξω» εμβληματικές περιπτώσεις. Όπως, για παράδειγμα, την περίπτωση της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας ή της Ηλεκτρονικής Αθηνών, της Neoset, της Μηχανικής Κατασκευαστικής του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου, τα Bodyline του Λέοντα Λεβή, τα Folli Follie της οικογένειας Κουτσολιούτσου, τα καταστήματα Carouzos και Καλογήρου, την Κατσέλης, τη Sprider των αδελφών Χατζηιωάννου και πολλές άλλες. Όπως και αυτές των μεγάλων εκδοτικών ομίλων (Όμιλος Μπόμπολα, περίπτωση Πέτρου Κωστόπουλου, Λυμπέρη κ.ά.), με τις οποίες, άλλωστε, τα ΜΜΕ -παντός τύπου έχουν ασχοληθεί κατά κόρον. ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ 1893. Στο βασίλειο της Ελλάδος, ο Γεώργιος κάθεται στον θρόνο του Όθωνα, η χώρα μεγαλώνει, ο Χαρίλαος Τρικούπης στη Βουλή λέει το ιστορικό «Δυστυχώς, επτωχεύσαμεν» και ο Δημήτριος Μαρινόπουλος, από την Ελίκη Αιγιαλείας, ανοίγει το πρώτο φαρμακείο του, στη Νεάπολη της Αθήνας. Η θρυλική ιστορία της οικογένειας Μαρινόπουλου έχει ξεκινήσει... Ώσπου φτάνει στον 21ο αιώνα, όταν η αυτοκρατορία στέριωσε, να οδηγείται σε συντριβή και ο συνονόματος απόγονός του, ο Δημήτρης, να συλλαμβάνεται μια απριλιάτικη Δευτέρα του 2018, καταμεσής του δρόμου, για χρέη. «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο - ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο», έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης στον Αλέξη Ζορμπά.

Στην περίπτωση, όμως, της νυν οικογένειας των Μαρινόπουλων, του Λεωνίδα, του Πάνου και του Πάνου - «Πανάρα», της Σάντρας, της Ιωάννας και της Μαρίνας, φαίνεται πως για την ολοκλήρωσή της απαιτούνταν και κάποια πράγματα παραπάνω. Εντέλει, η επιχείρηση που ήταν κάποτε ο επίσημος «προμηθευτής της Αυτού Μεγαλειότητος του Βασιλέως και του Διαδόχου» ναυάγησε, αν και οι φήμες για την περιουσία τους κάνουν λόγο για μυθικά ποσά. Ο Λεωνίδας Μαρινόπουλος υπήρξε λάτρης της ιπποδρομιών και όργωνε την υφήλιο για να παρακολουθήσει τις επιδόσεις των καθαρόαιμων αλόγων του. Για τον Στέφανο Μαρινόπουλο, πάλι, τίποτα δεν είναι γνωστό. Ο ίδιος φροντίζει να αποφεύγει οποιαδήποτε δημόσια έκθεση, αλλά και να περνά πάντα λες και είναι έως και... αόρατος. Ο πιο γνωστός στα ΜΜΕ ήταν πάντα ο Πάνος Μαρινόπουλος - ο «Πανάρας» για να τον ξεχωρίζουν οι φίλοι από τον εξάδελφο με το ίδιο όνομα. Λάτρης του καλού φαγητού, αγαπούσε τα μεγάλα κλαμπ, αλλά και τα ελληνικά και τα μπουζούκια, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ζει πλέον στο Μαϊάμι, σε μια κατοικία που θεωρείται αρχιτεκτονικό έργο Τέχνης. Ο Δημήτρης Μαρινόπουλος του Λεωνίδα ζει μόνιμα στο Παρίσι και, σύμφωνα με τα καταγγελλόμενα από τους πιστωτές της «Μαρινόπουλος», η πτωχευμένη στην Ελλάδα επιχείρηση είναι πάμπλουτη στο εξωτερικό.

Πάντως, σύμφωνα με τον σχετικό επίσημο ιστότοπο eauction.gr: «Στις 24 Οκτωβρίου 2019 βγαίνει σε ηλεκτρονικό πλειστηριασμό το ακίνητο ιδιοκτησίας της εταιρείας Αδελφοί Μαρινόπουλοι Α.Ε. για οφειλή 300.000 ευρώ που αφορά ομολογιακό δάνειο στην τράπεζα Eurobank. Το ακίνητο που βγαίνει σε πλειστηριασμό είναι ένα υπέροχο σπίτι 416 τ.μ. (με κήπο 116 τ.μ.) που βρίσκεται στο οικιστικό συγκρότημα με την ονομασία “Εσπερίδες” στην Κηφισιά. Η τιμή πρώτης προσφοράς έχει οριστεί στα 676.778 ευρώ». Το έργο συνεχίζεται...


Το φαινόμενο Βωβός και η Hondos

Η αυτοκρατορία του Μπάμπη Βωβού ξεκίνησε το 1974 και στα χρόνια που ακολούθησαν έχτισε 30 κτίρια γραφείου -και όχι μόνον- συγκροτήματα, με συνολική έκταση που υπερβαίνει το μισό εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα. Η πτώση ξεκίνησε το 2008, λίγο μετά την έναρξη της περιπέτειας του Βοτανικού. Το πάγωμα των εργασιών του εμπορικού κέντρου, η ύφεση στην οποία εισήλθε η Ελλάδα αλλά και η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση στο κομμάτι των ακινήτων ήταν αυτά που επέδρασαν καταλυτικά στη μετέπειτα πορεία του ομίλου. Με την έναρξη της κρίσης, βρέθηκε να έχει χρηματοδοτικές μισθώσεις που δεν ικανοποιούνται από τις υπομισθώσεις, με συνέπεια να μπαίνει μέσα. Ισχυρό, όμως, πλήγμα δέχτηκε η εταιρεία από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που έβαλε στον «πάγο» την Διπλή Ανάπλαση της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και του Βοτανικού.

Για το συγκεκριμένο έργο η Βωβός είχε δανειστεί 120 εκατ. ευρώ, οδηγούμενη, έτσι, στην οικονομική καταστροφή. Τον Οκτώβριο του 2012 κατατέθηκε η αίτηση πτώχευσης της εταιρείας. Το καλοκαίρι του 2017 η Hondos Palace Πολυκαταστήματα (πρώην Γεώργιος Χόντος Πολυκαταστήματα) οδηγείται σε οριστικό αδιέξοδο και κηρύσσεται σε καθεστώς πτώχευσης. Αν και στην αρχή τα πέντε αδέρφια (Νίκος, Γιώργος, Κώστας, Γιάννης και Αργύρης) δημιούργησαν ένα από τους πλέον επιτυχημένους ομίλους της αγοράς, οι γκρίνιες που προέκυψαν ήταν αρκετές για δημιουργηθεί διχόνοια.

Εκείνος που αποχώρησε από τον Όμιλο Hondοs Center ήταν ο Γιώργος Χόντος, δημιουργώντας τη δική του αλυσίδα από το 2004 με την επωνυμία Hondos Palace Πολυκαταστήματα Α.Ε. Αυτή ήταν η αρχή του τέλους. Τα υπόλοιπα αδέρφια έφτασαν σε σημείο μέχρι και να αποκηρύξουν -τουλάχιστον επαγγελματικά- τον αδερφό τους, και μάλιστα με γραπτή ανακοίνωσή τους από το 2013. Και κάτι από τα... προσεχώς. Όπως αναγράφεται στο eauction.gr: «Στις 30 Οκτωβρίου 2019 έχει προγραμματιστεί ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός της μεζονέτας του επιχειρηματία Γιώργου Χόντου».

Η αυτοκτονία Μαμιδάκη που συγκλόνισε Στις 9 Ιουνίου του 2016, η εταιρεία Mamidoil - Jetoil, συμφερόντων της οικογένειας Μαμιδάκη, καταθέτει αίτηση για την υπαγωγή της στην προπτωχευτική διαδικασία του άρθρου 99 στο Πρωτοδικείο Αθηνών, η συζήτηση της οποίας ορίζεται να πραγματοποιηθεί την 1η Νοεμβρίου το 2016. Λίγο μετά το μεσημέρι της Κυριακής 3 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς, το πανελλήνιο συγκλονίζεται από την είδηση πως ο 84χρονος Κυριάκος Μαμιδάκης αυτοκτονεί με μία σφαίρα στον κρόταφο, μέσα στο γραφείο του, στον δεύτερο όροφο του σπιτιού του στην Εκάλη, μη αντέχοντας την «ήττα της πτώχευσης» της οικογενειακής του επιχείρησης. Ο Κυριάκος Μαμιδάκης βίωσε την άνοδο και την πτώση της Ελλάδας σε όλο το φάσμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Γεννήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’30 στο χωριό Ανώσκελη στην Κρήτη, φοίτησε στην Ανωτάτη Εμπορική και παρακολούθησε δι’ αλληλογραφίας τον κύκλο σπουδών του School of Career του LSE. Το πιο μεγάλο σχολείο, όμως, ήταν η θητεία του στο πλευρό του θείου του και φτασμένου επιχειρηματία στον χώρο των πετρελαιοειδών Γ.Ι. Μαμιδάκη. Μέχρι που αποφάσισε να κάνει το επόμενο βήμα. Το 1968, μαζί με τα δύο του αδέρφια, τον Νίκο και τον Γιώργο, θα ιδρύσουν την Jet Oil, μια εταιρεία που έμελλε να γίνει από τις κυριότερες στον χώρο των πετρελαιοειδών στην Ελλάδα. Από τον θείο του «κληρονόμησε» την εξαιρετική σχέση με τους Ρώσους, μιας και ο Γ.Ι. Μαμιδάκης είχε κλείσει αποκλειστικές συμφωνίες πώλησης πετρελαίου έως το 1981! Τις ισχυρές διασυνδέσεις με τους Ρώσους διατήρησε επί μακρόν και ο όμιλος Mamidoil - Jet Oil, ενώ ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του ήταν ο εξωστρεφής χαρακτήρας του, μιας και, πέρα από την Ελλάδα, η Jet Oil έκανε εξαγωγή πετρελαιοειδών και στα Βαλκάνια, όντας ένα εξαιρετικά ισχυρό εμπορικό σήμα.

Αν και στη συνείδηση του κόσμου η οικογένεια Μαμιδάκη είναι ταυτισμένη με τα πετρέλαια, η πραγματικότητα είναι ότι επιχειρηματικά έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείς. Ασχολείται με τη ναυτιλία, τον τουρισμό, όπως και με την παραγωγή και τυποποίηση κρητικών προϊόντων. «ΠΕΤΖΕΤΑΚΙΣ» Ο επίλογος της τελευταίας πράξης του δράματος που ξεκίνησε το 2005 γράφτηκε τον Απρίλιο του 2017 για τον άλλοτε κραταιό βιομηχανικό όμιλο της χώρας, της «Πετζετάκις», καθώς τότε βγήκε σε πλειστηριασμό το κεντρικό του εργοστάσιο, το οποίο αποτέλεσε για πολλά χρόνια το σύμβολο της καινοτόμου ελληνικής επιχειρηματικότητας.

Η αρχή του τέλους για την «Πετζετάκις» ξεκίνησε στα τέλη του 2010, όταν τα οικονομικά της προβλήματα γίνονταν ολοένα και μεγαλύτερα. Και όλα αυτά σε έναν όμιλο που πριν από χρόνια ήταν μια από τις ελάχιστες ελληνικές πολυεθνικές βιομηχανίες. Μάλιστα, στις αρχές της δεκαετίας του ’60 (έτος ίδρυσης του ομίλου) οι «Financial Τimes» είχαν χαρακτηρίσει τον ιδρυτή της, Αριστόβουλο Πετζετάκι, «εφευρέτη πρώτης κλάσης». Τον Μάιο του 2011 ο Γ. Πετζετάκις συνελήφθη, ύστερα από μηνύσεις των εργαζομένων για μη καταβολή δεδουλευμένων, οι οποίοι στη συνέχεια προχώρησαν σε επίσχεση εργασίας.

*Δημοσιεύθηκε στα Παραπολιτικά 8/6/2019