Η ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός αποτελεί ευκαιρία για τον «ευτελή» διακανονισμό των διεθνών προβλημάτων, κυρίως, όμως, ευκαιρία ανάδειξης των «νεόπλουτων» της παγκόσμιας οικονομίας και της γεωπολιτικής. Κορυφαίοι πολιτικοί, εταιρικοί τιτάνες και τραπεζίτες, και οι εξυπνότεροι πανεπιστημιακοί του κόσμου, από τις αίθουσες συνεδριάσεων στο Νταβός για πολλοστή φορά θα προβληματιστούν για τις οικονομικές ανισότητες και το άλυτο πρόβλημα των προσφύγων / μεταναστών, που κατακερματίζουν τον κοινωνικό ιστό των χωρών. Φέτος το φόρουμ έχει θέμα την «οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος σε έναν κατακερματισμένο κόσμο»! Έχουν φαντασία... Προφανώς, εννοούν την παγκόσμια αταξία που προκαλεί η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ.

Τι σημαίνει για τον κόσμο το τέλος της Pax Americana, όπως διερωτήθηκε η πρώην Γερμανίδα υπουργός Άμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν; Το «τέλος της Δύσης όπως την ξέραμε», όπως θρηνολογούσε, παραφράζοντας το γνωστό τραγούδι των REM, η σύνταξη της «Washington Post»; Ή μήπως ένα «vaffanculo generale», όπως το χαρακτήρισε ο αθυρόστομος Μπέπε Γκρίλο, που οραματίζεται θριαμβική νίκη στις εκλογές της Ιταλίας; «Η συμμετοχή του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ θα επιτρέψει στους συμμετέχοντες να έχουν μία άμεση αντίληψη των πολιτικών και οικονομικών προτεραιοτήτων των ΗΠΑ» δήλωσε ο πρόεδρος του φόρουμ Μπέργκε Μπρέντε.

Η ετήσια συνάντηση που οργανώνεται στο Νταβός θα προσελκύσει από τις 22 Ιανουαρίου περί τους 3.000 συμμετέχοντες, ανάμεσά τους περισσότερους από 60 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων και περισσότερους από 1.900 διευθυντές επιχειρήσεων. Η παρουσία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα επιβεβλημένη. Αλλά, βρε αδελφέ, μόνο συμφορές μάς προέκυψαν στο παρελθόν εκεί στο Νταβός, όπως από τη συνάντηση Ανδρέα Παπανδρέου/Τουργκούτ Οζάλ για το Κυπριακό και την ταπεινωτική παρουσία το 2010 του Γιώργου Παπανδρέου, που άνοιξε τον δρόμο στη σύγχρονη οικονομική τραγωδία με την προσφυγή της χώρας στο μνημόνιο του ΔΝΤ. Δικαίως, η προγραμματισμένη συνάντηση Τσίπρα - Ζάεφ προκαλεί εφιαλτικούς συνειρμούς για το Σκοπιανό, με το φημολογούμενο ενδεχόμενο να παραδώσει η κυβέρνηση το όνομα της Μακεδονίας! Εύλογες, λοιπόν, οι ανησυχίες: Για ποιον λόγο βιάζονται τόσο πολύ; Σε ποιους και τι έχουν υποσχεθεί;

Λίγους μήνες μετά το σοκ του Brexit, η ακόμη μεγαλύτερη ανατροπή που ήρθε από την Αμερική αποκάλυψε τα τεκτονικά ρήγματα στο διεθνές σύστημα που αναδύθηκε πάνω από τα ερείπια της ΕΣΣΔ: το σύστημα της μιας αγοράς, της μιας υπερδύναμης και της μιας σκέψης, αυτό που εν συντομία αποκαλούμε «φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση». Ωστόσο, το δόγμα αυτό είναι στο DNA του Νταβός. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει όμως μια κεντρική ιδέα: ότι όσοι κερδίζουν από τη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι πλέον λιγότεροι από όσους ζημιώνονται και ότι η Αμερική χάνει, σε βάρος των ανταγωνιστών της, από το σύστημα που η ίδια διευθύνει. Μια κατάσταση πραγμάτων σαν κι αυτή που αντιμετώπισε ο Ρίτσαρντ Νίξον το δραματικό καλοκαίρι του 1971, όταν αποφάσισε να γκρεμίσει τη νομισματική «παγκοσμιοποίηση», το σύστημα του Μπρέτον Γουντς, που η ίδια η Αμερική είχε δημιουργήσει, το 1944. Ο τότε υπουργός Οικονομικών του Νίξον, ο Τζον Κόναλι, ένας άνθρωπος τόσο χαμαιλέοντας στις πολιτικές του πεποιθήσεις, με τόσο υπερφίαλο Εγώ και τόσο ωμή γλώσσα, που μόνο με έναν Τραμπ θα μπορούσε να συγκριθεί, είχε συνοψίσει την οικονομική του φιλοσοφία με μια μνημειώδη φράση, την οποία μεταφέρουμε στην κοσμιότερη δυνατή απόδοση: «Οι ξένοι θέλουν να μας τη φέρουν (to screw us). Οφείλουμε να τους τη φέρουμε πρώτοι». Για τον 45ο πρόεδρο, η φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση διώχνει επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας στο εξωτερικό και πλημμυρίζει την Αμερική με μετανάστες. Αυτή η διπλή ροή πρέπει να αντιστραφεί, με κυριολεκτικά τείχη για τους μετανάστες και μεταφορικά τείχη εμπορικού προστατευτισμού για την οικονομία. Εάν αυτή η αντίληψη γίνει πράξη -ένα τεράστιο «αν»- θα πρόκειται για πραγματικό οικονομικό και κοινωνικό πόλεμο.

Το 1932, ο Φράνκλιν Ρούζβελτ, η κατά γενική ομολογία μεγαλύτερη πολιτική προσωπικότητα της Αμερικής μετά τον Αβραάμ Λίνκολν, έκανε καμπάνια με δύο βασικούς άξονες: δραστικές περικοπές κρατικών δαπανών για τη μείωση του ελλείμματος και αυστηρή ουδετερότητα στις «ευρωπαϊκές διενέξεις». Ο τραπεζικός πανικός την ημέρα της ορκωμοσίας του τον έσπρωξε στο New Deal και το Περλ Χάρμπορ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα σχέδια των ανθρώπων τα βλέπουν οι θεοί και γελάνε. Όσοι αρέσκονται σήμερα σε εύκολες προφητείες για το πώς θα εξελιχθεί ο κόσμος στην εποχή Τραμπ, είναι κρίμα να χαραμίζουν το χάρισμα που τους έδωσε η φύση. Ίσως θα ήταν καλύτερα να παίξουν ΛΟΤΤΑΡΙΑ του Τσίπρα. Οι υπόλοιποι, που δεν διαθέτουμε αυτό το χάρισμα, θα δυσκολευόμαστε χρόνια να προφέρουμε αυτές τις εξωφρενικά αταίριαστες λέξεις: Ντόναλντ Τραμπ, πρόεδρος των ΗΠΑ.

Έτσι φαίνεται ο κόσμος από το Νταβός: Η ζωή μοιάζει διαφορετική σε ένα ελβετικό θέρετρο σκι από τους βρόμικους δρόμους της Αθήνας του ανίκανου δημάρχου Καμίνη, ή από τις ουρές των Ελλήνων και Ευρωπαίων ανέργων. Προφανώς, το Νταβός είναι αποσυνδεδεμένο από τον κόσμο. Η κρίση του 2007-08 ήταν μια σχεδόν θανατηφόρα εμπειρία για την παγκόσμια οικονομία, καθώς πυροδότησε την κρίση χρεών. Ε... και τι έγινε. Απλώς, οι σχοινοτενείς συζητήσεις περιορίζονται γύρω από την ανάγκη να συνεχιστεί η λιτότητα και να μην ξεθαρρέψουμε και ζητάμε πίσω τη χαμένη ζωή μας. Αλλά, όπως γράφουν οι εφημερίδες της Ελβετίας, διαπιστώνεται πως «το χάσμα της νέας οικονομικής ελίτ με τον υπόλοιπο πληθυσμό μεγαλώνει». Αλλά ο Άνθρωπος του Νταβός ανήκει στην παγκόσμια ελίτ. Και πολλοί αναλυτές αναγνωρίζουν ότι το χάσμα ανάμεσα στους ανθρώπους του Νταβός και σε όλους τους υπόλοιπους είναι μια από τις βασικότερες προκλήσεις σήμερα. Πολλοί, βέβαια, ανησυχούν ότι η ισχυροποίηση της παγκόσμιας πλουτοκρατίας δεν οφείλεται αποκλειστικά στις δυνάμεις του «καλού», όπως η τεχνολογική επανάσταση και το παγκόσμιο εμπόριο, αλλά και σε «σκοτεινές δυνάμεις», όπως είναι η δυνατότητα της ελίτ να εκμεταλλεύεται κυβερνητικές πολιτικές προς ίδιον όφελος. Όμως, δεν κατάφεραν να κρύψουν ότι ένα κακό ροκανίζει τη Δύση: η μαζική ανεργία καταστρέφει τους νέους. Χώρες ακόμη κινδυνεύουν με χρεοκοπία, η κοινωνική δικαιοσύνη αλληθωρίζει, η κρίση χρέους έχει ματώσει τους λαούς και η ελληνική τραγωδία συνεχίζεται...