Έτος 1222, πριν από 800 χρόνια. Η φραγκική δυναστεία των Λουζινιάν έχει καταλάβει την Κύπρο κατά την περίοδο των Σταυροφοριών και καταλύει το Αυτοκέφαλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας των Ελλήνων της Μεγαλονήσου.

Την περίοδο αυτή περιγράφει συγκινητικά ο Γιώργος Σεφέρης στο γνωστό ποίηµά του «Νεόφυτος ο Εγκλειστος µιλά», µε υποσηµείωση: Εγκλείστρα 1953. Ετος 2022, 7 Νοεµβρίου. Πεθαίνει ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστοµος Β’, ο οποίος ουσιαστικά αποκατέστησε το Αυτοκέφαλο αυξάνοντας τις Επισκοπές σε αριθµό άνω των 13, ώστε η Εκκλησία της Κύπρου να αποφασίζει µόνη της για τα θέµατά της. Κατά σύµπτωσιν, ο εκλιπών Αρχιεπίσκοπος υπήρξε µοναχός και ηγούµενος της Εγκλείστρας, της Μονής του Αγίου Νεοφύτου στην Πάφο.

Η νεανική περίοδος της ζωής του συνδέεται µε τον αγώνα της ΕΟΚΑ για Αυτοδιάθεση - Ενωση µε την Ελλάδα και µε τη γνωριµία του µε τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Εβλεπε τους αγωνιστές να προετοιµάζονται για τη σύγκρουση µε τους Βρετανούς στρατιώτες και ο Ευαγόρας ξεχώριζε. Ηταν διανοούµενος, έγραφε ποιήµατα, ήταν καλός αθλητής. Απαγχονίσθηκε σε ηλικία 18 ετών, πριν καν τελειώσει το εξατάξιο Γυµνάσιο. Θυσιάσθηκε για τον Ελληνισµό. Αυτός ο αγώνας των νεαρών µαθητών - παιδιών του Κατηχητικού για την ελευθερία της Κύπρου, για τα πανελλήνια ιδανικά, για τη διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας χαράχθηκε βαθιά µέσα στην ψυχή του νεαρού Ηρόδοτου (έτσι λεγόταν πριν καρεί µοναχός). Ως ιεροµόναχος, ως µητροπολίτης Πάφου και ως Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, ο Χρυσόστοµος αναδείχθηκε σε έναν πραγµατικό αγωνιστή του Ελληνισµού.

Εµπόδισε µε τη σθεναρή στάση του την επιβολή κακών και διχοτοµικών λύσεων στην Κύπρο. Αντιτάχθηκε στο Σχέδιο Ανάν. Τόνιζε πάντα ότι το Κυπριακό είναι ζήτηµα εισβολής και κατοχής, µε αποκλειστική ευθύνη της Τουρκίας. Εδινε έµφαση στην ελληνορθόδοξη αγωγή των µαθητών και µαθητριών. ∆ιαφώνησε µε την προσπάθεια του αειµνήστου προέδρου Χριστόφια και του αριστερού κόµµατος ΑΚΕΛ να αλλάξουν το περιεχόµενο της κυπριακής Παιδείας και να υποβαθµίσουν την επέτειο του αγώνος της ΕΟΚΑ (1η Απριλίου). Ελεγε καθαρά και δυνατά την άποψή του για τα εκκλησιαστικά και τα εθνικά θέµατα.

Το έργο του στον τοµέα της φιλανθρωπίας και της εκκλησιαστικής διοίκησης ήδη παρουσιάζεται από ειδικές στήλες ή εκποµπές. Θα ήθελα να µείνω στη συµβολή του εκλιπόντος στη διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας σε ένα ακριτικό και µαρτυρικό κοµµάτι του Ελληνισµού. Στην Κύπρο, όπου οι αγωνιστές του 1955-59 απαγχονίσθηκαν ψάλλοντας τον Εθνικό Υµνο και τα τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής, προσπάθησαν κατά καιρούς ορισµένοι να αµφισβητήσουν την ελληνική συνείδηση και τη διαχρονική συνέχεια του Εθνους µας. Αλλοι µίλησαν για νεο-κυπριακή συνείδηση, άλλοι πρότειναν την κατασκευή «έθνους Κυπρίων», άλλοι είπαν ότι η επαναπροσέγγιση µε τους Τουρκοκυπρίους επιβάλλει την αποµάκρυνση των Κυπρίων από την ελληνική ταυτότητα και Ιστορία.

Ο µακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστοµος στάθηκε εµπόδιο στην αλλοίωση της ελληνικής συνείδησης, σεβόµενος ταυτοχρόνως την ανεξάρτητη κρατική υπόσταση της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας.

Τους τελευταίους µήνες, δίνοντας τη µάχη µε τον καρκίνο, επέδειξε θαυµαστή υποµονή και πίστη στον Θεό. Εύχοµαι ο Θεός να αναπαύσει την ψυχή του και ο διάδοχός του, που θα εκλεγεί από τον λαό και την Ιερά Σύνοδο, να συνεχίσει το έργο του Χρυσοστόµου Β’ για την ενότητα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισµού.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 12 Νοεμβρίου 2022