Τον Μάιο του 1940 ο Χίτλερ εισέβαλε στο Βέλγιο, στην Ολλανδία και τη Γαλλία και ο Στάλιν εκµεταλλεύτηκε πλήρως την κατάσταση. Στις 12 Νοεµβρίου 1940 ο Σοβιετικός υπουργός Εξωτερικών Μολότοφ κατέφθασε στο Βερολίνο και παρουσίασε στον Χίτλερ έναν µακρύ κατάλογο εδαφικών αξιώσεων για λογαριασµό της Σοβιετικής Ενωσης. Αυτές οι απαιτήσεις επανελήφθησαν στις 25 Νοεµβρίου 1940, όταν η Σοβιετική Ενωση πρότεινε ένα Σύµφωνο Ειρήνης ανάµεσα στη Γερµανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία και την ΕΣΣ∆.
Η Σοβιετική Ενωση απαιτούσε:
- Από τη Φινλανδία: την Πετσένγκα, το µοναδικό φινλανδικό λιµάνι στη θάλασσα Μπάρεντς, και το Πορκά-λα-Ουντ, τη χερσόνησο µε τη στρατηγική θέση στη Βαλτική Θάλασσα, που ήλεγχε την είσοδο στον κόλπο της Φινλανδίας.
- Ναυτικές βάσεις στη δανέζικη πλευρά των στενών Κατεγάτη και Σκαγεράκη, που ελέγχουν την πρόσβαση στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική.
- Από τη Γιουγκοσλαβία: µία ναυτική βάση στην Αδριατική. - Από την Ελλάδα: µία ναυτική βάση στο ελληνικό λιµάνι της Θεσσαλονίκης.
- Από τη Ρουµανία: την επαρχία της Νότιας Βουκοβίνας, ένα στρατηγικό προγεφύρωµα στα Καρπάθια όρη, για να ελέγχει την πρόσβαση στις πετρελαιοπηγές του Πλοέστι.
- Από τη Βουλγαρία: ένα σύµφωνο συµµαχίας µε τη Σοβιετική Ενωση, που θα ενέτασσε τη Βουλγαρία στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.
- Από την Τουρκία: βάσεις στον Βόσπορο και στα Στενά των ∆αρδανελίων.
- Από το Ιράν: βάσεις στον Περσικό Κόλπο και τη µεταβίβαση εδαφών της γραµµής Μπακού - Βατούµ (στην Ανατολική Τουρκία, βορείως του Ιράκ και του Ιράν) στη σοβιετική σφαίρα επιρροής.
- Από την Ιαπωνία: την παραίτηση από τα πετρελαϊκά δικαιώµατά της στην επαρχία της Βόρειας Σαχαλίνης.

Ο Χίτλερ και οι αξιωµατούχοι του έµειναν εµβρόντητοι από αυτές τις υπερβολικές απαιτήσεις και δεν απάντησαν.

Στις 13 Νοεµβρίου 1940 ο Μολότοφ ζήτησε από τον Στάλιν οδηγίες «σχετικά µε την Κίνα, την Τουρκία και τα συµφέροντά µας σε σχέση µε τον Περσικό Κόλπο και την Αραβική Θάλασσα». Ο Στάλιν συµβούλεψε τον Μολότοφ: «Μην αποκαλύψεις τα συµφέροντά µας στην Περσία... Αν οι Γερµανοί προτείνουν µια διχοτόµηση της Τουρκίας, µπορείς να δείξεις τα χαρτιά µας».

Σε αυτή την αλληλογραφία, ο Στάλιν «πρότεινε» στον Μολότοφ να αποσπάσει τη συγκατάθεση της Γερµανίας, για να κάνει η Σοβιετική Ενωση άλλο ένα βήµα υπέρ των συµφερόντων της. Είπε στον Μολότοφ να ενηµερώσει τον Χίτλερ πως η σοβιετική πρόταση για µια συµµαχία µε τις δυνάµεις του Αξονα «δεν θα ήταν δυνατή δίχως µια εγγύηση του ελέγχου εκ µέρους µας της Βουλγαρίας και της εισόδου των στρατευµάτων µας σε αυτήν».

Τον Νοέµβριο του 1940 η Γερµανία βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Ο Β’ Παγκόσµιος Πόλεµος εξελισσόταν για παραπάνω από έναν χρόνο και δεν ήταν ορατό κάποιο τέλος. Η Γερµανία µπορούσε να νικήσει µόνο σε έναν σύντοµο πόλεµο. Το βράδυ της 13ης Νοεµβρίου, κατά τη διάρκεια συνοµιλιών ανάµεσα στον Χίτλερ και τον Μολότοφ, η βρετανική Αεροπορία βοµβάρδισε το Βερολίνο. Η συνάντηση που είχε ξεκινήσει σε έναν πολυτελή χώρο υποδοχής κατέληξε να συνεχιστεί σε ένα υπόγειο καταφύγιο. Με την αεροπορική επιδροµή, ο Τσόρτσιλ έδειξε στον Χίτλερ και τον Μολότοφ ότι η Μεγάλη Βρετανία δεν σχεδίαζε να παραδοθεί. Για έναν παρατεταµένο πόλεµο ο Χίτλερ χρειαζόταν τροµερές ποσότητες στρατηγικών πρώτων υλών, τις οποίες µπορούσε να παράσχει ο Στάλιν. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Μολότοφ επανειληµµένα υπενθύµισε στον Χίτλερ ότι δίχως τις σοβιετικές πρώτες ύλες οι γερµανικές νίκες στην Ευρώπη θα ήταν αδύνατες: «Το παρόν στάτους κβο δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς την επιρροή της γερµανορωσικής συµφωνίας (του Αυγούστου 1939) πάνω στις µεγάλες γερµανικές νίκες»... «Σε ό,τι αφορά τη Γερµανία, αυτές οι συµφωνίες (του 1939) εξασφάλισαν ασφαλή µετόπισθεν για τη Γερµανία και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της στρατιωτικής εκστρατείας στη ∆ύση, συµπεριλαµβανοµένης της ήττας της Γαλλίας». Η Γερµανία, µε τη βοήθεια του συµφώνου µε την ΕΣΣ∆, µπόρεσε επίσης γρήγορα και µε στρατιωτική δόξα να εκτελέσει τις επιχειρήσεις της στη Νορβηγία, τη ∆ανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και τη Γαλλία.

Ο Μολότοφ πρόσθεσε ότι θα έπρεπε να συζητήσουν το ζήτηµα των στενών της ∆ανίας, Στόρε Μπαάλτ και Λίλε Μπάελτ, καθώς και των στενών ανάµεσα στη ∆ανία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία, Σουντ, Κατεγάτη και Σκαγεράκη. Για τους Γερµανούς, τα στενά αυτά αποτελούσαν στρατηγική αναγκαιότητα, αφού ήδη κατείχαν τη ∆ανία. Τι τα χρειαζόταν η Σοβιετική Ενωση;

Ο Χίτλερ είπε στον Μολότοφ: «Ενόσω συνεχίζεται ο πόλεµος, η Γερµανία ενδιαφέρεται εξαιρετικά να παραλαµβάνει νικέλιο και ξυλεία από τη Φινλανδία». Ο Χίτλερ ήθελε να ξέρει αν η Σοβιετική Ενωση προετοιµαζόταν για πόλεµο κατά της Φινλανδίας. Αν όντως συνέβαινε κάτι τέτοιο, θα µπορούσε να τον αναβάλει για αργότερα;

Ο Μολότοφ απάντησε ότι η Φινλανδία βρισκόταν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής και ότι η Γερµανία θα έπρεπε να αποµακρύνει τα στρατεύµατά της από τη Φινλανδία. Ο Μολότοφ «δεν καταλάβαινε γιατί η Ρωσία θα έπρεπε να αναβάλει την υλοποίηση των σχεδίων της κατά έξι µήνες ή ακόµα κι έναν χρόνο. Αλλωστε, το γερµανοσοβιετικό Σύµφωνο δεν περιείχε τέτοιους χρονικούς περιορισµούς και καµία από τις δύο χώρες δεν είχε δεµένα τα χέρια της εντός της δικής της σφαίρας επιρροής».

Η Σοβιετική Ενωση είχε αρκετό πετρέλαιο, τόσο για εσωτερική κατανάλωση όσο και για εξαγωγές. ∆εν χρειαζόταν το ρουµανικό πετρέλαιο, ενώ ο Χίτλερ µιλούσε για την πλήρη εξάρτηση της Γερµανίας απ’ αυτό, υποστηρίζοντας ότι η Γερµανία θα υπερασπιζόταν τη ρουµανική πετρελαϊκή βιοµηχανία µε κάθε κόστος. Ο Χίτλερ υπαινίχθηκε ότι η Σοβιετική Ενωση θα έπρεπε να αποµακρυνθεί από το ρουµανικό πετρέλαιο. Η Σοβιετική Ενωση είχε ήδη καταλάβει τη Βόρεια Βουκοβίνα. Με αυτή την εισβολή είχε παραβιάσει το Σύµφωνο σχετικά µε τη διαίρεση των σφαιρών επιρροής.

Ο Μολότοφ αποκρίθηκε ότι η Σοβιετική Ενωση όντως είχε πάρει κάτι στη Ρουµανία και όντως είχε παραβιάσει την προηγηθείσα Συµφωνία µε τη Γερµανία. Οµως η Σοβιετική Ενωση δεν θα εγκατέλειπε ό,τι πήρε. Επιπλέον, ο Στάλιν ήθελε τη Νότια Βουκοβίνα και τη Βουλγαρία. «Η µοίρα της Ρουµανίας και της Ουγγαρίας ενδιαφέρει επίσης τη Σοβιετική Ενωση και δεν µπορεί σε καµία περίπτωση να αδιαφορήσει γι’ αυτήν».

Ο Χίτλερ υπενθύµισε στον Μολότοφ πως είχαν συµφωνήσει σχετικά µε τη διαίρεση της Ευρώπης ήδη από τον Αύγουστο του 1939. Ο Μολότοφ απάντησε πως είχε έρθει η ώρα για µια νέα διαίρεση της Ευρώπης, η οποία θα έδινε ένα πλεονέκτηµα στη Σοβιετική Ενωση. «Η ΕΣΣ∆ θεωρεί εκπληρωµένη την περσινή συµφωνία, µε εξαίρεση το ζήτηµα της Φινλανδίας...». Κατά τη διάρκεια των συνοµιλιών ο Μολότοφ δεν έθεσε ερωτήσεις σχετικά µε την ασφάλεια της Σοβιετικής Ενωσης. Ο Χίτλερ έθεσε ερωτήσεις σχετικά µε την ασφάλεια από µια σοβιετική εισβολή σε έδαφος που ήταν καίριας σηµασίας για τη Γερµανία, αλλά δεν έλαβε ικανοποιητική απάντηση. Το πρωί της 14ης Νοεµβρίου 1940 ο Μολότοφ αναχώρησε για τη Μόσχα. Στις 25 Νοεµβρίου ο Γερµανός πρέσβης στη Μόσχα ενηµερώθηκε ότι η Γερµανία έπρεπε να αποσύρει άµεσα τα στρατεύµατά της από το φινλανδικό έδαφος. Επιπρόσθετα, επιβεβαιώθηκαν όλες οι αξιώσεις που είχε προβάλει ο Μολότοφ στις συνοµιλίες του µε τον Χίτλερ και τον Ρίµπεντροπ, ακόµα και η απαίτηση να δηµιουργηθούν σοβιετικές βάσεις στον Βόσπορο και τα Στενά των ∆αρδανελίων.

Την ίδια ηµέρα, 25 Νοεµβρίου 1940, ο λαϊκός κοµισάριος Αµυνας της ΕΣΣ∆, στρατάρχης της Σοβιετικής Ενωσης, Σ.Κ. Τιµοσένκο, και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Κόκκινου Στρατού, στρατηγός Κ.Α. Μερετσκόφ, συνέταξαν µια οδηγία προετοιµασίας σχεδίου για έναν νέο επιθετικό πόλεµο κατά της Φινλανδίας. Ο Χίτλερ προετοιµαζόταν για έναν µεγάλο πόλεµο κατά της Μεγάλης Βρετανίας, ενώ ο Στάλιν απαιτούσε νέα εδάφη στην Ευρώπη - εδάφη από τα οποία εξαρτ ώνταν απολύτως η οικονοµία και οι Ενοπλες ∆υνάµεις της Γερµανίας.

Αν ο πόλεµος κατά της Βρετανίας εξασθενούσε τη Γερµανία, τότε τι θα απαιτούσε ο Στάλιν; Ο Χίτλερ βρήκε την απάντηση σε όλες τις απαιτήσεις του Στάλιν. «Επειτα από την αναχώρηση του Μολότοφ, ο Χίτλερ συγκέντρωσε τους πιο έµπιστους υφισταµένους του και τους έδωσε µε σαφήνεια να καταλάβουν ότι σχεδίαζε να εισβάλει στη Ρωσία».

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 29 Οκτωβρίου 2022