Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής το ανάγνωσµα και στα αδιέξοδα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής εισήχθησαν ορισµένες έννοιες όπως: «στρατηγικό βάθος», «µηδενικά προβλήµατα µε τους γείτονες», «µέγιστο όφελος από τους γείτονες», «προληπτική διπλωµατία», «µετριοπαθής ισχύς», «ρυθµική εξωτερική πολιτική», «εξασφάλιση των ισορροπιών µεταξύ ασφάλειας και ανεξαρτησίας», «στρατηγική συνεργασία µε τις οµοεθνείς και συγγενικές τουρκικές χώρες», προκειµένου να αποκατασταθεί η εικόνα του «Μεγάλου Αδελφού» που έχει η Τουρκία στα Βαλκάνια, στον Καύκασο, στην Κεντρική Ασία και στη Μέση Ανατολή.

Για να υλοποιηθούν αυτές οι έννοιες στις εξωτερικές σχέσεις της Αγκυρας, ο πρωθυπουργός Ερντογάν και ο υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου έδωσαν µια νέα κατεύθυνση, που διαχωρίστηκε πλήρως από τις παλιές παραµέτρους.

Αυτή η αλλαγή πλεύσης αφενός προσέκρουσε στις πολιτικές της ∆ύσης, δεδοµένου ότι έγινε εµφανής η αντίληψη της ανεξάρτητης τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αφετέρου προκλήθηκαν φόβοι στο εσωτερικό της χώρας ότι αυτό θα αποτελούσε αντικείµενο κερδοσκοπίας από κέντρα που επιβουλεύονται τα συµφέροντα της Τουρκίας.

Εν τω µεταξύ, όλα αυτά είχαν ως συνέπεια τη διολίσθηση της εξωτερικής πολιτικής της Αγκυρας σε πάρα πολλά αδιέξοδα, µε κυριότερα τα εξής:

-Οι κατ’ επανάληψη δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Ερντογάν προς τη Ρωσία, ότι σε περίπτωση συµµετοχής της χώρας του στον Οργανισµό Συνεργασίας της Σαγκάης ως πλήρες µέλος η Αγκυρα θα έχανε κάθε ενδιαφέρον για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επίσης η συµφωνία προµήθειας κινεζικών αντιαεροπορικών συστηµάτων µεγάλου βεληνεκούς ενόχλησε τη ∆ύση και επιβεβαίωσε για ακόµη µία φορά την αφερεγγυότητα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

-Η εµµονή της Τουρκίας να εµποδίσει την επίλυση του κυπριακού προβλήµατος σύµφωνα µε τις αρχές του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης την αποµακρύνει από την Ευρώπη.

- Η αρνητική στάση της Αγκυρας στην επίλυση των προβληµάτων της µε την Αρµενία την αποµακρύνει από τις Ηνωµένες Πολιτείες.

- Η ψυχρότητα που υπάρχει µεταξύ Ηνωµένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ενωσης αποτελεί µια αρνητική εξέλιξη για την Τουρκία, διότι έτσι µειώνεται η επιρροή των Αµερικανών προς την Ευρώπη σχετικά µε την Τουρκία.

- Η διατάραξη των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ ενοχλεί τις Ηνωµένες Πολιτείες, διότι δυσχεραίνονται οι στρατηγικοί σχεδιασµοί των Αµερικανών για τη Μέση Ανατολή.

- Η Τουρκία κατηγορεί το Ισραήλ για απάνθρωπες επιθέσεις εναντίον των Παλαιστινίων, ενώ η ίδια αφενός έχει διαπράξει τις γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρµενίων και του κουρδικού λαού, αφετέρου είναι η χώρα των οµαδικών τάφων και εκείνη που χρησιµοποίησε χηµικά όπλα εναντίον των ανταρτών της κουρδικής εξέγερσης που διεκδικούν τα ατοµικά τους δικαιώµατα, των οποίων η καταπάτηση είναι γνωστή σε όλο τον δυτικό κόσµο.

- Οι λάθος εκτιµήσεις για τις εξελίξεις στην Αίγυπτο και η εµµονή του Ερντογάν να υποστηρίζει τους Αδελφούς Μουσουλµάνους οδήγησαν τις τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις σε πλήρες αδιέξοδο, µε αποτέλεσµα η Αγκυρα να χάσει έναν σηµαντικό σύµµαχο στην περιοχή.

Ενδεικτικό παράδειγµα των καλών σχέσεων που υπήρχαν µεταξύ των χωρών ήταν: α) οι διαπραγµατεύσεις της Τουρκίας µέσω του διοικητή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, ΜΙΤ, µε την τότε αιγυπτιακή κυβέρνηση προκειµένου να αποσταλούν Τούρκοι σύµβουλοι στην Αίγυπτο για να συµβάλλουν στην αναδιοργάνωση του κρατικού µηχανισµού. β) Η διεξαγωγή της διακλαδικής άσκησης «Dostluk Denizi-2011 / Θάλασσα Φιλίας-2011» (που πραγµατοποιήθηκε από 17 έως 23/12/2011) και είχε ως στόχο τη συνεργασία των τουρκικών και των αιγυπτιακών ναυτικών δυνάµεων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

- Η µη επίλυση του κουρδικού προβλήµατος ενοχλεί τους Αµερικανούς, διότι αυτό έχει αντίκτυπο στις σχέσεις τους µε τους Κούρδους του Βόρειου Ιράκ.

- Η Τουρκία στο πλαίσιο της στρατηγικής «Μηδενικά προβλήµατα µε τους γείτονες» υποστήριξε το Ιράν και αναβάθµισε τη συνεργασία της σε πολλούς τοµείς, όπως στον τοµέα της ενέργειας και του πυρηνικού του προγράµµατος, µε αποτέλεσµα να προκαλέσει τη δυσαρέ. σκεια τόσο των Ηνωµένων Πολιτειών όσο και άλλων σηµαντικών παραγόντων της διεθνούς κοινότητας.

- Οι χειρισµοί της Αγκυρας µετέτρεψαν την κρίση στη Συρία στο κυριότερο πρόβληµα της εξωτερικής πολιτικής της, µε αποτέλεσµα αυτό να είναι η αιτία δηµιουργίας ασύµµετρων απειλών στο εσωτερικό της χώρας…

- Το άνοιγµα των Τούρκων στα τουρκόφωνα κράτη του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας δηµιούργησε ανησυχία στη Ρωσία, άσχετα µε την προσέγγιση που υπάρχει το τελευταίο χρονικό διάστηµα στις τουρκο-ρωσικές σχέσεις στους τοµείς της ενέργειας, της πυρηνικής τεχνολογίας και του τουρισµού.

- Η διείσδυση της Αγκυρας στα Βαλκάνια µέσω των µουσουλµανικών µειονοτήτων, οι οποίες στο σύνολό τους βαφτίζονται από αυτήν ως τουρκικές, δηµιουργεί αισθήµατα ανασφάλειας κατά βάση στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία.

- Τα εσωτερικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Τουρκία, λόγω της κοινωνικής και πολιτικής πόλωσης που έχει δηµιουργηθεί, ώθησαν τον Ερντογάν να προβεί σε δηλώσεις και κινήσεις στην εξωτερική πολιτική οι οποίες έχουν αποδέκτη την κοινή γνώµη της χώρας του, αδιαφορώντας για τα προβλήµατα που αυτές δηµιουργούν στις σχέσεις της Αγκυρας µε σηµαντικά κέντρα αποφάσεων της διεθνούς κοινότητας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ανακοίνωση που εξέδωσε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στις 2/9/2011 µετά τη δηµοσιοποίηση της έκθεσης του ΟΗΕ για τα επεισόδια στο «Mavi Marmara», η οποία δεν ικανοποίησε τις απαιτήσεις της Αγκυρας.

Η ανακοίνωση αναφέρει τα εξής: «Το Ισραήλ πριν από 15 µήνες περίπου, στις 31 Μαΐου 2010, πραγµατοποίησε µια ένοπλη επίθεση στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου σε έναν στολίσκο που µετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και στον οποίο επέβαιναν εκατοντάδες άτοµα από 32 χώρες. Κατά την επίθεση αυτή, στρατιωτικοί του Ισραήλ σκότωσαν 9 πολίτες, 8 Τούρκους και 1 Αµερικανό, τραυµάτισαν αρκετούς και οδήγησαν µε τη βία το πλοίο µε τους επιβάτες του στο Ισραήλ ... Κανένα κράτος δεν βρίσκεται υπεράνω των νόµων. Ο κόσµος πλέον αλλάζει ... Από την πρώτη στιγµή προδιαγράψαµε τη στάση µας έναντι αυτής της παράνοµης ενέργειας του Ισραήλ ... Τα µέτρα που αποφάσισε να λάβει η κυβέρνησή µας είναι τα εξής:

- Οι διµερείς σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ θα υποβαθµισθούν σε επίπεδο γραµµατέα Β’. Ολο το προσωπικό που έχει βαθµό µεγαλύτερο του γραµµατέα Β’ το αργότερο µέχρι την Τετάρτη (7/9/2011) θα επιστρέψει στις χώρες του. Αναστάλθηκαν όλες οι στρατιωτικές συµφωνίες µεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ.

- Η Τουρκία ως µια χώρα που διαθέτει τις µεγαλύτερες ακτές στη Μεσόγειο θα λάβει κάθε είδους µέτρο που θεωρεί αναγκαίο/ επιβεβληµένο για την ελευθερία ναυσιπλοΐας στην Ανατολική Μεσόγειο.

- Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει τον αποκλεισµό που εφαρµόζει το Iσραήλ στη Γάζα. Θα εξασφαλίσουµε να εξετασθεί στο ∆ιεθνές ∆ικαστήριο ο αποκλεισµός που εφαρµόζει το Ισραήλ στη Γάζα από την 31η/5/2010. Για το θέµα αυτό αναλαµβάνουµε πρωτοβουλίες για να κινητοποιηθεί ο ΟΗΕ.

- Θα παρέχουµε κάθε αναγκαία υποστήριξη για να δικαιωθούν όλα τα θύµατα, Τούρκοι και αλλοδαποί, της επίθεσης του Ισραήλ.

- Εµείς ως Τουρκία κάθε φορά εκπροσωπούµε την έννοια της ειρήνης και όχι του πολέµου. Την έννοια της δικαιοσύνης και όχι της καταπίεσης και του καταναγκασµού. Η εξωτερική µας πολιτική στηρίζεται σε αυτή τη βασική αρχή».

(Ενα µεγάλο ευχαριστώ στον ταξίαρχο ε.α. κύριο Χρήστο Μηνάγια, το πόνηµα του οποίου αποτέλεσε πηγή πολύτιµων πληροφοριών για το άρθρο µας)