Είναι αδύνατο να βρεθούν λέξεις που να περιγράψουν την ένταση και να ταιριάξουν με το συναίσθημα που αποτύπωσε στο χαρτί ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας.

Η ορμή και το πάθος όμως, που βίωσε τις μεγάλες στιγμές της ζωής του, μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμα μαθήματα για την ζωή του καθενός μας!

Με πολύ κόπο και προσοχή, αλλά και με τεράστιο πάθος και όρεξη, έβαλα την σκέψη μου σε τάξη και σας παρουσιάζω τα μαθήματα που μου ‘μαθε ο Νίκος Καζαντζάκης, στο διάβα της ζωής μου, μέσα από την ανάγνωση των έργων του.

Μάθημα 1ο: Για τον άνθρωπο

Άνθρωπος θα πει να πονάς, ν’ αδικιέσαι, να παλεύεις και να μην το βάνεις κάτω! Αν σε ρωτήσουν ποιος δρόμος πάει στον ουρανό, ν’ απαντάς «ο πιο δύσκολος!». Γιατί κακομοίρη άνθρωπε μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις! Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι δεν αντέχουν. Ο άνθρωπος αντέχει. Γι’ αυτό μη ζυγιάζεις, μη μετράς και μη βολεύεσαι! Ακολούθα το βαθύ σου χτυποκάρδι.

Μάθημα 2ο: Για την ζωή

Η ζωή είναι πόλεμος, η γης είναι στρατόπεδο, η νίκη είναι το μόνο σου χρέος. Μην κοιμάσαι, μη στολίζεσαι, μη γελάς, μη μιλάς, ένας είναι ο σκοπός σου, ο πόλεμος, πολέμα! Και αν η πραγματικότητα δεν παίρνει τη μορφή που θες, πρώτα και πάνω από όλα εσύ φταις. Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν πόθησες αρκετά. Γι αυτό λοιπόν πεθύμησέ το, πότισέ το με το αίμα σου, με τον ιδρώτα και τα δάκρυα, και θα πάρει κορμί. Η καρδιά σμίγει ό,τι ο νους χωρίζει, ξεπερνάει την παλαίστρα της ανάγκης και μετουσιώνει το πάλεμα σε αγάπη. Ότι επιθυμείς να το φωνάζεις δυνατά,αγρίμι να γίνεσαι. Δεν ταιριάζει η μετριότητα με την λαχτάρα.

Μάθημα 3ο: Για τον αγώνα

Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει. Γι’ αυτό να αγαπάς τον καθένα ανάλογα με τη συνεισφορά του στον αγώνα. Μη ζητάς φίλους, να ζητάς συντρόφους! Να είσαι ανήσυχος, αφχαρίστητος και απροσάρμοστος πάντα. Όταν μια συνήθεια καταντήσει βολική, να τη συντρίβεις. Που πάμε; Θα νικήσουμε ποτέ; Προς τι όλη τούτη η μάχη; Μην ρωτάς! Οι πολεμιστές ποτέ δε ρωτούνε! Και μην λησμονάς ότι η ζωή όλη είναι μια φασαρία. Μόνο ο θάνατος δεν είναι. Η ζωή είναι να λύνεις το ζωνάρι σου και να γυρεύεις μπελάδες.

Μάθημα 4ο: Για την γυναίκα

Η ομορφιά δεν έχει έλεος. Δεν την κοιτάζεις, αυτή σε θωρεί και δε συγχωρεί. Γι’ αυτό και της γυναικός το σώμα είναι ολάνθιστος γκρεμός. Σκοπός σου είναι περπατήσεις την διαδρομή απ’ άκρη σε άκρη τον γκρεμό, χωρίς ποτέ να σε καταπιεί η άβυσσος. Και στο τέλος της διαδρομής να βρεις μια ψυχή σαρανταπληγιασμένη κι απροσκύνητη, σαν και την δική σου να ξομολογηθείς. Να βρεις το εφταπέτσινο σκουτάρι της ζωής σου, που καμιά σαγίτα δεν θα αφήσει να σε πληγώσει. Κι όταν βρεθεί, τότε ολομεμιάς ο ρυθμός της γίνεται ίλιγγος, ο χρόνος εξαφανίζεται, η στιγμή στροβιλίζεται, γίνεται αιωνιότητα και το κάθε σημείο χορός. Ένας χορός για δύο που αγαπιούνται τέλεια, και μόνο τότε ο ένας θα φωνάζει τον άλλο: εγώ μου!

Μάθημα 5ο: Για την ευτυχία

Πως μπορεί να' ναι κανείς ευτυχισμένος μέσα στο ελεεινό ετούτο κορμί, κουβάρι από αίμα, κόκαλα, μυαλό, κρέας, βλέννες, σπέρμα, ιδρώτα, δάκρυα κι ακαθαρσία; Πως μπορεί να' ναι κανείς ευτυχισμένος στο σώμα ετούτο που το κυβερνά η ζήλια, το μίσος, η ψευτιά, ο φόβος, η αγωνία, η πείνα, η δίψα, η αρρώστια, τα γερατιά κι ο θάνατος; Η ευτυχία απάνω στη γης είναι κομμένη στο μπόι του ανθρώπου. Δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυνηγάς πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό σου. Η ευτυχία είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή σου. Είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο, ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τι θα πει πραγματικά ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες. Τι θα πει φως; Να κοιτάς με αθόλωτο μάτι όλα τα σκοτάδια.

Μάθημα 6ο: Για το μεγάλο χρέος

Κάθε σου πράξη αντιχτυπάει σε χιλιάδες μοίρες. Όπως περπατάς, ανοίγεις, δημιουργός την κοίτη όπου θα μπει και θα όδέψει ο ποταμός των απόγονων. Ποιος ο σκοπός; Μη ρωτάς, κανένας δεν το ξέρει, μήτε ο Θεός. Γιατί κι αυτός προχωράει μαζί μας, ψάχνοντας, κιντυνεύοντας, αγωνιζόμενος. Υπάρχει πείνα, αδικία, σκοτάδι, πολύ στην καρδιά, δεν είναι ετούτα που θωράς φαντάσματα, όσο κι αν φυσήξεις δε θα σκορπίσουν, είναι σάρκα και κόκαλα, άγγιξε τα' υπάρχουν. Δεν ακούς μια κραυγή στον αγέρα; Φωνάζουν. Τι φωνάζουν; Βοήθεια! Ποιον φωνάζουν; Εσένα! Εσένα, τον κάθε άνθρωπο! Σήκω απάνω. Το χρέος μας δεν είναι να ρωτούμε, παρά να πιαστούμε όλοι χέρι με χέρι και ν'ανηφορίζουμε. Γι’ αυτό κάθε άνθρωπος οφείλει στην ζωή του να φυτέψει τουλάχιστον ένα δέντρο, να γεννήσει τουλάχιστον ένα παιδί και να γράψει τουλάχιστον ένα βιβλίο. Και αυτό που οφείλει πάνω από όλα, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσει μέσα του όλους τους πρόγονους, να φωτίσει την ορμή τους, να συνεχίσει το έργο τους και να παραδώσει στο γιο του, τη μεγάλη εντολή να τον ξεπεράσει.

Μάθημα 7ο: Για τον θάνατο:

Για ένα ένα πράγμα σε όλη σου τη ζωή να είσαι βέβαιος. Ένας δρόμος, ένας μονάχα οδηγάει στο Θεό, ο ανήφορος. Ποτέ ο κατήφορος, ποτέ ο δρόμος ο στρωτός. Όταν φτάσεις στο τέλος της ζωής σου όμως και παρουσιαστείς μπρος στην πόρτα του Παράδεισου, αν δεν ανοίξει, μην πιάσεις το κρικέλι να χτυπήσεις. Ξεκρέμασε από τον ώμο σου το τουφέκι και ρίξε μια τουφεκιά! Και αν αναρωτιέσαι πως με αυτή σου την πράξη θα φοβηθεί ο Θεός και θα σου ανοίξει, η απάντηση είναι ότι «Οχι παιδί μου, δε θα φοβηθεί, μα θ'ανοίξει γιατί θα καταλάβει πως γυρίζεις από πόλεμο...»

Φεύγοντας το 2018, δεν ξέρω ποια γεύση άφησε στα χείλη σου. Γλυκιά, πικρή ή κάπου ανάμεσα. Ξέρω όμως τούτο. Μέρα που περνάει, δεν ξαναπερνάει... Και αν δεν πρόλαβες να πεις, όλα όσα θέλησες. Και αν δεν αποφάσισες να κάνεις όλα όσα σκέφτηκες. Να ξέρεις πως πλέον έχεις ένα χρόνο λιγότερο στο σακούλι της ζωής.

Και δεν το λέω τούτο για να σε φοβίσω. Δεν αρμόζει ο φόβος, σε αυτούς που επέλεξαν ν’ ανεβούν την ανηφόρα. Το λέω για να σου θυμίσω πως και το μεγαλύτερο ταξίδι ξεκίνησε με ένα βήμα. Όσο και αν περιμένεις ούριους ανέμους, δεν θα υπάρξει καλύτερη στιγμή από το τώρα. Γι’ αυτό ξεκίνα να προλάβεις. Και μην ανησυχείς! Μια αστραπή η ζωή μας, μα προλαβαίνουμε...


* Ο Άγις Δήγκας είναι υπ. Διδάκτωρ Γεωπολιτικής και υπ. Οργανώσεων Αττικής της ΟΝΝΕΔ