Άκυρη είναι η συμφωνία του Αλέξη Τσίπρα με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο για το νέο πλαίσιο σχέσεων Κράτους-Εκκλησίας. Η συμφωνία προβλήθηκε ως μία ακόμα «επιτυχία της κυβέρνησης» -μάλιστα υπήρξε και ζωντανή τηλεοπτική σύνδεση με το Μαξίμου για τις σχετικές δηλώσεις.

Η συμφωνία μιλούσε για δύο μέρη: Το Κράτος και την Εκκλησία της Ελλάδος. Από την στιγμή που η Εκκλησία διαφωνεί και δεν συνυπογράφει το σημείο για την μισθοδοσία του κλήρου, τότε η συμφωνία είναι άκυρη. Υπενθυμίζεται ότι ο Ιερώνυμος δεν αποφασίζει μόνος, δεδομένου ότι το σύστημα της Εκκλησίας είναι Συνοδικό.

Η παράγραφος 15 της συμφωνίας αναφέρει: «Οι παραπάνω δεσμεύσεις των μερών θα ισχύουν υπό την προϋπόθεση τήρησης της Συμφωνίας στο σύνολό της».

Αφού η Εκκλησία της Ελλάδος, η Αρχιεπισκοπή Κρήτης και το Οικουμενικό Πατριαρχειο διαφωνούν με αυτήν την παράγραφο, τότε η συμφωνία δεν μπορεί να προχωρήσει. 

Η δε ανακοίνωση του Μαξίμου περί κατάθεσης νομοσχεδίου για την αλλαγή καθεστώτος στην μισθοδοσία του κλήρου αποτελεί μονομερής ενεργεία.

Συγκεκριμένα το Μαξίμου αναφέρει: «Η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος κατέληξε ομοφώνως στην απόφαση να συνεχιστεί ο διάλογος Πολιτείας – Εκκλησίας στα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Ως εκ τούτου, η Ελληνική Κυβέρνηση θα προχωρήσει άμεσα στην εκπόνηση Σχεδίου Νόμου, στο πλαίσιο του Κοινού Ανακοινωθέντος της 6ης Νοεμβρίου, που αποτελεί ένα ιστορικό βήμα για τον εξορθολογισμό των σχέσεων Εκκλησίας και Κράτους. Το Σχέδιο Νόμου θα τεθεί σε γνώση της Ειδικής Επιτροπής της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, πριν κατατεθεί στη Βουλή. Το δε καθεστώς της μισθοδοσίας των εκκλησιαστικών λειτουργών, αποτελεί -σε κάθε περίπτωση- ευθύνη και απόφαση της Πολιτείας».

Αυτή η τελευταία πρόταση στην ανακοίνωση του Μαξίμου («το καθεστώς μισθοδοσίας των εκκλησιαστικών λειτουργών») αν τελικά προχωρήσει βάσει του αρχικού σχεδιασμού, δηλαδή να βγουν από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών (σημείο 3 της Συμφωνίας), θα αποτελεί την πρώτη βίαιη μαζική απόλυση 10.000 ανθρώπων από το Δημόσιο. Θα το έχει κάνει πράξη η κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου εν μία νυκτί.

Σε πολύ δύσκολη θέση είναι και ο ίδιος ο Ιερώνυμος, καθώς έσπευσε στο Μαξίμου να ανακοινώσει μια μυστική συμφωνία με τον Τσίπρα χωρίς την έγκριση της διοίκησης της Εκκλησίας, δηλαδή της Ιεράς Συνόδου.

Επίσης ο κ. Ιερώνυμος εμφανίστηκε ως εκπρόσωπος των εκκλησιαστικών επαρχιών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γεγονός που αποτελεί ιερό «φάουλ» με μεγάλες διαστάσεις. Άλλωστε, ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης δεν δίστασε να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του.

Ακυρώνοντας τη συμφωνία -ή τα βασικά σημεία της- η Εκκλησία της Ελλάδος αποκάλυψε την «ανίερη» και εν κρύπτω συμφωνία Ιερώνυμου-Τσίπρα για να τον εξυπηρετήσει εκλογικά, με αποτέλεσμα να έχουν στραφεί με σφοδρότητα εναντίον του ακόμα και διαχρονικοί υποστηρικτές του Αρχιεπισκόπου.

Σημειώνεται ότι, αρχικά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, και στη συνέχεια ο ίδιος ο πρωθυπουργός έσπευσαν να προαναγγείλουν χιλιάδες προσλήψεις στο Δημόσιο.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αποκλείεται να ανοίξει πρόωρα η συζήτηση για την διαδοχή του Αρχιεπισκόπου, καθώς όπως λένε αρκετοί ιεράρχες, «δεν μπορεί πλέον ένας κομματάρχης του Τσίπρα να εκπροσώπει την Εκκλησία της Ελλαδος».

Εντύπωση προκάλεσε και η ανακοίνωση Ιερώνυμου μετά την αντίδραση Μαξίμου. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών είπε: «Με ικανοποίηση χαιρετίζω την δήλωση του κ. Πρωθυπουργού σχετικά με την σημερινή ομόφωνη απόφαση της έκτακτης Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος και την συνέχιση του ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας για τα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Η από κοινού συνεργασία αποτελεί ένα περαιτέρω βήμα για την εμβάθυνση των διακριτών μας ρόλων στο πλαίσιο πάντα της από κοινού εξυπηρέτησης των συμφερόντων του λαού μας». 

Τι προβλέπει η Συμφωνία:

1. Το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει ότι μέχρι το 1939 οπότε εκδόθηκε ο αναγκαστικός νόμος 1731/1939 απέκτησε εκκλησιαστική περιουσία έναντι ανταλλάγματος που υπολείπεται της αξίας της.

2. Το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει ότι ανέλαβε τη μισθοδοσία του κλήρου, ως με ευρεία έννοια, αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε.

3. Το Ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία αναγνωρίζουν ότι οι κληρικοί δεν θα νοούνται στο εξής ως δημόσιοι υπάλληλοι και ως εκ τούτου διαγράφονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών.

4. Το Ελληνικό Δημόσιο δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει ετησίως στην Εκκλησία με μορφή επιδότησης ποσό αντίστοιχο με το σημερινό κόστος μισθοδοσίας των εν ενεργεία ιερέων, το οποίο θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις μισθολογικές μεταβολές του Ελληνικού Δημοσίου.

5. Η Εκκλησία αναγνωρίζει ότι μετά τη Συμφωνία αυτή παραιτείται έναντι κάθε άλλης αξίωσης για την εν λόγω εκκλησιαστική περιουσία.

6. Η ετήσια επιδότηση θα καταβάλλεται σε ειδικό ταμείο της Εκκλησίας και προορίζεται αποκλειστικά για τη μισθοδοσία των κληρικών, με αποκλειστική ευθύνη της Εκκλησίας της Ελλάδος και σχετική εποπτεία των αρμόδιων ελεγκτικών κρατικών αρχών.

7.Με τη Συμφωνία διασφαλίζεται ο σημερινός αριθμός των οργανικών θέσεων κληρικών της Εκκλησίας της Ελλάδος, καθώς και ο σημερινός αριθμός των λαϊκών υπαλλήλων της Εκκλησίας της Ελλάδος.

8. Πιθανή επιλογή της Εκκλησίας της Ελλάδος για αύξηση του αριθμού των κληρικών δεν δημιουργεί απαίτηση αύξησης του ποσού της ετήσιας επιδότησης.

9. Το Ελληνικό Δημόσιο και η Εκκλησία της Ελλάδος αποφασίζουν τη δημιουργία Ταμείου Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας.

10. Το Ταμείο αυτό θα διοικείται από πενταμελές διοικητικό συμβούλιο. Δύο μέλη του Ταμείου θα διορίζονται από την Εκκλησία της Ελλάδος, δύο μέλη θα διορίζονται από την Ελληνική Κυβέρνηση, ενώ ένα μέλος θα διορίζεται από κοινού.

11.Το Ταμείο Αξιοποίησης Εκκλησιαστικής Περιουσίας θα αναλάβει τη διαχείριση και αξιοποίηση των από το 1952 και μέχρι σήμερα ήδη αμφισβητούμενων, μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Εκκλησίας της Ελλάδος περιουσιών, αλλά και κάθε περιουσιακού στοιχείου της Εκκλησίας που εθελοντικά η ίδια θα θελήσει να παραχωρήσει στο εν λόγω Ταμείο προς αξιοποίηση.

12.Τα έσοδα και οι υποχρεώσεις του ΤΑΕΠ επιμερίζονται κατά ίσο μέρος στο Ελληνικό Δημόσιο και την Εκκλησία της Ελλάδος.

13.Τα ανάλογα ισχύουν και για τις περιουσίες των επιμέρους Μητροπόλεων, ήτοι των αμφισβητούμενων περιουσιών, αλλά και όσων οι Μητροπόλεις εθελοντικά παραχωρήσουν στο ΤΑΕΠ.

14.Η ήδη συσταθείσα με τον Ν.4182/2013 Εταιρεία Αξιοποίησης Ακίνητης Εκκλησιαστικής Περιουσίας μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών εντάσσεται επίσης στο ΤΑΕΠ και διοικείται με το σημερινό κατά νόμο καθεστώς.

15. Οι παραπάνω δεσμεύσεις των μερών θα ισχύουν υπό την προϋπόθεση τήρησης της Συμφωνίας στο σύνολό της.