Ένα νομοσχέδιο που φιλοδοξεί να θεσπίσει μια νέα στεγαστική πολιτική και να δώσει λύσεις στο μείζον πρόβλημα της εξεύρεσης στέγης, ιδίως για τη νέα γενιά, φέρνει η κυβέρνηση μέσα στον Δεκέμβριο προς συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή. Ισως μάλιστα αυτός είναι ο τελευταίος νόμος που θα περάσει φέτος από το Κοινοβούλιο, σηματοδοτώντας την έμφαση που θέλει να δώσει το Μέγαρο Μαξίμου στο κοινωνικό κράτος, αλλά και στις πολιτικές για τη νέα γενιά.

Οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση από τον αρμόδιο υπουργό Εργασίας, Κωστή Χατζηδάκη, προβλέπουν τα εξής:
Πρόγραμμα «Σπίτι μου»: Δικαιούχοι των άτοκων ή χαμηλότοκων δανείων είναι άτομα ηλικίας 25-39 ετών με ετήσιο εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης, οι οποίοι δεν διαθέτουν ακίνητο κατάλληλο για την κατοικία τους. Τα ακίνητα πρέπει να έχουν αξία έως 200.000 ευρώ, εμβαδόν έως 150 τ.μ. και παλαιότητα τουλάχιστον 15 ετών, ενώ για τους όρους του δανείου προβλέπονται τα εξής:
  • Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα από τον αγοραστή ή, αν πρόκειται για συζύγους ή για μέρη συμφώνου συμβίωσης, κατά κυριότητα 50% για καθέναν από αυτούς.
  • Το ύψος του δανείου δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 150.000 ευρώ και η διάρκεια τα τριάντα έτη.
  • Το δάνειο δεν μπορεί να καλύπτει περισσότερο από το 90% της αξίας του ακινήτου (το υπόλοιπο καλύπτεται από τον αγοραστή).
  • Το δάνειο χρηματοδοτείται κατά 75% από τη ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ). Για το ποσοστό του δανείου που χρηματοδοτείται από τη ΔΥΠΑ δεν οφείλεται τόκος. Το υπόλοιπο 25% χορηγείται από τις τράπεζες (θα επιλεγούν μετά από δημόσια πρόσκληση της ΔΥΠΑ) με κυμαινόμενο επιτόκιο. Αρα, τα 3/4 του δανείου χορηγούνται άτοκα, με αποτέλεσμα το τελικό επιτόκιο που πληρώνει ο δανειολήπτης για το σύνολο του ποσού να διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Για τρίτεκνους ή πολύτεκνους το δάνειο θα είναι άτοκο.
Ο προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 500 εκατ. ευρώ (με πρόβλεψη για διπλασιασμό σε περίπτωση εξάντλησης των διαθέσιμων πόρων) ενώ εκτιμάται ότι ωφελούμενοι θα είναι 10.000 νέοι ή νέα ζευγάρια 25-39 ετών. Η υλοποίηση του προγράμματος αναμένεται το πρώτο τρίμηνο του 2023.

Κοινωνική αντιπαροχή: Πρόκειται για νέο θεσμό, που προστίθεται στην «εργαλειοθήκη» της ΔΥΠΑ για τη στεγαστική πολιτική. Στο νομοσχέδιο ορίζεται ως: «Σύμπραξη φορέων της Γενικής Κυβέρνησης με ιδιώτες αναδόχους, κατά την οποία ο ανάδοχος ανεγείρει με δικές του δαπάνες κτίριο επί αδόμητου ακινήτου του φορέα και το αντάλλαγμά του συνίσταται στην εκμετάλλευση για ορισμένο χρονικό διάστημα του ακινήτου με την παράλληλη υποχρέωσή του να εκμισθώνει μέρος αυτού σε δικαιούχους έναντι προκαθορισμένου μισθώματος. Μετά το πέρας του χρόνου εκμετάλλευσης, ο ανάδοχος υποχρεούται να παραδώσει το ακίνητο στον ιδιοκτήτη φορέα».

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι δικαιούχοι μισθωτές επιλέγονται με βάση αντικειμενικά κοινωνικά κριτήρια, ενώ εκτός από την απλή μίσθωση των σπιτιών με χαμηλό ενοίκιο θα επιτρέπεται και η υπογραφή συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους από τους δικαιούχους (rent to own). Προβλέπεται ακόμη ότι:
  • Η κοινωνική αντιπαροχή μπορεί να αφορά και δομημένα ακίνητα. Στην περίπτωση αυτή, το αντικείμενο της σύμβασης περιλαμβάνει και την κατεδάφιση των κτισμάτων, η οποία γίνεται με δαπάνες του αναδόχου.
  • Το ποσοστό των οριζόντιων ιδιοκτησιών που εκμισθώνονται προς δικαιούχους αντιστοιχεί μεταξύ 30% και 60% του συνόλου της συνιδιοκτησίας.
  • Η επιλογή του αναδόχου γίνεται κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης.
Στόχος του προγράμματος είναι η ανέγερση 2.500 κοινωνικών κατοικιών για 5.000 ωφελούμενους νέους έως 39 ετών.

Πρόγραμμα «Κάλυψη»: Αφορά τη μίσθωση από το Δημόσιο ιδιωτικών κατοικιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Εστία» για τη στέγαση μεταναστών, και τη διάθεσή τους σε φτωχότερα νέα ζευγάρια. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο:
  • Οι ιδιοκτήτες των ακινήτων τα εκμισθώνουν για τρία έτη σε άτομα ηλικίας 25-39 ετών, δικαιούχους του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.
  • Η καταβολή του μισθώματος γίνεται από τη Γενική Γραμματεία Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας, η οποία καλύπτει επίσης τις δαπάνες για επισκευές των ακινήτων πριν από την εκμίσθωσή τους, στο πλαίσιο του προγράμματος «Κάλυψη».
Στόχος είναι η αξιοποίηση σε πρώτη φάση τουλάχιστον 1.000 ακινήτων, στα οποία θα στεγαστούν 2.500 ωφελούμενοι 25-39 ετών, δικαιούχοι του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος.

«Ανακαινίζω - Ενοικιάζω»: Στοχεύει στην ένταξη κενών κατοικιών στη μισθωτική αγορά με επιδότηση των ιδιοκτητών για την αναβάθμισή τους. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι στο πρόγραμμα συμμετέχουν ιδιοκτήτες κατοικιών με ετήσιο εισόδημα έως 40.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία έως 300.000 ευρώ, ενώ αποκλείονται όσοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας ή ανακαίνισης για οποιοδήποτε ακίνητό τους τα τελευταία πέντε έτη.
Το ακίνητο πρέπει να έχει εμβαδόν έως 100 τ.μ. και να βρίσκεται σε αστική περιοχή. Δεν πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία ή ως μισθωμένη, αλλά να αναφέρεται ως κενή στο Ε2 των τριών τελευταίων ετών.

Οι εντασσόμενοι στο πρόγραμμα επιδοτούνται για δαπάνες επισκευής και ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ (περιλαμβάνονται υλικά και εργασίες). Η επιδότηση φθάνει στο 40% της δαπάνης, με προϋπόθεση την ηλεκτρονική εξόφληση των τιμολογίων και την εκμίσθωση του ακινήτου για τουλάχιστον τρία χρόνια.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παραπολιτικά στις 26 Νοεμβρίου 2022