Αντίστροφα μετράει πλέον ο χρόνος για την πολυαναμενόμενη Σύνοδο Κορυφής των κρατών μελων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά τη διάρκεια της οποίας αναμένεται να συζητηθεί το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία για την προκλητική και παραβατική της στάση απέναντι στην Ελλάδα, με τις παράνομες ενέργειες στα όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και με τη συνεχιζόμενη στάση της απέναντι στην Κύπρο.

Τα στάδια που πρόκειται να ακολουθηθούν είναι συγκεκριμένα και σε τεχνικό επίπεδο είναι πάνω στον κατάλογο κυρώσεων, ο οποίος είχε αναγνωστεί στα τέλη Αυγούστου από τον ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικών υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ. Το πρώτο βήμα θα είναι να διατυπωθεί και γραπτά ο κατάλογος των κυρώσεων και στη συνέχεια να υπάρξει συζήτηση επί του καταλόγου.

Το δεύτερο στάδιο, το οποίο είναι και πολιτικό, αποδεικνύεται και το δύσκολο από τη στιγμή που οποιαδήποτε απόφαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνεται με ομοφωνία και όχι κατά πλειοψηφία. Η ελληνική πλευρά πηγαίνει στη Σύνοδο Κορυφής με γεμάτο «οπλοστάσιο».  Όπως αναφέρουν διεθνή ΜΜΕ τα στρατόπεδα τα οποία έχουν σχηματιστεί στους κόλπους της Συνόδου Κορυφής με παρονομαστή της κυρώσεις, είναι δύο.

  • Στο πλευρό Ελλάδας και Κύπρου και υπέρ της επιβολής κυρώσεων, ακόμα και σκληρών, βρίσκονται Γαλλία, Αυστρία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία, Βέλγιο, Ιρλανδία και Δανία.
  • Στην αντίπερα όχθη, δεσπόζουσα θέση εναντίον των κυρώσεων κατέχει η προεδρεύουσα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γερμανία, η οποία κατέχει προνομιακές οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία ενώ στο πλευρό της συσπειρώνονται Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα, Ουγγαρία και Πολωνία.
Στη στάση της Γερμανίας αναφέρθηκε η Frankfurter Allgemeine Zeitung σημειώνοντας: «Η γερμανική κυβέρνηση αντιτάχθηκε στη σκληρότερη οδό – δικαιολογημένα. Κι αυτό διότι στο παρελθόν παρόμοιες απειλές και συμβολικές κυρώσεις έπεφταν συνεχώς στο κενό. Ο Ερντογάν δεν απέκλινε από τις σταθερές πολιτικές θέσεις του. Αντιθέτως τα μέτρα οδήγησαν εσωπολιτικά σε σύμπνοια. Για τη γερμανική κυβέρνηση καθίσταται όμως όλο και πιο δύσκολο να αποτρέψει τις κυρώσεις που απαιτούν Γαλλία και Ελλάδα. Παρά τις διαβεβαιώσεις, η Τουρκία δεν έκανε τίποτα ώστε να αποφευχθούν οι εντάσεις στη Μεσόγειο και για να εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις, που θα συντελούσαν στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα της χώρας. Ο πρόεδρος Ερντογάν έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει: Προκειμένου να παραμείνει αξιόπιστη η ΕΕ, δεν θα αποφύγει τις κυρώσεις. Το τραγικό είναι όμως, ότι ακόμη κι αυτές δεν θα αλλάξουν τη στάση της Άγκυρας». Η γερμανική Tagesspiegel ανέφερε επίσης ότι κυρώσεις μπορεί να υπάρξουν κατ’ αρχήν στον τομέα του τουρισμού, μια βασική πηγή συναλλάγματος για την τουρκική οικονομία και σε δεύτερο στάδιο στην ενέργεια, στον τραπεζικό τομέα, ίσως και στον κλάδο των μεταφορών.

Το «καλάθι» της Συνόδου Κορυφής για τις κυρώσεις

Η ύπαρξη δύο γραμμών στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην Τουρκία, καθιστά ουτοπική οποιαδήποτε συζήτηση για σκληρές κυρώσεις απέναντι στην Τουρκία. Στο σχέδιο της Αθήνας είναι μεταξύ των κυρώσεων που θα παρουσιάσει γραπτώς ο Ζοζέπ Μπορέλ να είναι τα πλέον σκληρά μέτρα όπως το εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας, η διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και της χρηματοδότησης που απορρέει από το στάδιο αυτό καθώς και η διακοπή χρηματοδότησης τουρκικών εταιρειών από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σύμφωνα με αναλυτές η Τουρκία δεν πρόκειται να έρθει αντιμέτωπη με σκληρές κυρώσεις λόγω των οικονομικών δεσμών που υπάρχουν με χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, εκτός των ιστορικών σχέσεων που υφίστανται με την Γερμανία. Εκείνο το οποίο θεωρείται πιθανό είναι να επιβληθούν κάποιες χαλαρές κυρώσεις εναντίον προσώπων, να σταλεί για ακόμα μία φορά ένα προφορικό μήνυμα στην Άγκυρα και το ραντεβού των ηγετών των κρατών μελών να ανανεωθεί για την επόμενη Σύνοδο Κορυφής, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Μάρτιο του 2021. Μία πίστωση χρόνου, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές των ελληνοτουρκπικών, δίνει το δικαίωμα στην Άγκυρα να συνεχίσει με αμείωτη ένταση τις προκλήσεις στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, οι οποίες φτάνουν στα όρια της ελληνικής κυριαρχίας, στα 6 ναυτικά μίλια των χωρικών υδάτων.

Οι κυρώσεις

Ποιες είναι όμως οι κυρώσεις που μπορεί να επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση και από που ορίζονται.. Στην περίπτωση της Τουρκίας, υπάρχει το προηγούμενο των κυρώσεων που επιβλήθηκαν για τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ.

Ποιες κυρώσεις μπορεί να επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αρκετά σαφής αναφορικά με τις κυρώσεις τις οποίες μπορει να επιβάλλει. Οι κυρώσεις επιβάλλονται προκειμένου να επιφέρουν αλλαγή στην πολιτική ή στη συμπεριφορά αυτών τους οποίους στοχοθετούν και αποσκοπούν στην προώθηση των στόχων της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας.

Μπορεί να στοχοθετούν:

• κυβερνήσεις τρίτων χωρών λόγω των πολιτικών που ασκούν
• οντότητες (εταιρείες) που παρέχουν τα μέσα για την άσκηση αυτών των πολιτικών
• ομάδες ή οργανώσεις όπως τρομοκρατικές ομάδες
• πρόσωπα που στηρίζουν τις συγκεκριμένες πολιτικές, ενέχονται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες, κλπ.

Το προηγούμενο της Κύπρου

«Οδηγό» για το ενδεχόμενο επιβολής χαλαρών κυρώσεων, ένα ενδεχόμενο το οποίο θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό πλέον, είναι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούλιο του 2019 για επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας για τις παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ.

Υπενθυμίζεται ότι το τελικό κείμενο της Συνόδου Κορυφής με την περιγραφή των κυρώσεων δεν ήταν μία απλή διαδικασία καθώς η Κύπρος είχε επιβάλλει βέτο μέχρι να υπάρξει μία διατύπωση που θα την ικανοποιεί.

Το τελικό κείμενο ανέφερε χαρακτηριστικά: «Eνόψει των συνεχιζόμενων και νέων παράνομων δραστηριοτήτων γεωτρήσεων της Τουρκίας, το Συμβούλιο αποφασίζει να αναστείλει τις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία περί ολοκληρωμένων αερομεταφορών και συμφωνεί να μην διεξάγεται προς το παρόν το Συμβούλιο Σύνδεσης και άλλες συναντήσεις των διαλόγων υψηλού επιπέδου ΕΕ-Τουρκίας». Επιπλέον «το Συμβούλιο προσυπογράφει την πρόταση της Επιτροπής για μείωση της προενταξιακής βοήθειας προς την Τουρκία για το 2020 και καλεί την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να επανεξετάσει τις δανειοδοτικές της δραστηριότητες στην Τουρκία, ιδίως σε ό, τι αφορά τα δάνεια με κρατική στήριξη»