Ετοιμότητα για κάθε ενδεχόμενη ενέργεια από την πλευρά της Τουρκίας –τόσο της κλιμάκωσης όσο και της απόπειρας προσέγγισης– παρουσιάζει η ελληνική κυβέρνηση, που κινείται διεθνώς για να χτίσει τις κατάλληλες συμμαχίες ενόψει πιθανής ακραία προκλητικής συμπεριφοράς από τον Ταγίπ Ερντογάν μέσα στο καλοκαίρι. Το σενάριο που συγκεντρώνει τις λιγότερες πιθανότητες προς το παρόν, με βάση τη στάση της τουρκικής κυβέρνησης το τελευταίο διάστημα, είναι αυτό της αποκλιμάκωσης της έντασης.

Σε αυτή την περίπτωση, ωστόσο, αν δηλαδή η Αγκυρα δείξει εμπράκτως αλλαγή στάσης με συγκεκριμένες κινήσεις καλής θέλησης, η ελληνική πλευρά είναι έτοιμη να επανεκκινήσει τον διάλογο, καλώντας στην Αθήνα τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών, Σεντάτ Ονάλ, για συζητήσεις, στις οποίες την κυβέρνηση θα εκπροσωπεί ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών, Θεμιστοκλής Δεμίρης. Αν αυτή η συνάντηση πραγματοποιηθεί σε γόνιμο και εποικοδομητικό κλίμα, τότε μπορούν να συνεχιστούν, στην Τουρκία αυτή τη φορά, οι συζητήσεις για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ

Αν, ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση επιλέξει τον δρόμο της περαιτέρω κλιμάκωσης, τότε στο Μέγαρο Μαξίμου και στη Βασιλίσσης Σοφίας ετοιμάζονται για όλα τα σενάρια.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε το ζήτημα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και της ευρύτερης προκλητικής συμπεριφοράς της Τουρκίας στην προχθεσινή Σύνοδο Κορυφής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, τονίζοντας ότι η απόφαση για την Αγία Σοφία είναι ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει η Τουρκία τις διεθνείς συμφωνίες, τον αλληλοσεβασμό και τον διαθρησκειακό διάλογο. Το ίδιο ζήτημα έθεσε μετ’ επιτάσεως στις τηλεφωνικές συνομιλίες που είχε τις προηγούμενες ημέρες με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και με την καγκελάριο της Γερμανίας, Αγκελα Μέρκελ, ενώ ξεχωριστές συζητήσεις με Ευρωπαίους ηγέτες αναμένεται να έχει στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής που συνεχίζεται σήμερα.

Αν η Τουρκία κλιμακώσει την προκλητικότητά της, επιχειρώντας τη διεξαγωγή για παράδειγμα ερευνών για υδρογονάνθρακες εντός των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, η απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης θα είναι άμεση με τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Δένδια, να ζητά αμέσως έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων (ΣΕΥ) της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς το επόμενο προγραμματισμένο είναι για τις 22 Σεπτεμβρίου. Στο ενδιάμεσο, ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, θα πρέπει να έχει προχωρήσει στην κατάρτιση της λίστας πιθανών κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, που θα αποτελέσει και το αντικείμενο συζήτησης του έκτακτου ΣΕΥ.

Η τουρκική παραβατικότητα θα συζητηθεί, ύστερα από αίτημα της ελληνικής και της κυπριακής πλευράς και στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων του Αυγούστου στο Βερολίνο. Βούληση της ελληνοκυπριακής πλευράς είναι στο επίκεντρο των κυρώσεων αυτών να βρεθούν τομείς όπως οι εισαγωγές και οι εξαγωγές της Τουρκίας, ο τραπεζικός τομέας της και ο τουρισμός, καθώς η εκτίμηση είναι ότι μόνο οι οικονομικού χαρακτήρα κυρώσεις μπορούν να έχουν πρακτικό αποτέλεσμα. Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι ο κ. Μητσοτάκης μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο, Νίκο Αναστασιάδη, έθεσαν χθες στη Σύνοδο Κορυφής το ζήτημα των προκλήσεων της Τουρκίας, με έμφαση στις εξελίξεις με την Αγία Σοφία, και ζήτησε αυστηρές κυρώσεις κατά της Αγκυρας.

Το άλλο ευρωπαϊκό «όπλο» που θα ζητήσει η ελληνική πλευρά να βγει από τη «φαρέτρα» των Βρυξελλών, σε περίπτωση παραβίασης της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας, είναι το Αρθρο 42 των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που προβλέπει την αλληλοβοήθεια μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. σε περίπτωση που κάποιο από αυτά δεχθεί επίθεση στο έδαφός του.

Πέρα από τη συζήτηση στους κόλπους της Ε.Ε., η κυβέρνηση έχει ανοίξει διαύλους επικοινωνίας σχετικά με τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο και τις κινήσεις της Τουρκίας με μια σειρά από χώρες της ευρύτερης περιοχής, ώστε να υπάρξει ένας κοινός βηματισμός εφόσον χρειαστεί: Πέρα από την τριμερή με την Κύπρο και το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Αλγερία, το Μαρόκο και η Τυνησία έχουν γίνει κοινωνοί των ελληνικών θέσεων.

Οι ελληνικές πιέσεις προς τη διεθνή κοινότητα θα ενταθούν και για το ζήτημα της Αγίας Σοφίας, με κύριους αποδέκτες τον ΟΗΕ και την UNESCO. Την προσεχή Τετάρτη, στο υπουργείο Εξωτερικών θα γίνει διευρυμένη συνάντηση, παρουσία και της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, για να καθοριστούν τα επόμενα βήματα της ελληνικής πλευράς.

***Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ