Η πόλη των παραδόξων: αυτό θα έπρεπε να είναι το προσωνύμιο που θα περιέγραφε καλύτερα την όψη της συμπρωτεύουσας, με τις πάμπολλες αντιθέσεις που της δίνουν την ιδιαίτερη γοήτεια της, βαφτίζοντάς την στη συνείδηση των πολλών ταυτόχρονα ως αστικό προορισμό ξεχωριστών διασκεδάσεων, αλλά και μαύρη τρύπα στασιμότητας, όπως συμβαίνει σε όλους τους προορισμούς που δεν φλερτάρουν με την ιδέα της μητρόπολης. Μόνο εκεί, όμως, την Παρασκευή το βράδυ, στην κλασσική εικόνα της συμφόρησης σε ένα λεωφορείο θα πρωταγωνιστούσαν άνθρωποι ντυμένοι στην πέννα, debutantes της μεσοαστικής -ίσως και άνω- νεολαίας της Θεσσαλονίκης που κατευθύνονται στα νυχτερινά κέντρα έξω απ' την πόλη, φτάνοντας στον προορισμό με τα καλά τους ρούχα μουσκεμένα απ' τον ιδρώτα και τη διάθεσή τους εν μέρει έστω εξανεμισμένη απ' την ταλαιπωρία του ταξιδιού.

Και μάλλον μόνο στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ όλης αυτής της υπερσυσσώρευσης καταλοίπων του πάλαι ποτέ βορειοελλαδίτικου νεοπλουτισμού, οι μόνοι που θα ασχολούνταν στο μακροσκελές λεωφορείο-φυσαρμόνικα με τη ΔΕΘ, θα ήταν μία παρέα πιτσιρικάδες εμφανώς κατώτερου οικονομικού επιπέδου απ' τις προσωπικότητες που τραβούν τα βλέμματα του λεωφορείου, οι οποίοι προσπαθούν να τοποθετήσουν μια επίσκεψη στην έκθεση (επειδή «έχει games εκεί»), ανάμεσα στο πρόγραμμα συναυλιών πρώην μελών των Bong Da City.

Σε καμία περίπτωση δεν αδιαφορεί βέβαια η πόλη για την έκθεση. Ο αριθμός των επισκεπτών είναι εντυπωσιακός και διαφαίνεται ήδη στους δρόμους που οδηγούν στο συνεδριακό κέντρο. Οι πύλες εισόδου έχουν σχεδόν πάντα μικρή έστω ουρά και οι ηλικίες κυμαίνονται από τη βρεφική μέχρι τα βάθη της τρίτης. Η δε στυλιστική διακύμανση είναι ακόμα μεγαλύτερη: από αγρότες μέχρι τεχνοφιλικούς hipsters κι από εμπόρους μέχρι φοιτητές, όλοι έχουν κάποιο μικρό έστω ενδιαφέρον να βρουν στη ΔΕΘ, η οποία κατά γενική ομολογία φέτος έχει επιτύχει μία απ' τις καλύτερες διοργανώσεις της.

Ήδη όμως το τουριστικό φολκόρ με τα κόκκινα κινέζικα φανάρια στους γύρω δρόμους που περιβάλλουν το τετράγωνο της HELEXPO, προετοιμάζοντας τον επισκέπτη για την παρουσία της Κίνας ως τιμώμενης χώρας, αποκαλύπτει γιατί η Έκθεση είναι τόσο ευρέως αποδεκτή. Στην πραγματικότητα, μοιάζει περισσότερο απ' οτιδήποτε άλλο με ένα γιγαντωμένο πανηγύρι. Μικροπράγματα, τρόφιμα, ηλεκτρονικά, επενδυτικά σχέδια υποδομών, ενεργειακά δίκτυα, αυτοκίνητα (αγωνιστικά και οικολογικά), σουβενίρ ποδοσφαιρικών ομάδων και εφημερίδες διατίθενται σε κάθε γωνία του αχανούς περιπάτου. Το δε ηχοτοπίο ποικίλει με ακόμα πιο περίεργο τρόπο: αφηρημένοι ήχοι από καλλιτεχνικά installations, κρητικές επιτυχίες από τους πρωτομάστορες, μπιτάκια για beach bar, βιομηχανικές παρουσιάσεις στα αγγλικά, ραδιοφωνικές εκπομπές και πληροφοριακές ανακοινώσεις εναλλάσσονται συνεχώς με -ενοχλητική ενίοτε- ταχύτητα.

Αυτή είναι η ΔΕΘ, μια μαζεμένη αναπαράσταση της ελληνικής οικονομίας. Είναι έτσι εύκολο να δει κανείς με φιλικό προς τον χρήστη τρόπο την υπάρχουσα κατάστασή της, ιδίως όταν στο κέντρο της δεσπόζει ένας επιβλητικός χώρος στον οποίο μία απ' τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη επιδεικνύει την ισχύ αλλά και τα σχέδια που συνυφαίνονται στους διαδρόμους των εταιρικών ΔΣ και των πολιτικών της γραφείων για το μεγάλο της άνοιγμα προς όλες τις κατευθύνσεις. Το επενδυτικό πρόγραμμα «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» που αποτέλεσε τον λόγο επίσκεψης του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Κίνα τον περασμένο Μάιο.

Μία ματιά στο κινεζικό περίπτερο, δείχνει ότι το πλάνο για τη συνεργασία της Ελλάδας με την Κίνα είναι μεγαλόπνοο. Απ' τις μεταφορές που έχουν ήδη ξεκινήσει με την έλευση της Cosco, μέχρι την ενέργεια και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα -μεταξύ των οποίων και η Κινεζική Τράπεζα Επενδύσεων που φημίζεται διεθνώς για την κεφαλαιακή ανθεκτικότητά της- ο εκθεσιακός χώρος της τιμώμενης στη ΔΕΘ, Κίνας, δείχνει ως προοπτική και ως προειδοποίηση ότι η παρουσία της χώρας του μεταξιού στα ελληνικά πράγματα θα είναι έντονη τα προσεχή χρόνια, ασχέτως πολιτικής ηγεσίας, αν η θέρμη με την οποία υποδέχθηκαν οι αξιωματούχοι της τον Κυριάκο Μητσοτάκη είναι αντιπροσωπευτική των διαθέσεων.

Ο λόγος διαφημίζεται στο περίπτερο της Cosco. Σύμφωνα με την επενδυτική γεωγραφία του «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος», η Ελλάδα αποτελεί την πυλη εισόδου στη Νότια Ευρώπη και ως τέτοια προσφέρεται για τη διαιώνιση της σύμπραξης των δύο χωρών. Στο δε περίπτερο της Huawei, υπενθυμίζεται το τριετές πλάνο ανταλλαγής τεχνογνωσίας και εκπαίδευσης ταλέντων «Σπόροι για το Μέλλον» που δώρισε η εταιρεία στον Αλέξη Τσίπρα κατά την πρώτη του επίσκεψη το 2016, το οποίο συνοδεύεται από μία υπόσχεση εκσυγχρονισμού του τομέα των τηλεπικοινωνιών με αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Ο εκσυγχρονισμός της παραγωγής σε σχέση με την Κίνα δεν διαμηνύεται τυχαία. Μέσα στη δεκαετία του 2000 ήταν ήδη δεκάδες οι τρόποι με τους οποίους κινέζικες επιχειρήσεις συνδέθηκαν με το ελληνικό δημόσιο ή άρχισαν να έχουν στοχευμένη παρουσία στην Ελλάδα. Μπορεί να υπήρξε πιο εμφανές στα ρουχάδικα που άρχισαν να πληθαίνουν την τελευταία δεκαετία, αλλά στον εκθεσιακό χώρο της Κίνας αυτά είναι εξορισμένα στο πίσω μέρος, μαζί με παραγωγές της σειράς σε μικροαντικείμενα και φωτοανατυπώσεις ζωγραφικών τοπίων. Στην είσοδο του χώρου, τα επιβλητικότερα περίπτερα χαρίζονται στην υπερσύγχρονη παραγωγή της Κίνας και τα οφέλη που μπορεί να έχει αυτή για την Ελλάδα, τον προμαχώνα δηλαδή της ελληνοκινεζικής φιλίας και πιθανώς την τελευταία εμπορική σχέση που δεν υπάγεται στις διαθέσεις των Βρυξελλών.

Με μια προσεκτική ματιά, ωστόσο, η παρουσιάση των κινεζικών καινοτομιών ίσως να αποδεικνύεται πιο ισχυρή απ' τα επιτεύγματα. Ένα απ' τα δείγματα της ρομποτικής που ελίσσεται σε έναν διάδρομο χωρίς να χτυπάει στους τοίχους, μοιάζει μεν εντυπωσιακό, αλλά είναι στην πραγματικότητα το σύστημα που έχουν οι αυτόματες σκούπες και που είναι απλή εφαρμογή της πρώτης-πρώτης άσκησης που θα συναντήσει κανείς σε οποιοδήποτε εγχειρίδιο τεχνητής νοημοσύνης. Το δε ενεργειακό πλάνο, παρά την εντυπωσιακή μακέτα με τα φωτισμένα σημαιάκια, βασίζεται κυρίως στην ανάπτυξη του λιγνίτη που έχει αρχίσει να προτείνεται η εγκατάλειψή του εδώ και χρόνια. Η επέκταση της Κίνας στην ελληνική οικονομία είναι υπαρκτή, αλλά το πόσο εκσυγχρονιστική θα είναι εν τέλει η παρουσία της φαίνεται κάπως αμφίβολο.

Παρ' όλα αυτά, η μεγάλη κλίμακα της κινεζικής βιομηχανίας κάνει χτυπητή αντίθεση με την ελληνική παραγωγή που είναι πρωτίστως προσανατολισμένη στη βιοτεχνική και αγροτική παραγωγή, με αξιοσημείωτες καινοτομίες ενίοτε, αλλά σε μικρή κλίμακα. Στη ΔΕΘ είναι εμφανής η αποβιομηχάνιση της Ελλάδας, αλλά και η ατελής στροφή της στον τομέα της τεχνολογίας και των υπηρεσιών, όπως αποδεικνύεται απ' το γεγονός ότι η πλειοψηφία των -ελάχιστων συγκριτικά- τεχνολογικών εκθεμάτων προέρχεται από πανεπιστήμια, ΜΚΟ ή ερευνητικά προγράμματα ξένων εταιριών. Παρά τις διασκεδάσεις που προσφέρει, η έκθεση δείχνει μια ατελή μετάβαση μεταξύ οικονομικών μοντέλων.

Είναι σ' αυτό το «κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας» -όπως αυτό που θα έχει το Μετρό Θεσσαλονίκης που εκθέτει ένα πρότυπο βαγόνι, αισθητά πιο λιτό απ' αυτό της Αθήνας- που οι επισκέπτες πολιτικοί αρχηγοί αναζητούν τις οικονομικές στρατηγικές τους. Εν τω μεταξύ, αυτή η αναμονή βαραίνει άνισα τα διαφορετικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, στον βαθμό που γύρω απ' την HELEXPO, πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν μία διέξοδο για να αποφύγουν το εισιτήριο - άλλη μια απ' τις αντιθέσεις που φαίνονται καλύτερα στην πόλη των παραδόξων.