Ο Αιμίλιος Χειλάκης διανύει αισίως την τρίτη δεκαετία της καριέρας του. Μιας καριέρας που ο ίδιος έχει χτίσει με πολλή δουλειά, αφοσιωμένος στην υψηλή αισθητική και ποιότητα. Στα 47 του χρόνια έχει κάνει τόσες επιτυχίες στο θέατρο και την τηλεόραση, που πια δεν τον ενδιαφέρουν οι ρόλοι. Τον ενδιαφέρει μόνο να γίνονται παραστάσεις οι οποίες για τη δική του αισθητική είναι σημαντικές. Από την άλλη, είναι από τους καλλιτέχνες που ποτέ δεν έχουν αφήσει να εκτεθεί η προσωπική τους ζωή στη δημοσιότητα, γιατί δεν του αρέσει καθόλου να μιλάει για πράγματα που δεν έχουν σχέση με τη δουλειά του.

Φέτος για πρώτη φορά μαζί με τον επί χρόνια στενό συνεργάτη του, Μανώλη Δούνια, σκηνοθετούν μία από τις ωραιότερες δημιουργίες του Ευριπίδη, την τραγωδία «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», με την οποία θα οργώσουν την Ελλάδα σε μια περιοδεία που θα ξεκινήσει στις 26 Ιουνίου, από το Κατράκειο Θέατρο της Νίκαιας. Ο γνωστός ηθοποιός, που θα πρωταγωνιστήσει στην παράσταση μαζί με την Αθηνά Μαξίμου και τη Λένα Παπαληγούρα, μας μίλησε για το ολοκαίνουργιο εγχείρημά του σε μια συζήτηση που έγινε πολύ αργά το βράδυ.

Γιατί φέτος επιλέξατε αυτό το έργο;


Είναι κάποια έργα που από χρόνια βρίσκονται στο μυαλό μου και έρχεται μια στιγμή που τα ίδια μού ζητούν να συμβούν. Αυτό συνέβη και με την «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» τόσο ποιητικά όσο ακούγεται. Το ότι έχουμε μαζί μας τη Λένα Παπαληγούρα, εγώ και η Αθηνά, είναι ένας από τους βασικούς λόγους που έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε αυτήν την παραγωγή. Και φυσικά το γεγονός ότι ο Σταμάτης Κραουνάκης έχει δεχτεί αυτή τη συνεργασία από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Επίσης, αυτό το έργο έχει για μένα τους εξής συμβολισμούς. Είναι το πρώτο έργο που είδα στην Επίδαυρο το 1990, όταν ήμουν μαθητής του Θεάτρου Τέχνης, και η πρώτη τραγωδία στην οποία συμμετείχα, το 2002 (σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου). Και βέβαια σε αυτό το έργο είναι η πρώτη φορά που θα σκηνοθετήσουμε αρχαίο δράμα εγώ και ο Μανώλης Δούνιας.


Το έργο, παρουσιάζοντας την άδικη σφαγή μιας αθώας κοπέλας, καταδεικνύει τη διαφθορά εκείνων που κατέχουν την εξουσία. Αυτό έχει κάποιον συμβολισμό και στο σήμερα;


Τα ποιητικά κείμενα, όπως τα έργα των Σοφοκλή, Αισχύλου και Ευριπίδη, καθώς και των μεγάλων ποιητών της εποχής του Διαφωτισμού, όπως του Σαίξπηρ και του Μολιέρου, είναι πολύ μεγάλα ακριβώς επειδή καταγράφουν ζητήματα της εποχής τους, που όμως είναι πραγματικά προβλήματα. Και το πρόβλημα της μη ανάληψης της ευθύνης από τους κυβερνώντες και τους αρχηγούς γενικά θα υπάρχει πάντα στην ανθρώπινη κοινωνία. Η μεγαλύτερη στιγμή των ανθρώπων αυτών που κυβερνούν είναι η στιγμή ανάληψης της προσωπικής ευθύνης τους. Και όπως εσύ, ως ηγέτης, αναλαμβάνεις την ευθύνη σου, έτσι και ο απλός πολίτης αναλαμβάνει την ευθύνη του εαυτού του ψηφίζοντας. Το τι σημαίνει ανάληψη ευθύνης είναι πολύ μεγάλη κουβέντα, αλλά αυτό είναι η παράστασή μας. Και επειδή, όταν μιλάς για «ανάληψη ευθύνης», είναι πολύ φτωχά τα λόγια, γιατί μπορεί να πολιτικολογήσεις καιροσκοπώντας για το σήμερα μόνο, με τα μεγάλα ποιητικά κείμενα αφήνεις μεγάλα ερωτήματα. Αυτό είναι το σημαντικότερο πράγμα αυτών των κειμένων.


Οι κυβερνώντες σπάνια αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους. Θα μπορούσε ποτέ να αλλάξει αυτό;


Δεν είναι μόνο θέμα κυβερνώντων, αλλά τι είδους ηγέτη θέλει ο πολίτης. Στην αρχαία ελληνική τραγωδία, που ήταν ένα εργαλείο της Δημοκρατίας, ο ηγέτης και ο πολίτης είναι παρόντες επί σκηνής. Είναι οι βασιλιάδες και ο Χορός.

Τα τελευταία χρόνια αναλαμβάνετε και την παραγωγή και τη σκηνοθεσία στις παραστάσεις σας. Ποιες δυσκολίες έχει αυτό;


Αν ξεκινήσεις να σκέφτεσαι τι δυσκολίες έχει κάτι που θέλεις να κάνεις, καλύτερα να μην το κάνεις ποτέ. Η χαρά της πράξης είναι σχεδόν αυτόματη. Πάντα έχω το οργανόγραμμά μου, αλλά δεν ξεκινώ ποτέ αρνητικά. Δυσκολίες, ναι, έχουν η παραγωγή και η σκηνοθεσία, αλλά όχι περισσότερες ή λιγότερες από την ερμηνεία του ρόλου. Κι αυτό μια ανάληψη ευθύνης είναι. Ο καλλιτέχνης δεν είναι ένα αυτιστικό πλάσμα, που ασχολείται μόνο με την τέχνη του. Εγώ, ως καλλιτέχνης, ξέρω κάθε φορά πού είναι τι και πώς πρέπει να είναι. Είναι πολύ πιο γοητευτικό να παίζεις μια ολόκληρη παράσταση παρά να παίζεις μόνο τον ρόλο σου. Αρα, ως σκηνοθέτης, παραγωγός και ηθοποιός, όταν έχεις αναλάβει το όλον, παίζεις σίγουρα καλύτερα και τον ρόλο σου. Είναι περισσότερο βοηθητικό παρά αποτρεπτικό.


Τι αγαπάτε στη σκηνοθεσία;


Δεν ορέγομαι τον τίτλο του σκηνοθέτη. Δεν είμαι σκηνοθέτης. Και γι’ αυτό πάντα οι σκηνοθεσίες μου έχουν τη συνυπογραφή του Μανώλη Δούνια, ενός πολύ σημαντικού ανθρώπου. Χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσα να σκηνοθετήσω. Δεν μπορώ μόνος μου. Ομως το ότι είσαι αυτός που λέει στους ηθοποιούς τι πρέπει να κάνουν για να συγκινηθεί ο θεατής μέσα από την ιστορία του έργου είναι τόσο ωραίο, όχι επειδή είσαι σε μια θέση εξουσίας, αλλά γιατί ανακαλύπτεις ότι ακόμα κι εσύ ως ηθοποιός δεν πρέπει, χτίζοντας τους ρόλους, να κινηθείς συναισθηματικά, αλλά να κινείσαι σαν προγραμματιστής. Στη σκηνοθεσία, στόχος μας είναι πάντα να φτιάξουμε κάτι πολύ μεγαλύτερο από εμάς, τους μικρούς.

Σας αρέσουν τα τολμηρά εγχειρήματα στο θέατρο;


Οχι, δεν κάνω πιο τολμηρά εγχειρήματα από άλλους συναδέλφους ηθοποιούς ή σκηνοθέτες. Απλά, το να βρεις έναν ελεύθερο επαγγελματία παραγωγό, εκτός φεστιβάλ, εκτός Εθνικού Θεάτρου, εκτός κρατικής επιχορήγησης, που θα βάλει χρήματα για μια ακροβασία είναι πολύ δύσκολο. Και το λέω «ακροβασία» γιατί, αν θέλεις να ανεβάσεις, για παράδειγμα, την «Ιφιγένεια» ψάχνοντας να βρεις την ανάληψη της ευθύνης και δεν το κάνεις πιο απλό, βάζοντας ένα κορίτσι να σφάζεται για να συγκινηθεί ο κόσμος, αυτό για μερικούς παραγωγούς είναι αποτρεπτικό. Γιατί σου λέει: «Ασε τους πειραματισμούς, εγώ θέλω να μου φέρεις τα λεφτά μου πίσω». Και είναι πολύ φυσιολογικό αυτό. Δεν με ενοχλεί. Ομως φέτος έχω τη μεγάλη τύχη να με εμπιστεύονται οι αδελφοί Τάγαρη, που δέχτηκαν να αναλάβουν το εγχείρημά μου. Τους εξήγησα τι ακριβώς θέλω να κάνω και μου είπαν ότι τους αρέσει πάρα πολύ η ιδέα μου. Αυτό πραγματικά με συγκίνησε.


Τι κρατάτε σαν φυλαχτό από τα παιδικά σας χρόνια;


Δεν ξέρω, ίσως όλη η συζήτησή μας να αφορά πάρα πολύ την εφηβεία μου. Ολα όσα λέω αυτή τη στιγμή έχουν γεννηθεί από τα 15 μου. Ολες αυτές οι σκέψεις περί πολιτικής, πολιτείας, ανθρώπινων σχέσεων είναι απόψεις που έχω από τότε.

info: Κατράκειο Θέατρο Νικαίας: 26 Ιουνίου (πρεμιέρα) Κηποθέατρο Παπάγου: 28-29 Ιουνίου Θέατρο Βράχων Βύρωνα: 30 Ιουνίου.