Διανύοντας τις πρώτες ημέρες του 2018 και έχοντας διανύσει σχεδόν μία δεκαετία οικονομικής κρίσης, μέσα στην οποία η κοινωνία μας δεινοπάθησε και εξακολουθεί να δεινοπαθεί, οφείλουμε όλοι οι νέοι άνθρωποι της Ελλάδας να αντιδράσουμε δυναμικά. Το οφείλουμε στη γενιά μας που αποδεκατίζεται από τη μετανάστευση. Επίσης, το οφείλουμε στη χώρα μας που, δίχως νεανικό εργατικό δυναμικό, δύσκολα θα κερδίσει το στοίχημα της ανάπτυξης.

Ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική κοινωνία είναι η ανεργία των νέων. Και τούτο, γιατί οι μισοί Έλληνες ηλικίας 18-35 ετών δηλώνουν (έρευνα της «διαΝΕΟσις») ότι υποστηρίζονται οικονομικά από τους γονείς τους ή άλλους συγγενείς.

Πολύ ανησυχητικό εύρημα, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, είναι η πρόθεση των νέων Ελλήνων που παραμένουν άνεργοι να μετακινηθούν στο εξωτερικό για αναζήτηση εργασίας. Αυτό, εκτός των άλλων, προοιωνίζεται επιδείνωση του δημογραφικού, που ήδη τείνει να εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα για την κοινωνία μας.

Όλες οι έρευνες αποδεικνύουν ότι οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας παγκοσμίως δημιουργούνται από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Κατά συνέπεια, η στήριξη της νεανικής επιχειρηματικότητας πρέπει να βρεθεί στο επίκεντρο των προσπαθειών μας για την αντιμετώπιση της ανεργίας.

Μολαταύτα, οι νέοι στη χώρα μας δεν δείχνουν πρόθυμοι να αναλάβουν το ρίσκο της επιχειρηματικότητας, αποθαρρημένοι καθώς είναι από την κατάσταση, στην οποία έχει βρεθεί η οικονομία μας.

Για τον λόγο αυτό, η νεανική επιχειρηματικότητα θα πρέπει να αναχθεί σε πρώτη προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής και να υπερακοντίσει τα σχετικά προγράμματα που εφαρμόζονται σήμερα και που είναι ελάχιστα, γραφειοκρατικά και ξεπερασμένα από τα πράγματα. Είναι δε αυτά ξεπερασμένα, αφενός μεν, επειδή δεν διασφαλίζουν ζωτικές συγκλίσεις με συναφή προγράμματα, αφετέρου, επειδή οι κατευθυνόμενοι προς αυτά δημόσιοι πόροι είναι πενιχρότατοι, λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους της οικονομικής κρίσης. Είναι επομένως πολύ φυσικό το ότι από τα υφιστάμενα προγράμματα νεανικής επιχειρηματικότητας δημιουργούνται ελάχιστες θέσεις απασχόλησης.

Προκειμένου από τη νεανική επιχειρηματικότητα να προκύψουν ουσιαστικά αποτελέσματα τόσο στο οικονομικό πεδίο γενικά, όσο και στο πεδίο της απασχόλησης ειδικότερα, απαιτείται, κατά τη γνώμη μου, ένα αληθινό «παραγωγικό σοκ». Αυτό το «παραγωγικό σοκ» θα πρέπει να περιλαμβάνει, ταυτόχρονα και συντονισμένα, τόνωση της δημιουργίας μικρών επιχειρήσεων, πρωτοβουλίες αυτοαπασχόλησης και σύσταση επιχειρηματικών δικτύων.

Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν τη ψυχολογική μεταστροφή της νέας γενιάς υπέρ του επιχειρείν. Για την επίτευξη αυτής της ψυχολογικής μεταστροφής, απαιτούνται σχετικά ισχυρά και σταθερά κίνητρα, λ.χ. ένα ευνοϊκό νομικό καθεστώς για τις επιχειρήσεις που ιδρύονται από νέους, ειδικό φορολογικό και κοινωνικοασφαλιστικό καθεστώς, χρηματοδότηση χαμηλού κόστους μέσα από στοχευόμενα τραπεζικά δάνεια. Δικαιολογημένα, ασφαλώς, θα αναρωτηθεί κάποιος πώς είναι δυνατόν να χρηματοδοτηθούν τα κίνητρα που προανέφερα υπό την ασφυκτική για τη χώρα μας δημοσιονομική πραγματικότητα.

Σε αυτό το μείζον πρόβλημα, λύση μπορεί να είναι η πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, όπως για παράδειγμα φορολογικά και άλλα κίνητρα σε εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων, επιχειρηματικών συμμετοχών και σχήματα μαζικής χρηματοδότησης για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών που δημιουργούν εναλλακτικές πηγές κεφαλαίων.

Συμπληρωματικά προς τα κίνητρα για τους νέους επιχειρηματίες, το Κράτος, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, θα πρέπει να αποφασίσει για τους τομείς επιχειρηματικής προτεραιότητας. Τέτοιοι είναι η γεωργία, η μεταποίηση, ο τουρισμός, το περιβάλλον, η τεχνολογική εξέλιξη και οι υπηρεσίες κοινωνικού ενδιαφέροντος.

Όμως, για την ανάδειξη της νεανικής επιχειρηματικότητας σε μοχλό ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, αλλά και σε ισχυρό αντίδοτο στην ανεργία των νέων, χρειάζεται εθνική στρατηγική και εμπιστοσύνη στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

Άλλωστε, καθώς επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ανακοίνωσή της για την επιχειρηματικότητα 2020 (COM/2012/0795 final), «για να επανέλθει η Ευρώπη στην οικονομική ανάπτυξη και σε υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης, χρειάζεται περισσότερους επιχειρηματίες». Στην ίδια ανακοίνωση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει λόγο για «επιστροφή του επιχειρηματικού πνεύματος στην Ευρώπη».

Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, πολύ σημαντικότερο από το γενικό διακύβευμα περί επιστροφής του επιχειρηματικού πνεύματος στην Ευρώπη είναι το ειδικό διακύβευμα για την εμπέδωση επιχειρηματικού πνεύματος στη νέα γενιά Ευρωπαίων.

Ο Φώτης Βρέκος είναι οικονομολόγος και μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου ΟΝΝΕΔ, Υπεύθυνος Νεανικής Επιχειρηματικότητας