Η μεγάλη προσφορά συνεχίζεται αυτό το Σάββατο στα Παραπολιτικά. Μη χάσετε το δεύτερο βιβλίο της συλλεκτικής σειράς με τα αριστουργήματα του διαχρονικού μας λογοτέχνη, «ΑΣΚΗΤΙΚΗ».

"Ασκητική" είναι ο Νίκος Καζαντζάκης. Και ο Νίκος Καζαντζάκης είναι η Ασκητική. Μια ελβετική εφημερίδα έγραψε πως η Ασκητική είναι «το κατά Καζαντζάκην ευαγγέλιο». Ο ίδιος ο δημιουργός της έγραψε ότι η Ασκητική είναι «η πιο σπαραχτική Κραυγή τής ζωής του» και ότι όλο το έργο του είναι σχόλιο στην Κραυγή αυτή. Ιδέες, αξιώματα, θεωρήματα της Ασκητικής είναι εγκατεσπαρμένα στο σύνολο του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Αποτελούν τη βιοθεωρία του, τη φιλοσοφία τής ζωής του.

Η έκδοση της "Ασκητικής" το 1927 στην Αθήνα προκάλεσε μεγάλο σάλο. Ο συγγραφέας ένιωσε πως λίγοι την κατάλαβαν. Στα τέλη τού έτους έγραψε στην Ελένη του: «Η "Ασκητική" είναι μια φοβερή, αιματερή κραυγή, που θ' ακουστεί μετά το θάνατό μου. Τώρα οι άνθρωποι καταλαβαίνουν μονάχα την ποιητική φόρμα. Μα μέσα στις παρομοίωσες αυτές και στις λυρικές φράσες αναπηδά φλογερή, πάνοπλη, πέρα από απελπισία κι ελπίδα, η μελλούμενη όψη τού Θεού».

Ο λατινικός τίτλος "Salvatores Dei" σημαίνει: Σωτήρες του Θεού. Σύμφωνα με την "Ασκητική", ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον Θεό, αλλά και ο Θεός έχει ανάγκη τον άνθρωπο, για να στερεωθεί. Στερεώνοντας, όμως, τον Θεό, που κρύβεται μέσα σε κάθε ιδέα, όπως μέσα σε σάρκα, στερεώνουμε και την ψυχή μας και συμβάλλουμε, σε συνεργασία και με τη φύση, στη δημιουργική εξέλιξη και ανέλιξη του κόσμου.

Το βιβλίο μεταφράσθηκε και εκδόθηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και χώρες και αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του Καζαντζάκη διεθνώς. Το 1930 ο Στέφαν Τσβάιχ (Stefan Zweig) έγραψε στον Νίκο Καζαντζάκη ότι η "Ασκητική" ανήκει σε όλο τον κόσμο. Ο ελληνιστής Οκτάβιος Μερλιέ (Octave Merlier), που έγραψε μακράν Εισαγωγή στη γαλλική έκδοσή της το 1951, θεωρεί την "Ασκητική" ως το μεγαλύτερο μεταφυσικό ταξίδι.

Από το βιβλίο τού Νίκου Καζαντζάκη ΑΣΚΗΤΙΚΗ:

  • Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή. Ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η επιστροφή· ταυτόχρονα το ξεκίνημα κι ο γυρισμός· κάθε στιγμή πεθαίνουμε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της ζωής είναι ο θάνατος. Μα κι ευτύς ως γεννηθούμε, αρχίζει κι η προσπάθεια να δημιουργήσουμε, να συνθέσουμε, να κάμουμε την ύλη ζωή· κάθε στιγμή γεννιούμαστε. Γι’ αυτό πολλοί διαλάλησαν: Σκοπός της εφήμερης ζωής είναι η αθανασία.
  • Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.
  • Όχι ο Θεός θα μας σώσει· εμείς θα σώσουμε το Θεό, πολεμώντας, δημιουργώντας, μετουσιώνοντας την ύλη σε πνέμα.
  • Η προσευκή μου δεν είναι κλαψούρισμα ζητιάνου μήτε ερωτικιά εξομολόγηση. Μήτε ταπεινός απολογισμός εμποράκου: σού ’δωκα, δώσε μου. Η προσευκή μου είναι αναφορά στρατιώτη σε στρατηγό.
  • Άθλιοι είμαστε οι άνθρωποι, άκαρδοι, μικροί, τιποτένιοι. Μα μέσα μας, μια ουσία ανώτερή μας μάς σπρώχνει ανήλεα προς τ’ απάνω.
  • Ποιο είναι το χρέος μας; Να μαχόμαστε ν’ ανθίσει ένα μικρό λουλούδι απάνω στο λίπασμα τούτο της σάρκας και του νού μας.
  • Το άστρο πεθαίνει, μα το φως ποτέ του· τέτοια κι η κραυγή τής ελευτερίας.
  • Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ή κακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχή μας, ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε, το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα! […] Πολεμικός μάς έλαχε ο κλήρος, ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας, ας αρματώσουμε το κορμί, την καρδιά και το μυαλό μας! Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη!
  • Ο Θεός φωνάζει στην καρδιά μου: Σώσε με! Ο Θεός φωνάζει στους ανθρώπους, στα ζώα, στα φυτά, στην ύλη: Σώσε με!
  • Αγάπα τον άνθρωπο, γιατί είσαι συ. Αγάπα τα ζώα και τα φυτά, γιατί ήσουνα συ, και τώρα σε ακλουθούν πιστοί συνεργάτες και δούλοι. Αγάπα το σώμα σου· μονάχα με αυτό στη γης ετούτη μπορείς να παλέψεις και να πνεματώσεις την ύλη. Αγάπα την ύλη· απάνω της πιάνεται ο Θεός και πολεμάει. Πολέμα μαζί του. Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Ν’ αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα. Η ανώτατη αρετή δεν είναι νά ’σαι ελεύτερος, παρά να μάχεσαι για ελευτερία. Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: «Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;» Πολέμα!
  • Πιστεύω στην καρδιά του ανθρώπου, το χωματένιο αλώνι, όπου μέρα και νύχτα παλεύει ο Ακρίτας με το θάνατο.

 

Τα Παραπολιτικά σε συνεργασία με τις ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ σας προσφέρουν κάθε εβδομάδα τα διαχρονικά έργα του κορυφαίου Έλληνα λογοτέχνη. Ο Νίκος Καζαντζάκης διαθέτει ένα πλούσιο και πολύπλευρο συγγραφικό έργο, καθώς είναι ένας από τους ελάχιστους συγγραφείς, σε ελληνική ή παγκόσμια κλίμακα, που ασχολήθηκε με όλα τα λογοτεχνικά είδη: μυθιστόρημα, ποίηση, δοκίμιο, ταξιδιωτική διήγηση, θέατρο, παιδικά βιβλία, κινηματογραφικά σενάρια, μεταφράσεις, αλληλογραφία. Τα μαθήματα που λαμβάνουμε από τα έργα του αποτελούν την απόλυτα αρμονική συνύπαρξη της θεωρίας και της πράξης. Βασικός άξονας των καζαντζακικών έργων είναι η εσωτερική ελευθερία και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, η κοινωνική δικαιοσύνη, η τόλμη, όπως εκφράζεται στον φιλοσοφικό του όρο “Η Κρητική Ματιά”: να κοιτάζεις άφοβα τον φόβο, να ζεις τη ζωή των θνητών και να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι αθάνατος, να αγωνίζεσαι για την καταξίωση της ψυχής, μιας ψυχής διαρκώς πεινασμένης και ανικανοποίητης, που κατατρώγει τη σάρκα και οδηγεί σε πνευματική υπέρβαση και λύτρωση. Η ζωή του, λέγει ο ίδιος, ήταν ένας κακοτράχαλος Ανήφορος, που τον ανέβαινε η σαρανταπληγιασμένη ψυχή του για να φτάσει τον σκοτεινό, τον μυστηριώδη όγκο τού Θεού και να ενωθεί μαζί του. Εν μέσω του πανικού και της απαισιοδοξίας των ημερών μας, ο Λόγος του παραμένει φωτεινός φάρος και ηχεί πιο επίκαιρος παρά ποτέ.

Το φαινόμενο “Καζαντζάκης” εντυπωσιάζει, αφενός, για την ποικιλία των ενδιαφερόντων του και τον όγκο της συγγραφικής παραγωγής, και αφετέρου για την απήχηση του έργου του, τόσο στην παγκόσμια διάστασή της, όσο και στη μεγάλη χρονική διάρκειά της· ίσως να πρόκειται από τις σπάνιες περιπτώσεις Ελλήνων συγγραφέων που η ζωή και το έργο του συνεχίζουν αδιάκοπα με αυξανόμενη γεωμετρική πρόοδο να προκαλούν το μεγάλο ενδιαφέρον των αναγνωστών και των μελετητών του αιώνα μας!

Η διεθνής απήχηση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη αποδεικνύεται από την πληθώρα των εκδόσεών του σε ξένες γλώσσες και διαλέκτους, που τον καθιερώνουν ως τον πιο πολυμεταφρασμένο Νεοέλληνα συγγραφέα στον κόσμο. Τα βιβλία του διαχρονικού μας συγγραφέα αποτελούν τις πνευματικές γέφυρες που ενώνουν τον απαράμιλλο νου και την παιδική καρδιά του με όλες τις γενιές αναγνωστών που έχει αγγίξει, εμπνεύσει, εμψυχώσει με τον Λόγο του. Οι γέφυρες αυτές παραμένουν στέρεες με κάθε αναγνώστη του παρόντος ή του μέλλοντος που θα παίρνει στα χέρια του ένα βιβλίο του Νίκο Καζαντζάκη, θα το ανοίγει και θα παλεύει και αυτός μαζί μας με τον θάνατο.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με το έργο του θυμίζει στους Έλληνες, αλλά και ανακηρύσσει στα πλάτη της γης, ότι Έλληνας σημαίνει πολιτισμός, ήθος και ηρωισμός. Τα Παραπολιτικά σας προσφέρουν την συλλεκτική σειρά των αριστουργημάτων του οικουμενικού λογοτέχνη, σε υπερπολυτελείς σκληρόδετες εκδόσεις, για να διαβαστούν από όλους τους Έλληνες και να αποτελέσουν πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές αναγνωστών!

Ξεκινήστε την συλλογή με το διάσημο βιβλίο «Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ»

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΖΟΡΜΠΑ

Ἐγὼ σπάνια μιλοῦσα· τί νὰ πεῖ ἕνας «διανοούμενος» σ’ ἕνα Δράκο; Τὸν ἄκουγα νὰ μοῦ μιλάει γιὰ τὸ χωριό του στὸν Ὄλυμπο, γιὰ τὰ χιόνια, τοὺς λύκους, τοὺς κομιτατζῆδες, τὴν Ἁγια-Σοφιά, τὸ λιγνίτη, τὶς γυναῖκες, τὸ Θεό, τὴν πατρίδα καὶ τὸ θάνατο — καὶ ξάφνου, ὅταν πλαντοῦσε καὶ πιὰ δὲν τὸν χωροῦσαν τὰ λόγια, τινάζουνταν ἀπάνω στὰ χοντρὰ χαλίκια τοῦ γιαλοῦ κι ἄρχιζε νὰ χορεύει. Γερός, ὀρθόκορμος, κοκαλιάρης, μὲ ἀναγερτὸ τὸ κεφάλι, μὲ καταστρόγγυλα μικρὰ μάτια σὰν πουλιοῦ, χόρευε καὶ σκλήριζε καὶ χτυποῦσε τὶς ἁδρὲς πατοῦσες στὸ γιαλὸ καὶ πιτσίλιζε μὲ θάλασσα τὸ πρόσωπό μου.

ΠΩΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ ΓΡΑΨΕΙ ΤΟ ΒΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΗ ΖΟΡΜΠΑ

Νὰ μποροῦσα, συλλογίζουμουν, νὰ πλάσω μιὰ ψυχή, ποὺ νὰ πηδάει καὶ νὰ σπάζει, ἂς εἶναι καὶ γιὰ μιὰν ἀστραπή, τὰ σύνορα τοῦ ἀνθρώπου! Νὰ ξεφύγει, ἂς εἶναι καὶ γιὰ μιὰν ἀστραπή, ἀπὸ τὴν ἀνάγκη· ν’ ἀφήσει πίσω της χαρὲς καὶ πίκρες κι ἰδέες καὶ θεοὺς καὶ ν’ ἀναπνέψει ἀμόλευτο, ἀκατοίκητο ἀέρα!

Στὸ σπίτι μὲ περίμενε ἕνα γράμμα μὲ πένθιμο φάκελο· γραμματόσημο σέρβικο, κατάλαβα· τὸ κρατοῦσα, καὶ τὸ χέρι μου ἔτρεμε. Γιατί νὰ τὸ ἀνοίξω; μάντεψα εὐτὺς τὸ πικρὸ μαντάτο· «πέθανε, πέθανε», μουρμούρισα, κι ὁ κόσμος σκοτείνιασε.

Κάμποση ὥρα κοίταζα ἀπὸ τὸ παράθυρο τὴ νύχτα ποὺ κατέβαινε· θά ’χαν ποτίσει ἀπόψε στὴν αὐλὴ τὶς γλάστρες, καὶ τὸ χῶμα μύριζε· στ’ ἀγκαθωτὰ κλαδιὰ τῆς γαζίας κρεμάστηκε σὰν στάλα δροσούλα ὁ Ἀποσπερίτης. Καλή ’ταν ἡ βραδιά, γλυκιὰ πολὺ μοῦ φάνηκε ἡ ζωή, μιὰ στιγμὴ εἶχα ξεχάσει τὸ πικρὸ γράμμα ποὺ κρατοῦσα.

Ντράπηκα· ξαφνικὰ κατάλαβα πὼς προσπαθοῦσα, κοιτάζοντας τὴν ὀμορφιὰ τοῦ κόσμου, νὰ ξεχάσω τὸ θάνατο· μὲ βίαιη κίνηση ἔσκισα τὸ φάκελο, στὴν ἀρχὴ τὰ γράμματα χόρευαν, σιγὰ σιγὰ καταστάλαξαν, σταμάτησαν, μπόρεσα νὰ διαβάσω:

«Εἶμαι ὁ δάσκαλος τοῦ χωριοῦ, καὶ σᾶς γράφω γιὰ νὰ σᾶς ἀναγγείλω τὴ θλιβερὴ εἴδηση πὼς ὁ Ἀλέξης Ζορμπᾶς, πού ’χε ἐδῶ ὀρυχεῖο λευκόλιθου, πέθανε τὴν περασμένη Κυριακή, στὶς 6 τὸ ἀπόγεμα. Στὸ ψυχομάχημά του μὲ φώναξε: “Ἔλα ἐδῶ, δάσκαλε, μοῦ ’πε, ἔχω τὸν τάδε φίλο στὴν Ἑλλάδα· ἅμα πεθάνω, γράψε του πὼς πέθανα καὶ πὼς ὣς τὴν τελευταία μου στιγμὴ τά ’χα σωστὰ τὰ μυαλά μου, τετρακόσια, καὶ τὸν θυμόμουν. Καὶ πὼς ὅ,τι κι ἂν ἔκανα δὲν τὸ μετανιώνω. Καὶ νά ’ναι καλά, νὰ τοῦ πεῖς, καὶ πὼς εἶναι καιρὸς πιὰ νὰ βάλει γνώση... Κι ἂν ἔρθει κανένας παπὰς νὰ μὲ ξομολοήσει καὶ νὰ μὲ ματαλάβει, πές του νὰ ξεκουμπιστεῖ νὰ φύγει καὶ τὴν κατάρα του νά ’χω! Ἔκαμα, ἔκαμα, ἔκαμα στὴ ζωή μου, καὶ πάλι λίγα ἔκαμα· ἀνθρῶποι σὰν ἐμένα ἔπρεπε νὰ ζοῦνε χίλια χρόνια. Καληνύχτα!”»

Ἔκλεισα τὰ μάτια κι ἔνιωθα ἀργά, ζεστὰ νὰ κυλοῦν στὰ μάγουλά μου τὰ δάκρυα. «Πέθανε, πέθανε, πέθανε... μουρμούριζα, ὁ Ζορμπᾶς, ποτὲ πιά! Πέθανε τὸ γέλιο, κόπηκε τὸ τραγούδι, ἔσπασε τὸ σαντούρι, κόπηκε ὁ χορὸς ἀπάνω στὰ χοχλάδια τῆς θάλασσας, γέμισε χῶμα τὸ ἀχόρταγο στόμα, ποὺ ἀγιάτρευτα διψασμένο ρωτοῦσε, ποτὲ πιὰ δὲ θὰ βρεθεῖ πιὸ τρυφερό, πιὸ πολυκάτεχο χέρι νὰ χαδέψει τὴν πέτρα, τὴ θάλασσα, τὸ ψωμί, τὴ γυναίκα...»

Ὄχι λύπη, θυμὸς μὲ συνεπῆρε. «Ἄδικο! Ἄδικο! φώναξα, τέτοιες ψυχὲς δὲν πρέπει νὰ πεθαίνουν. Πότε πιὰ θὰ μπορέσει τὸ χῶμα, τὸ νερό, ἡ φωτιά, ἡ τύχη, νὰ πλάσουν ἕνα Ζορμπᾶ;»

Εἶχα κάμποσους μῆνες νὰ μάθω τί γίνεται, μὰ ἤμουν ἥσυχος· λὲς καὶ θαρροῦσα πὼς ἦταν ἀθάνατος· πῶς μπορεῖ, ἔλεγα, ἕνα τέτοιο σιντριβάνι νὰ στερέψει; Πῶς ὁ Χάρος ἕναν τέτοιο παμπόνηρο ἀγωνιστὴ νὰ τὸν ρίξει κάτω; Δὲ θά ’βρισκε τὴν ὕστερη στιγμὴ ἕνα γέλιο, ἕνα χορό, μιὰ τρικλοποδιά, νὰ τοῦ γλιτώσει;

Ὅλη τὴ νύχτα δὲν μπόρεσα νὰ κλείσω μάτι· εἶχαν ξεκινήσει οἱ θύμησες, καβάλα ἡ μιὰ στὴν ἄλλη, βιάζουνταν· ἀνήσυχες, λαχανιασμένες ἀνέβαιναν στὸ νοῦ μου, λὲς κι ἤθελαν νὰ περμαζέψουν ἀπὸ τὸ χῶμα κι ἀπὸ τὸν ἀέρα τὸ Ζορμπᾶ, νὰ μὴν τὸν ἀφήσουν νὰ σκορπίσει. Καὶ τὰ πιὸ ἀσήμαντα περιστατικὰ ποὺ δέθηκαν μαζί του ἔλαμψαν στὴ μνήμη μου καθαρά, γοργοσάλευτα καὶ πολύτιμα, σὰν πολύχρωμα ψάρια σὲ διάφανη καλοκαιριάτικη θάλασσα. Τίποτα δικό του δὲν εἶχε πεθάνει μέσα μου· θαρρεῖς κι ὅ,τι ἄγγιξε ὁ Ζορμπᾶς εἶχε γίνει ἀθάνατο. Τί νὰ κάμω, συλλογίζουμουν ὅλη τὴ νύχτα, τί νὰ κάμω, γιὰ νὰ ξορκίσω τὸ θάνατο, τὸ θάνατό του;

Ἄνοιξε ἡ καταπαχτὴ τοῦ σπλάχνου μου, πετιοῦνται ἀπάνω οἱ θύμησες, σπρώχνουν ἡ μιὰ τὴν ἄλλη, βιάζουνται καὶ ζώνουν ἀγριεμένες τὴν καρδιά μου· ἀνοιγοκλειοῦν τὸ στόμα, φωνάζουν νὰ περμαζώξω ἀπὸ τὴ γῆς, ἀπὸ τὴ θάλασσα, ἀπὸ τὸν ἀέρα τὸ Ζορμπᾶ καὶ νὰ τὸν ἀναστήσω. Αὐτὸ δὲν εἶναι τὸ χρέος τῆς καρδιᾶς; Γι’ αὐτὸ δὲν τὴν ἔπλασε ὁ Θεός; ν’ ἀνασταίνει τοὺς ἀγαπημένους; Ἀνάστησέ τον!

Σίγουρα ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἕνας βαθὺς κλειστὸς λάκκος αἷμα, κι ἅμα ἀνοίξει τρέχουν νὰ πιοῦν καὶ νὰ ζωντανέψουν ὅλοι οἱ διψασμένοι ἀπαρηγόρητοι ἴσκιοι, ποὺ ἀγαπήσαμε καὶ ποὺ ὁλοένα πυκνώνουνται γύρα μας καὶ κατασκοτεινιάζουν τὸν ἀέρα. Τρέχουν νὰ πιοῦν τὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς μας, γιατὶ ξέρουν πὼς ἄλλη ἀνάσταση δὲν ὑπάρχει. Κι ἀπ’ ὅλους μπροστὰ τρέχει σήμερα ὁ Ζορμπᾶς μὲ τὶς μεγάλες δρασκελιές του κι ἀναμερίζει τοὺς ἄλλους ἴσκιους, γιατὶ ξέρει πὼς αὐτόν, ἀπ’ ὅλους πιὸ πολύ, ἀγάπησα στὴ ζωή μου.

Τὸ πρωὶ εἶχα πάρει τὴν ἀπόφαση· εἶχα ξαφνικὰ ἡσυχάσει· λὲς κι εἶχε κινήσει κιόλα μέσα μου ἡ ἀνάσταση· λὲς καὶ μιὰ Μαγδαληνὴ ἦταν ἡ καρδιά μου κι ἔτρεχε στὸ μνῆμα κι ἀνάσταινε.                                                                     

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕ Ο ΖΟΡΜΠΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

Ἂν ἦταν στὴ ζωή μου νὰ διάλεγα ἕναν ψυχικὸ ὁδηγό, ἕναν Γκουρού, ὅπως λένε οἱ Ἰντοί, ἕνα Γέροντα, ὅπως λένε οἱ καλόγεροι στὸ Ἅγιον Ὄρος, σίγουρα θὰ διάλεγα τὸ Ζορμπᾶ. Γιατὶ αὐτὸς εἶχε ὅ,τι χρειάζεται ἕνας καλαμαρὰς γιὰ νὰ σωθεῖ: τὴν πρωτόγονη ματιὰ ποὺ ἀδράχνει ψηλάθε σαϊτευτὰ τὴ θροφή της· τὴ δημιουργικιά, κάθε πρωὶ ἀνανεούμενη ἀφέλεια νὰ βλέπει ἀκατάπαυτα γιὰ πρώτη φορὰ τὰ πάντα καὶ νὰ δίνει παρθενιὰ στὰ αἰώνια καθημερινὰ στοιχεῖα — ἀγέρα, θάλασσα, φωτιά, γυναίκα, ψωμί· τὴ σιγουράδα τοῦ χεριοῦ, τὴ δροσεράδα τῆς καρδιᾶς, τὴν παλικαριὰ νὰ κοροϊδεύει τὴν ἴδια του τὴν ψυχή, σὰν νά ’χε μέσα του μιὰ δύναμη ἀνώτερη ἀπὸ τὴν ψυχή, καὶ τέλος τὸ ἅγιο γάργαρο γέλιο, ἀπὸ βαθιὰ πηγή, βαθύτερο ἀπὸ τὸ σπλάχνο τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἀνατινάζουνταν ἀπολυτρωτικὸ στὶς κρίσιμες στιγμὲς ἀπὸ τὸ γέρικο στῆθος τοῦ Ζορμπᾶ· ἀνατινάζουνταν καὶ μποροῦσε νὰ γκρεμίσει — καὶ γκρέμιζε — ὅλους τοὺς φράχτες — ἠθική, θρησκεία, πατρίδα — ποὺ ἄσκωσε γύρα του ὁ κακομοίρης ὁ φοβητσιάρης ὁ ἄνθρωπος, γιὰ νὰ κουτσοπορέψει ἀσφαλισμένα τὴ ζωούλα.