Στην ημερήσια διάταξη του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Τουρκίας εισήχθη όλως απροσδόκητα η προσφυγή που είχε γίνει πριν από τρία χρόνια για την επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τεμένους. Η υπόθεση θα συζητηθεί στην Ολομέλεια του ανωτάτου τουρκικού δικαστηρίου αύριο, Πέμπτη.

Πρόκειται για την προσωπική προσφυγή που είχε κάνει το 2015 ένα μάλλον άγνωστο σωματείο με την περίεργη επωνυμία «Ένωση Προσφοράς Υπηρεσίας προς Μόνιμα Κοινωφελή Ιδρύματα, Ιστορικά Μημεία και το Περιβάλλον». Έκτοτε η προσφυγή παρέμενε ανενεργή μέχρι τη σημερινή απρόσμενη ενεργοποίησή της, για αδιευκρίνιστους μέχρι στιγμής λόγους.


Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, ο ναός σύμβολο της Ορθοδοξίας μετατράπηκε σε τέμενος και λειτούργησε ως τέτοιο μέχρι το 1934, όταν η τότε κυβέρνηση, κατόπιν εντολής του Κεμάλ Ατατούρκ, αποφάσισε την μετατροπή του σε μουσείο.

Στα χρόνια που πέρασαν η μετατροπή και πάλι τέμενος της Αγίας Σοφίας αποτελούσε μόνιμη αιτία τριβής μεταξύ των κεμαλικών, που υποστηρίζουν τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού κράτους και των ισλαμιστών. Τα τελευταία χρόνια οι ισλαμικές κυβερνήσεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχαν επιτρέψει την ανάγνωση του Κορανίου μέσα στο ναό για ορισμένες ημέρες τον χρόνο -σημαντικές στο ισλαμικό εορτολόγιο. Τελευταία μάλιστα συνηθίζεται η ανάγνωση του Κορανίου, όποτε συμβαίνει, να αναμεταδίδεται και από τη δημόσια τηλεόραση. Δεν επετράπη όμως μέχρι σήμερα η συστηματική επαναλειτουργία του πρώην χριστιανικού ναού ως τεμένους.

Σε νομικό και δικαστικό επίπεδο, η προαναφερόμενη Ένωση είχε κάνει την πρώτη της προσφυγή για το θέμα το 2004, στο Πρωθυπουργικό Γραφείο. Αίτημα της ήταν η ακύρωση της απόφασης του 1934 και την επαναφορά της Αγίας Σοφίας στο προηγούμενο καθεστώς τους τεμένους. Το γραφείο του τούρκου πρωθυπουργού δεν απάντησε ποτέ σε αυτό το αίτημα.


Ένα χρόνο αργότερα, το 2005, το ίδιο σωματείο προσέφυγε στο Συμβούλιο του Κράτους (το ανώτατο πολιτικό δικαστήριο της Τουρκίας, αντίστοιχο του ελληνικού Συμβουλίου της Επικρατείας), το 10ο Τμήμα του οποίου απέρριψε την προσφυγή.

Το σωματείο όμως δεν παραιτήθηκε των προσπαθειών του και πέντε χρόνια αργότερα υπέβαλε νέα προσφυγή, αυτή τη φορά στο Συνταγματικό Δικαστήριο, το οποίο αποφάσισε όλως περιέργως τώρα να ανοίξει τον φάκελο.

Η απόφαση για το μέλλον της Αγίας Σοφίας είναι πιθανόν να ληφθεί ακόμη και αυθημερόν, δηλαδή την Πέμπτη.

Αντιπολιτευόμενα μέσα ενημέρωσης συνδέουν, πάντως, την υπόθεση με την κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΗΠΑ, εξαιτίας της κράτησης του αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον με την κατηγορία της τρομοκρατικής δράσης και της κατασκοπείας, κάνοντας λόγο για λεονταρισμό της Αγκυρας έναντι των Αμερικανών. Ενίοτε στο παρελθόν, υπενθυμίζουν οι ίδιες πηγές, η τουρκική κυβέρνηση είχε χρησιμοποιήσει κατά το δοκούν το αίτημα των ακραίων ισλαμιστών για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί στο πλαίσιο της διαχείρισης κρίσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες ή με τη Δύση ευρύτερα.