Μία σπάνια επιπλοκή της στρεπτοκοκκικής νόσου ήταν αυτή που οδήγησε προ ημερών στον αιφνίδιο θάνατο ένα κοριτσάκι, ηλικίας 6,5 ετών, το οποίο νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο «Ιπποκράτειο» της Θεσαλονίκης.

Αυτό αναφέρει σήμερα στην «ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ» η πρόεδρος της Ένωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Θεσσαλονίκης, Όλγα Τζέτζη, η οποία παραθέτει όλες τις ουσιώδεις πληροφορίες σχετικά με τη νόσο και τονίζει, μεταξύ άλλων, ότι η εκπαίδευση των γονέων είναι από τα πιο σημαντικά καθήκοντα των παιδιάτρων.

Μας αιφνιδίασε ο θάνατος της άτυχης μικρούλας στο «Ιπποκράτειο» της Θεσσαλονίκης, εξαιτίας επιπλοκών από τον στρεπτόκοκκο Α΄. Θεωρούσαμε ότι ήταν απολύτως ελεγχόμενη η κατάσταση με αυτά τα κρούσματα.

Όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, έχουμε εμφανίσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Στην περίπτωση της μικρής που χάθηκε, πιθανότατα το συγκεκριμένο μικρόβιο (διεισδυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α΄) πέρασε στο αίμα (βακτηριαιμία, σηψαιμία) και βρέθηκε σε σημεία-όργανα όπου δεν έπρεπε να υπάρχει κανονικά, προκαλώντας πολυοργανική ανεπάρκεια και τελικά τον θάνατο. Να τονιστεί ότι πρόκειται για σπάνια επιπλοκή της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης αλλά ο θάνατος ενός παιδιού σοκάρει ακόμη κι εμάς τους παιδιάτρους.

Γιατί, νομίζετε, κυρία πρόεδρε, η Δυτική Ευρώπη γνώρισε μία σημαντική έξαρση των περιστατικών στρεπτόκοκκου Α΄, με το Ηνωμένο Βασίλειο, μάλιστα, να «μετράει» επίσης μεγάλο αριθμό θανάτων, ιδιαίτερα σε παιδιά, ηλικίας έως 16 ετών, ενώ η χώρα μας φαίνεται ότι τέτοια έξαρση δεν σημείωσε;

Η αύξηση πιθανότατα σχετίζεται με υψηλή κυκλοφορία του βακτηρίου στην κοινότητα. Μια υπόθεση για τον λόγο για τον οποίο παρατηρήθηκαν υψηλότερα από τα συνηθισμένα ποσοστά αυτών των λοιμώξεων είναι ο συνδυασμός παραγόντων, όπως ο αυξημένος συγχρωτισμός σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια, καθώς και η αύξηση που παρατηρήθηκε στις λοιμώξεις του αναπνευστικού. Να σημειώσω ότι στη χώρα μας είδαμε τις ίδιες εποχικές ιώσεις (π.χ. γρίπη, RSV) να εμφανίζονται πολύ νωρίτερα (σε σχέση με τα προ πανδημίας έτη) και με ισχυρότερη ένταση. Ας μην ξεχνάμε ότι στη Μ. Βρετανία οι πιο πολλοί θάνατοι των παιδιών από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο Α΄ εμφανίστηκαν σε μία περίοδο που υπήρχε σοβαρή έλλειψη αντιβιοτικών σε όλη την Ευρώπη, όπως και το γεγονός ότι το σύστημα υγείας είναι δομημένο εκεί έτσι ώστε να μην υπάρχει άμεση και ταχεία πρόσβαση στον παιδίατρο. Στη χώρα μας οι λοιμώξεις από διεισδυτικό στρεπτόκοκκο της ομάδας Α’ δεν επιτηρούνται μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης νοσημάτων. Εντούτοις, λόγω της πρόσφατης έξαρσης κρουσμάτων στις χώρες που προαναφέρθηκαν, ο ΕΟΔΥ έχει ζητήσει να δηλώνονται τα επιβεβαιωμένα περιστατικά στρεπτόκοκκου ομάδας Α΄ από τις υπηρεσίες Υγείας της χώρας.

Ο έντονος πονόλαιμος πρέπει να κινητοποιεί τους γονείς; Πολλοί αντιμετωπίζουν τον πονόλαιμο με απλά αναλγητικά, τα οποία δρουν και προκαλούν ηρεμία στα παιδιά που ασθενούν, αλλά η νόσος προχωρά σιωπηρά με αυτόν τον τρόπο.

Σαφώς τα αντιπυρετικά-αναλγητικά, η λήψη άφθονων χλιαρών υγρών, η ανάπαυση και η λήψη μαλακών τροφών που δεν ερεθίζουν τον φάρυγγα είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής. Η επιμονή των συμπτωμάτων πάντα ανησυχεί τους γονείς ούτως ή άλλως και σαφώς και σε αυτό το σημείο ζητούν την εκτίμηση από τον παιδίατρο. Ο παιδίατρος είναι αυτός που αναλαμβάνει από εκεί κι εμπρός να κάνει τη σωστή διάγνωση, να δώσει την κατάλληλη θεραπεία και να ενημερώσει τους γονείς για την αναμενόμενη πορεία της νόσου, για τα συμπτώματα που πιθανότατα να σημαίνουν επιπλοκή ή μετατροπή της απλής λοίμωξης από στρεπτόκοκκο σε διεισδυτική λοίμωξη - και με βάση αυτά τα στοιχεία να παραπέμψει όταν χρειάζεται στο νοσοκομείο για περαιτέρω αντιμετώπιση. Πιστεύω ότι η εκπαίδευση του γονέα είναι ένα από τα βασικά καθήκοντα του παιδιάτρου και θα πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτικά.

Η ανάπτυξη κρουσμάτων του στρεπτόκοκκου Α΄ είναι εποχικά εντοπισμένη ή οι γονείς οφείλουν να επαγρυπνούν σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα εάν έχουμε χειμώνα ή καλοκαίρι;

Ο στρεπτόκοκκος ομάδας Α’ θεωρείται συνηθισμένος αιτιολογικός παράγοντας για την πρόκληση μικροβιακής φαρυγγίτιδας-αμυγδαλίτιδας σε παιδιά σχολικής ηλικίας αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει μικρότερα παιδιά. Η συχνότητα εμφάνισης αυτής της μικροβιακής λοίμωξης αυξάνεται συνήθως κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών και στην αρχή της άνοιξης. Μικροεπιδημίες σε παιδικούς σταθμούς, νηπιαγωγεία και σχολεία είναι συχνές. Παρόλο που η διάγνωση είναι εύκολη και η ανταπόκριση στη θεραπεία με αντιβιοτικά (πενικιλίνη ή αμοξυκιλλίνη) συνήθως γρήγορη, η επαγρύπνηση των γονέων είναι επιβεβλημένη.

Στη φαρυγγίτιδα, της οποίας η κλινική εικόνα προσομοιάζει με τις αντίστοιχες ιογενούς αιτιολογίας (όπου δεν απαιτείται χορήγηση αντιβιοτικών), η εργαστηριακή επιβεβαίωση γίνεται με την ταχεία ανίχνευση του αντιγόνου του στρεπτόκοκκου ομάδας Α΄ (strept test), όπου το αποτέλεσμα εμφανίζεται αμέσως ή με την καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος (πιο αξιόπιστη μέθοδος αλλά το αποτέλεσμα βγαίνει μετά 48 ώρες) και στην οστρακιά (φαρυγγίτιδα με χαρακτηριστικό εξάνθημα) αρκεί η κλινική εξέταση.

Σημεία που θα ανησυχήσουν είναι η επιμονή του εμπυρέτου πέραν των 48-72 ωρών από την έναρξη της θεραπείας και η επιδείνωση της κλινικής εικόνας του παιδιού παρά τη λήψη αντιβιοτικού (π.χ. νωθρότητα, σημεία αφυδάτωσης, ευερεθιστότητα) και σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται η επανεκτίμηση από τον παιδίατρο για περαιτέρω αντιμετώπιση.

Συνέντευξη στον Βασίλη Βενιζέλο στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 23/2