Στις κάλπες προσέρχονται σήμερα οι πολίτες της ΠΓΔΜ, στο δημοψήφισμα για τη συμφωνία των Πρεσπών, για την επίλυση του ονοματολογικού.

Στις 07:00 (08:00 ώρα Ελλάδος) άνοιξαν οι κάλπες προκειμένου να ξεκινήσει κι επίσημα το ιστορικό δημοψήφισμα στην πΓΔΜ που θα αποτελέσει ένα πρώτο μεγάλο βήμα για την ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η διαδικασία του δημοψηφίσματος αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 19:00 (20:00 ώρα Ελλάδας) για τους 80 δήμους της γειτονικής χώρας.

Οι πολίτες της πΓΔΜ θα κληθούν να απαντήσουν στο ερώτημα «Συμφωνείτε με τη συμμετοχή σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, αποδεχόμενος/-η τη συμφωνία ανάμεσα στη Δημοκρατία της Μακεδονίας και στη Δημοκρατία της Ελλάδας;».

Το δημοψήφισμα θα πραγματοποιηθεί υπό το βλέμμα 12.000 σκοπιανών και 500 διεθνών παρατηρητών ενώ εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους είναι 1.806.336 πολίτες.

Σύμφωνα με τον διεθνή Τύπο, η εικόνα στα Σκόπια δεν θυμίζει προεκλογικό τοπίο καθώς η μάχη των δύο παρατάξεων στήθηκε στα social media κι όχι στους δρόμους της πρωτεύουσας της πΓΔΜ. Εκεί, πλεονάζουν οι αφίσες με το “Ja”, που στα ελληνικά σημαίνει «Ναι», και καλούν τον κόσμο να προσέλθει στις κάλπες και να υποστηρίξει τη συμφωνία ανοίγοντας, κατ’ αυτό τον τρόπο, τον δρόμο για ένταξη της χώρας στα διεθνή fora και τους οργανισμούς.

Σε ό, τι αφορά τη στάση του κόσμου, οι διεθνείς αναλυτές αναμένουν αυξημένη συμμετοχή στις κάλπες, για μία χώρα που έχει παραδοσιακά χαμηλά ποσοστά προσέλευσης στις εκλογικές αναμετρήσεις, χωρίς να προσδιορίζουν με σαφήνεια αν ξεπεράσει το πλαφόν του 50% που θεωρείται αναγκαίο για να κριθεί έγκυρο το –γνωμοδοτικό, και όχι δεσμευτικό- δημοψήφισμα. Οι πολίτες της πΓΔΜ είναι σαφώς ανάμεσα στο «Ναι», το «Όχι» αλλά και την αποχή που θα παίξει καταλυτικό ρόλο για τη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων την ερχόμενη του δημοψηφίσματος. Όλες οι πλευρές φαίνεται να διατυπώνουν τα δικά τους επιχειρήματα για την ψήφο τους στη σημερινή κάλπη με τη συνειδητή αποχή να προκαλεί έντονο ενδιαφέρον σε διεθνείς παρατηρητές.

«Από τη στιγμή που υπεγράφη η Συμφωνία των Πρεσπών, πιστεύω πως οι δύο κυβερνήσεις ξεκίνησαν μια νέα περίοδο στην ιστορία των δύο χωρών, μια περίοδο που δίνει έμφαση στις φιλικές μας σχέσεις, στις πολιτισμικές ομοιότητες και κοινές ευρωπαϊκές αξίες και πεποιθήσεις», σημειώνει η Klimentina Gjorgjioska, που τάσσεται υπέρ του «Ναι» στο δημοψήφισμα. Συμπληρώνει δε, ότι «το δημοψήφισμα πρέπει να σφραγίσει τη συμφωνία αυτή καθώς και τον ευρωπαϊκό μας προσανατολισμό ως χώρα». «Πιστεύω στην επιτυχία του δημοψηφίσματος και στο κοινό ευρωπαϊκό μέλλον των Βαλκανίων», καταλήγει.

Στον αντίποδα βρίσκεται η Kristina Krstevska που έχει συστρατευτεί ανοιχτά υπέρ του «Όχι». «Δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο μία χώρα καλείται να αλλάξει το όνομά της. Η συμφωνία είναι μία προδοσία απέναντι στην ιστορία», σημειώνει και προσθέτει πως «στην κάλπη θα ρίξω ξεκάθαρα “Όχι”, μέχρι και η αποχή δεν είναι σωστή».

«Απέχω από το δημοψήφισμα. Όχι γιατί δεν είμαι υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ αλλά επειδή θεωρώ ότι η χώρα μας δεν πληροί ακόμη τις προϋποθέσεις για ένταξη», σχολιάζει ο πιο ψύχραιομος David Veljanoski που, όπως αναφέρει, δεν συμμετέχει στη διαδικασία συνειδητά και όχι τηρώντας τη γραμμή του αντιπολιτευόμενου VMRO.

Η πολιτική αντιπαράθεση

Την ένταση στην πολιτική αντιπαράθεση που επικρατεί στην πρωτεύουσα της πΓΔΜ πυροδότησαν, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας της τελευταίας εβδομάδας, όλες οι πλευρές.

Ο Ζόραν Ζάεφ κάλεσε τον σκοπιανό λαό να προσέλθει στις κάλπες προκειμένου να λάβει «μία ιστορική απόφαση» ενώ, με διάγγελμά του, έκανε λόγο για «μια επιλογή που αφορά το μέλλον της αγαπημένης μας Μακεδονίας» τονίζοντας ότι δεν τίθεται ζήτημα κομματικής προτίμησης αλλά «ευρωπαϊκής “Μακεδονίας”». Στο πρωθυπουργικό στρατόπεδο βρίσκεται και ο επικεφαλής του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος της πΓΔΜ, Αλί Αχμέτι, που έθεσε ζήτημα υψηλής συμμετοχής στην κάλπη, επισημαίνοντας πως «ούτε καν θεωρητικά δεν πιστεύω ότι οι πολίτες που θα προσέλθουν θα ψηφίσουν κατά της συμφωνίας. Το δίλημμα προς το παρόν είναι εάν θα πετύχουμε το απαραίτητο όριο του 51% αλλά δεν υπάρχει κανένα δίλημμα ως προς το τι θα ψηφίσουν οι πολίτες».

Στο αντιπολιτευόμενο –τόσο της Συμφωνίας των Πρεσπών όσο και της κυβέρνησης Ζάεφ- στρατόπεδο συντάσσεται το εθνικιστικό κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO – DPMNE αλλά και ο πρόεδρος της πΓΔΜ, Γκεόργκι Ιβάνοφ. Ο αρχηγός του VMRO-DPMNE, Χριστιάν Μίτσκοσκι, σε συνέντευξή του στη σκοπιανή εφημερίδα «Nezavisen Vesnik», έκανε λόγο για «αποτυχία του δημοψηφίσματος». Ο ηγέτης της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει καλέσει το εκλογικό ακροατήριό του σε αποχή ενώ επενδύει ότι ο αριθμός των πολιτών που θα ψηφίσουν «Όχι» στο δημοψήφισμα και αυτών που θα απέχουν από τη διαδικασία θα είναι αθροιστικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο αριθμό όσων ρίξουν «Ναι» στην κάλπη. Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Ιβάνοφ έχει καλέσει τον σκοπιανό λαό σε μποϊκοτάζ της διαδικασίας ενώ, με δημόσια τοποθέτησή του, ανέφερε: «Ως πολίτης, έχω λάβει την απόφασή μου: στις 30 Σεπτεμβρίου, δεν θα πάω να ψηφίσω», δηλώνοντας «πεπεισμένος πως εσείς, οι συμπολίτες μας, θα πάρετε επίσης αυτή τη συνετή απόφαση».

Η καθαρή απάντηση

Το διακύβευμα για τις δύο πλευρές είναι διττό: αφενός η επικράτηση στην κάλπη και αφετέρου η συμμετοχή ή μη των Σκοπιανών στη διαδικασία.

Σε ό, τι αφορά το αποτέλεσμα της κάλπης, οι περισσότεροι αναλυτές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η μεγαλύτερη πλειοψηφία των συμμετεχόντων θα ταχθεί σαφώς υπέρ του «Ναι», δίνοντας μία πρώτη νίκη στον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ. Άλλωστε, αντιπολίτευση και Ιβάνοφ έχουν καλέσει τον σκοπιανό λαό σε αποχή από το δημοψήφισμα, με αποτέλεσμα το «Όχι» να υπολείπεται σαφώς στις εκτιμήσεις καθώς, ακόμη και όσοι διαφωνούν με τη Συμφωνία, ενδέχεται απλά να απέχουν από τη διαδικασία.

Η αποχή γεννά και τον μεγαλύτερο πολιτικό προβληματισμό για το πρωθυπουργικό στρατόπεδο καθώς θέτει εν αμφιβόλω την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι διαρρέουν ότι η υψηλή συμμετοχή των κατοίκων της πΓΔΜ στο δημοψήφισμα είναι αρκετή για να θεωρηθεί ότι το τελευταίο έχει ισχύ από τον «μακεδονικό» λαό και άρα θα πάει στη Βουλή για ψηφοφορία ενώ επισημαίνουν ότι ένα μεγάλο ποσοστό, περίπου 500 – 600.000 από τους περίπου 1,8 εκατ. ψηφοφόρους που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, βρίσκεται εκτός χώρας. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται, άλλωστε, και οι ξένοι διπλωμάτες που, κατά τη διάρκεια ανεπίσημων συζητήσεων, σπεύδουν να επισημάνουν πως θα αναγνωρίσουν ως λαϊκή ετυμηγορία το δημοψήφισμα αν υπάρχει υψηλή προσέλευση στην κάλπη.

Το αντιπολιτευόμενο VMRO έχει ξεκαθαρίσει ότι θα δεχθεί την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος μόνο εφόσον αυτό κινείται με βάση τις συνταγματικές επιταγές και άρα στη διαδικασία έχει προσέλθει ποσοστό μεγαλύτερο του 50%. Σε κάθε περίπτωση, η Συμφωνία των Πρεσπών χρειάζεται απλή πλειοψηφία για να περάσει από τη Βουλή της γειτονικής χώρας αλλά η συνταγματική αναθεώρηση για την τροποποίηση της ονομασίας της πΓΔΜ σε «Βόρεια Μακεδονία» απαιτεί διευρυμένη πλειοψηφία δύο τρίτων, με αποτέλεσμα να τίθεται ακόμη και ζήτημα προσφυγής στις κάλπες, αν δεν υπάρξει καθαρή νίκη του Ζάεφ σήμερα.

Ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο ΑΠΘ, κ. Γιάννης Παπαγεωργίου, θεωρεί ότι το κλειδί για τον Ζάεφ βρίσκεται στη συμμετοχή των Αλβανών της πΓΔΜ. «Όπως προκύπτει από τις αντιδράσεις των κομμάτων, όσοι δεν θέλουν τη Συμφωνία δεν θα πάνε να ψηφίσουν. Και άρα, το ποσοστό συμμετοχής είναι το πιο κρίσιμο. Τολμώ να κρίνω ότι το ποσοστό οριακά θα αγγίξει το 50% λόγω της μαζικής συμμετοχής των Αλβανών της πΓΔΜ», σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου.

Όσον αφορά το σενάριο χαμηλής προσέλευσης στην κάλπη, σχολιάζει: «Οι αντίπαλοι της Συμφωνίας θα πουν ότι, ακόμη κι αν ψηφίσει πάνω από το 50% των συμμετεχόντων «Ναι», δεν έχει ψηφίσει πάνω από 50% του συνολικού αριθμού των πολιτών της πΓΔΜ υπέρ της συμφωνίας. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την περίπτωση που δεν επιτευχθεί το 50%. Είναι θέμα πολιτικών προτεραιοτήτων και πολιτικών επιλογών. Όπως συζητείται ευρέως, σε περίπτωση που κερδίσει το δημοψήφισμα ο Ζάεφ –αλλά ίσως και στην περίπτωση που δεν κερδίσει- θα προκηρύξει νέες εκλογές για να τροποποιήσει το Σύνταγμα και να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων».

Σημειώνεται πάντως ότι ο σκοπιανός πρωθυπουργός επενδύει σε «διαρροές» βουλευτών από την αντιπολίτευση προκειμένου να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία ενώ, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του διεθνή Τύπου, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενδέχεται να βρεθεί αποδυναμωμένο μπροστά στην κάλπη την ώρα, μάλιστα, που έχει και δικαστικές εκκρεμότητες.