Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Τουρκία θεωρούνταν ένας σταθερός σύμμαχος και αποτελούσε αυτό που οι Αμερικανοί κάποτε έλεγαν «ήπιο Ισλάμ». Θα μπορούσε να αποτελέσει το φράγμα της Δύσης απέναντι στα δεσποτικά καθεστώτα της Ασίας. Η έλευση όμως στην κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν, το 2002, οδήγησε σε μια αξιοσημείωτη αλλαγή στην τουρκική εξωτερική πολιτική και ουσιαστικά στην απομάκρυνση αργά αλλά σταθερά από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση.

Οι «Financial Times» δημοσίευσαν πρόσφατα ένα άρθρο που περιγράφει με ακρίβεια πώς έχουν εκτοξευτεί οι εξαγωγές στρατιωτικών υλικών και μέσων της Τουρκίας στη Μόσχα. Αυτό ήταν το τελευταία καμπανάκι για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους σχετικά με τον ρόλο της Τουρκίας στη σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία στην Ουκρανία.

Στόχος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής

Από το μακρινό 2009, ο υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου δήλωνε ότι στόχος της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ήταν να δημιουργήσει μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων (nizam-i âlem), την οθωμανική έννοια της ισλαμικής κυριαρχίας, και να καταστήσει τα Βαλκάνια, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή υπηκόους της Τουρκίας. Ωστόσο, ο Νταβούτογλου ανατράπηκε σε μια συνωμοσία του κόμματός του και ο ισλαμιστής Ιμπραήμ Καλίν, ο οποίος έγινε ο κύριος σύμβουλος και εκπρόσωπος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ανέλαβε το χρίσμα ως ιδεολόγος του κόμματος AKP. Στον κυβερνητικό ανασχηματισμό του Ιουνίου, ο Καλίν διορίστηκε επικεφαλής του Εθνικού Οργανισμού Πληροφοριών της Τουρκίας (MIT), ενώ ο επικεφαλής της MIT, Χακάν Φιντάν, έγινε υπουργός Εξωτερικών.

Δείγμα των προθέσεών του ήταν η κεντρική ομιλία του πέρσι στο Φόρουμ του Κατάρ. Εκεί ο Καλίν μίλησε για ένα νέο γεωπολιτικό πλαίσιο που απορρίπτει τη δυτικοκεντρική πολιτική και την οικονομική τάξη, καθώς και το ευρωπαϊκό μοντέλο της κοσμικής Δημοκρατίας. Η πολιτική της Άγκυρας παραμένει σταθερή ακόμα και αν αλλάζουν τα πρόσωπα. Επανέλαβε την έκκλησή του για μια νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφάλειας, η οποία είναι σύμφωνη με τις απόψεις που εξέφρασε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν σε μια ολομέλεια της Λέσχης Valdai αργότερα εκείνο το έτος.

Φαίνεται ότι η αλλαγή πορείας της Τουρκίας είναι χωρίς επιστροφή. Αγνόησε τις Ηνωμένες Πολιτείες με την απόφασή της να αγοράσει το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400. Αυτό οδήγησε στην απομάκρυνσή της από το πρόγραμμα του αεροσκάφους F-35 και την επιβολή κυρώσεων από την Αμερική.

Ταυτόχρονα, εκκρεμεί η συμφωνία για αγορά από την Άγκυρα σαράντα μαχητικών αεροσκαφών F-16 και εβδομήντα εννέα κιτ εκσυγχρονισμού καθώς έχει μπλοκαριστεί από το Κογκρέσο και χρησιμοποιείται από την Τουρκία ως εκβιαστικό χαρτί για να επιτρέψει στη Σουηδία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Στην τριμερή συνάντηση στην Τεχεράνη τον Ιούλιο του 2022, ο Ρώσος Πούτιν, ο Τούρκος Ερντογάν και ο πρόεδρος του Ιράν Ιμπραήμ Ραΐσι επιβεβαίωσαν τη συνεργασία τους για την «εξάλειψη των τρομοκρατών» στη Συρία, κάτι που για τον Ερντογάν σήμαινε τις κουρδικές πολιτοφυλακές.

Φυσικό αέριο

Υπάρχει επίσης το εκκρεμές ζήτημα της κρατικής τράπεζας Halkbank της Τουρκίας, η οποία έχει κατηγορηθεί για ξέπλυμα άνω των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων του Ιράν κατά παράβαση των κυρώσεων των ΗΠΑ. Επιπλέον, ο Ερντογάν επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία θα συνεργαστεί με τον Πούτιν για να γίνει η Τουρκία κόμβος φυσικού αερίου, για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η Τουρκία παρέχει επίσης ένα ασφαλές καταφύγιο για τους Ρώσους ολιγάρχες και τα κεφάλαιά τους, με το αζημίωτο φυσικά. Έτσι, οι Ρώσοι έχουν ιδρύσει περισσότερες από 2.000 εταιρείες στη χώρα. Η Τουρκία έχει γίνει σημαντικός προορισμός για τους Ρώσους τουρίστες και οι Ρώσοι βρίσκονται στην κορυφή της λίστας στην αγορά ακινήτων. Ένας στους τέσσερις μετανάστες στην Τουρκία το 2022 ήταν Ρώσος.

Τον Σεπτέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν κυρώσεις σε πέντε τουρκικές εταιρείες και έναν Τούρκο ολιγάρχη, φίλο του προέδρου Ερντογάν, κατηγορώντας τους ότι βοήθησαν τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις και υποστήριξαν τη Μόσχα στον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας. Και, τέλος, ας μην ξεχνάμε ότι η Άγκυρα αποτελεί τον χρηματοδότη και το καταφύγιο των εγκεφάλων της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, που θεωρείται τρομοκρατική ομάδα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον δυτικό κόσμο. Είναι προφανές προς τα πού κατευθύνεται η Τουρκία.

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Απογευματινή»