Ο πόλεµος στη Μέση Ανατολή εξελίσσεται σε µήτρα που γεννά αβεβαιότητες, ρευστότητα και αστάθεια. Ενα εκρηκτικό γεωπολιτικό περιβάλλον, µε επίκεντρο τα όσα διαδραµατίζονται στην Ανατολική Μεσόγειο, αναπόφευκτα επηρεάζει και τη χώρα µας, σε όλα τα επίπεδα. Γεωπολιτικές συµµαχίες και ισορροπίες ανατρέπονται, συµφωνίες και κεκτηµένα παγώνουν, η ενεργειακή αστάθεια ελλοχεύει, καθώς παρατείνεται η σύρραξη, το οικονοµικό τοπίο δεν εµπνέει αισιοδοξία.

Η κυβέρνηση βρίσκεται -για άλλη µία φοράαντιµέτωπη µε µια εξωγενή κρίση πολλαπλών διαστάσεων. Επιδίωξη του πρωθυπουργού είναι να στείλει το µήνυµα ότι η Ελλάδα αποτελεί, σε αυτήν την ταραγµένη περίοδο, πυλώνα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή, όχι όµως µε στάση ουδετερότητας. Η τοποθέτησή του στο συνέδριο του Economist την περασµένη ∆ευτέρα δεν άφηνε περιθώρια παρερµηνείας, αλλά ταυτόχρονα έθετε ψηλά τον πήχυ για τη χώρα σε ό,τι αφορά τις αναγκαίες διπλωµατικές πρωτοβουλίες για την εκτόνωση της κρίσης: «Το Ισραήλ έχει δικαίωµα να αµυνθεί, αλλά πάντα σύµφωνα µε το ∆ιεθνές ∆ίκαιο. Εχουµε εκφράσει τη βαθιά µας ανησυχία για την ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα και έχουµε ενθαρρύνει όλα τα µέρη να διασφαλίσουν τη δηµιουργία ανθρωπιστικών διαδρόµων, αλλά και ‘‘ανθρωπιστικών παύσεων’’, ώστε η βοήθεια να φτάσει σε αυτούς που πλήττονται περισσότερο. Πρέπει να είµαστε πολύ σαφείς: Η ‘‘Χαµάς’’ είναι τροµοκρατική οργάνωση, δεν µιλάει εκ µέρους του παλαιστινιακού λαού και ο µόνος νόµιµος συνοµιλητής είναι η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία διοικεί σήµερα τη ∆υτική Οχθη».

Αυτό ήταν και το µήνυµα της στάσης της Ελλάδας στην επίµαχη ψηφοφορία στον ΟΗΕ, όπου το ψήφισµα της Ιορδανίας παρέλειπε οποιαδήποτε αναφορά στην εγκληµατική δράση της «Χαµάς». Η στάση αυτή προκάλεσε τις αντιδράσεις των κοµµάτων της αντιπολίτευσης, συµπεριλαµβανοµένου του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι µόλις την περασµένη Πέµπτη, από το βήµα του συνεδρίου του Economist, ο πρόεδρος του κόµµατος, Στέφανος Κασσελάκης, διατύπωνε µε τη σειρά του σαφή θέση καταδίκης της «Χαµάς», γεγονός που προκάλεσε εσωκοµµατικούς κραδασµούς: «Παρακολουθήσαµε όλοι µε τρόµο τις εγκληµατικές επιθέσεις της ‘‘Χαµάς’’, που οδήγησαν σε 1.400 άµαχους νεκρούς. Μια αποτρόπαια πράξη, που καταδικάσαµε, όπως ορθώς καταδικάστηκε από τη διεθνή κοινότητα. Τίποτα δεν µπορεί να δικαιολογήσει αυτήν την πράξη... Οι τεράστιες ευθύνες της ισραηλινής ηγεσίας για το αδιέξοδο στο Παλαιστινιακό, για τη συνεχιζόµενη κατοχή, για τους εποικισµούς και για την ένταση στο τέµενος Αλ Ακσα είναι αδιαµφισβήτητες. Αλλά τίποτα δεν µπορεί να δικαιολογήσει αυτήν την πράξη κατά αµάχων». Αυτό όµως ήταν και το πνεύµα της ελληνικής θέσης για αποχή...

Η αναβίωση της συζήτησης για εξεύρεση πολιτικής λύσης είναι, βέβαια, στην παρούσα φάση αδύνατο να επιτευχθεί. Αλλωστε, απαιτεί µια διεθνή τάξη, η οποία σήµερα διαγράφεται µε γκρίζα χρώµατα, χαρακτηρίζεται από εντάσεις και σηµαδεύεται και από άλλες εστίες έντασης -κυρίως από τον πόλεµο στην Ουκρανία- που δεν προοιωνίζονται κλίµα συνεννόησης. Ωστόσο, η Αθήνα επιχειρεί, παρά τις δυσκολίες, να ισορροπήσει ανάµεσα στις σχέσεις της µε το Ισραήλ, από τη µία, αλλά από την άλλη και µε χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία, που, ανήσυχες κι αυτές, προσµετρούν τις δυσµενείς επιπτώσεις εις βάρος τους από τη συνεχιζόµενη σύρραξη. Σε αυτήν τη φάση, η µη εµπλοκή και άλλων περιφερειακών δυνάµεων στην κρίση -κυρίως του Ιράν- συνιστά µία εκ των ων ουκ άνευ προτεραιότητα. ∆υσεπίλυτο γρίφο αποτελεί και η αντίδραση της Τουρκίας, που στηρίζει άνευ όρων τη «Χαµάς» και εµφανίζεται ως ο κηδεµόνας των Μουσουλµάνων. Κανείς δεν γνωρίζει εάν η στάση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν θα έχει επιπτώσεις στον ελληνοτουρκικό διάλογο «χαµηλής έντασης» που κυοφορείται. Το Μαξίµου απεύχεται µια τέτοια παρενέργεια, αλλά... «θα είναι καλό γενικά σε αυτήν την πολύ περίπλοκη περιοχή αν δεν προσθέσουµε άλλη µία πηγή έντασης στην εξίσωση», όπως σηµείωσε ο πρωθυπουργός.

Την ίδια ώρα, στην Ευρώπη συµβαίνει αυτό που ήταν να εκδηλωθεί πριν από την πανδηµία: περνά το κατώφλι της ύφεσης... Παρηγοριά στον άρρωστο η οριακή άνοδος της οικονοµίας της Ε.Ε. σαν σύνολο κατά µόλις 0,1%. Η ολική εικόνα όµως δεν αλλάζει. Ολο αυτόν τον καιρό η Ευρώπη δοκιµαζόταν σκληρά από τις συνέπειες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, από την ενεργειακή κρίση και έναν υψηλό πληθωρισµό. Οµως, παρ’ όλ’ αυτά, η πανδηµία λειτούργησε ως επιβραδυντής προς την ύφεση. Το Ταµείο Ανασυγκρότησης, οι παροχές των κυβερνήσεων και οι οικονοµίες των νοικοκυριών κατά τη διάρκεια της πανδηµίας ήταν το µαξιλάρι ασφαλείας για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Ολα αυτά όµως εξαντλούνται. Η επιβράδυνση της παγκόσµιας οικονοµίας µειώνει τις εξαγωγικές δυνατότητες χωρών όπως η Γερµανία. Ο πληθωρισµός κατατρώγει αργά, αλλά σταθερά τα εισοδήµατα και εξαερώνει τα επιδόµατα κάθε λογής. Κι αυτό σε συνδυασµό µε τα υψηλά επιτόκια - παρά το προσωρινό πάγωµά τους από την ΕΚΤ. Ερχεται τώρα η κρίση στη Μέση Ανατολή, στην οποία εµπλέκονται χώρες πετρελαιοπαραγωγοί, µε σηµαντικό αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας. Αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε πληθωρισµό βραχυπρόθεσµα. Μεσοπρόθεσµα, ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος στασιµότητας, για να µην αναφέρουµε τη ροή των προσφύγων προς την Ευρώπη. Αυτή είναι µια πραγµατικά επικίνδυνη κατάσταση.

«Το πρόβληµα», είπε ο Γιάννης Στουρνάρας σε συνέντευξή του στη «Handelsblatt», «είναι ότι δεν ξέρουµε τι θα συµβεί και πόσες χώρες θα εµπλακούν. Αυτή τη στιγµή, οι αγορές απλώς περιµένουν. Κάνουν παύση. Αυτό είναι µια σηµαντική πηγή αβεβαιότητας. Γνωρίζουµε ότι µια µεγάλη κρίση στη Μέση Ανατολή, στην οποία εµπλέκονται χώρες πετρελαιοπαραγωγοί, θα έχει σηµαντικό αντίκτυπο στις αγορές ενέργειας. Αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει σε πληθωρισµό βραχυπρόθεσµα. Μεσοπρόθεσµα, ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος στασιµότητας, για να µην αναφέρουµε τη ροή των προσφύγων προς την Ευρώπη. Αυτή είναι µια πραγµατικά επικίνδυνη κατάσταση». Συνεπώς, η χώρα µας βρίσκεται αντιµέτωπη µε µια ευρείας έκτασης ανάφλεξη στην Ανατολική Μεσόγειο, που όχι µόνο έρχεται σε µια δύσκολη φάση για την οικονοµία της Ευρώπης, αλλά πιθανά θα έχει και άµεσες επιπτώσεις, αρχής γενοµένης από το ενεργειακό. Και αυτό είναι που καθιστά την εξίσωση της κρίσης ακόµα πιο δυσεπίλυτη.

Δημοσιεύθηκε στην Απογευματινή της Κυριακής