Για όσους μελετούν την ιστορία του Ψυχρού Πολέμου, η νέα πρωτοβουλία της Ουάσινγκτον με το Λονδίνο και την Καμπέρα -γνωστή με το ακρωνύμιο "Aukus"- θυμίζει ακουστικά την UKUSA, μια συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών που υπογράφηκε πριν από 75 χρόνια, τώρα πιο γνωστή ως η συμμαχία των Πέντε Ματιών.

Όταν το επτασέλιδο πλήρες κείμενο της συμφωνίας UKUSA κυκλοφόρησε τελικά τον Ιούνιο του 2010, το περιοδικό «Time» το χαρακτήρισε ως ένα από τα σημαντικότερα έγγραφα του Ψυχρού Πολέμου που «αποκαλύπτει ένα από τα θεμέλια της ειδικής σχέσης που εξακολουθούν να έχουν το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ».

Όπως αναφέρει ανάλυση του «Guardian», σε αντίθεση με τη συμφωνία UKUSA της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, η συμμαχία Aukus έχει μια ισχυρή διάσταση ασφάλειας και τεχνολογίας. Έρχεται σε μια εποχή που πολλές πρωτεύουσες της Δύσης επαναβαθμονομούν τις σχέσεις τους με την Κίνα.

«Αυτό αφορά την επένδυση στη μεγαλύτερή μας πηγή δύναμης, τις συμμαχίες μας και την ανανέωσή τους για την καλύτερη αντιμετώπιση των απειλών του σήμερα και του αύριο», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν. «Πρόκειται για μια σύνδεση των υπαρχόντων συμμάχων και εταίρων της Αμερικής με νέους τρόπους».

Στο «στόχαστρο» η Κίνα

Ωστόσο, άφησε ελάχιστες αμφιβολίες σχετικά με το ποια δύναμη βάζει στο «στόχαστρό» της η Aukus. Μετά την εννιάλεπτη κοινή ανακοίνωσή του με τον πρωθυπουργό της Αυστραλίας, Σκοτ Μόρισον, και τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, Μπόρις Τζόνσον, οι δημοσιογράφοι ρώτησαν τον Μπάιντεν: «Το είχατε πει στον πρόεδρο Σι [Τζινπίνγκ] όταν μιλήσατε μαζί του την περασμένη εβδομάδα;» και: «Όλα αυτά αφορούν την Κίνα;».

«Από την πλευρά του Πεκίνου, αυτή η τριμερής πρωτοβουλία είναι ένας ακόμη συνασπισμός υπό την ηγεσία των ΗΠΑ», δήλωσε ο Νταλί Γιανγκ, κινέζος ειδικός Εξωτερικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. «Τα τελευταία δύο χρόνια, πολλές προσπάθειες της κινεζικής διπλωματικής κοινότητας ήταν για να αποτρέψουν κάτι τέτοιο», συμπλήρωσε ο Γιανγκ. «Αν και, στο μεταξύ, το Πεκίνο προσπαθούσε, επίσης, να εδραιώσει τους δεσμούς του με άλλες χώρες, με την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να παραμείνουν όσο το δυνατόν πιο ουδέτερες όταν πρόκειται για τέτοιες συμφωνίες».

Στρατηγική ασφάλειας για τον Ινδο-Ειρηνικό

Το αν η πρωτοβουλία Aukus πετύχει τελικά παραμένει ένα ερώτημα. Άλλωστε, η τετραετής προεδρία του Τραμπ έδειξε στους εταίρους της Αμερικής πώς οι πολυμερείς πρωτοβουλίες μπορούν να ακυρωθούν εν μία νυκτί με την αλλαγή φρουράς στην Ουάσινγκτον.

Αλλά αν αυτή η πρωτοβουλία επιβιώσει, μπορεί να δείξει τη μορφή μιας πιθανής μελλοντικής στρατηγικής ασφάλειας για τον Ινδο-Ειρηνικό, καθώς ο Μπάιντεν ενώνει συμμάχους και εταίρους για την αντιμετώπιση των «απειλών του 21ου αιώνα», δήλωσε ο Γιούκα Κομπαγιάσι από τη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών στο Λονδίνο.

«Με μια πρώτη ματιά, μοιάζει με μια παραδοσιακή εταιρική σχέση ασφάλειας, ωστόσο, αν κοιτάξετε τους άλλους τομείς που αναφέρονται - τον κυβερνοχώρο και την τεχνητή νοημοσύνη, για παράδειγμα, αντικατοπτρίζουν την πρωτοβουλία της Κίνας “Μία ζώνη, Ένας Δρόμος”. Καλύπτει κάτι περισσότερο από την ασφάλεια και αφορά την αποτροπή», πρόσθεσε ο Κομπαγιάσι.

Στρατηγική διπλής κατεύθυνσης για την Κίνα;

«Με την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, βλέπουμε την Ουάσινγκτον να αναβιώνει το “Pivot to Asia” (στροφή στην Ασία). Ομοίως, το Ηνωμένο Βασίλειο προώθησε την ταυτότητά του ως “Παγκόσμια Βρετανία”», σύμφωνα με τον Κομπαγιάσι.

Πριν από την ανακοίνωση της Τετάρτης, ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν στους δημοσιογράφους ότι η πρωτοβουλία αφορούσε στη «διατήρηση και βελτίωση της αποτροπής».

Είναι ένα αφήγημα για την Κίνα που διαμορφώνεται αυτές τις μέρες: δεν αφορά μόνο την αντιπαράθεση, αλλά περισσότερο την αποτροπή καθώς και τη συνεργασία.

Ορισμένοι λένε ότι με τη διάσκεψη COP26 για την κλιματική αλλαγή προ των πυλών, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήθελαν να φέρουν την Κίνα στο πλευρό τους για να δείξουν ότι μια σχέση τόσο ανταγωνιστική όσο και συνεργατική είναι βιώσιμη στην πράξη.

Λίγες ημέρες πριν από την ανακοίνωση της Τετάρτης, ο Μπάιντεν και ο Σι είχαν την πρώτη τους τηλεφωνική επικοινωνία σε διάστημα επτά μηνών. Σύμφωνα με τους Financial Times, ο Αμερικανός πρόεδρος πρότεινε μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά ο Κινέζος ηγέτης δεν απάντησε. Ο Κομπαγιάσι πιστεύει ότι η σιωπηλή απάντηση από τον Σι δείχνει τα όρια μιας στρατηγικής διπλής κατεύθυνσης όταν προσεγγίζεται η Κίνα.