Η εικόνα εκκένωσης της αμερικανικής πρεσβείας στην Καμπούλ, καθ’ εικόνα και ομοίωση της εκκένωσης της αντίστοιχης πρεσβείας στη Σαϊγκόν το ’70, σηματοδοτεί την αλλαγή εποχής στην παρουσία των Αμερικανών στο εξωτερικό και στην απώλεια ισχύος της υπερδύναμης στη διεθνή σκακιέρα. Ποιο θα είναι το πιθανό μέλλον για το Αφγανιστάν; Ενα στρατιωτικό και πολιτικό αδιέξοδο, στο οποίο οι Ταλιμπάν θα κατέχουν τη χώρα και την κυβέρνηση, ενώ τα τρισεκατομμύρια δολάρια που δόθηκαν για την εκπαίδευση και την επιμόρφωση του στρατού αλλά και της κοινωνίας του Αφγανιστάν τελικά κατέληξαν στα σκουπίδια. Μερικά φαίνεται ότι πρόλαβε να τα σώσει ο δραπέτης πρόεδρος Ασράφ Γκάνι εγκαταλείποντας τη θέση του άρον-άρον…

 Η απόφαση του Μπάιντεν

Η με ρίσκο απόφαση του προέδρου Τζο Μπάιντεν να απομακρύνει άμεσα τις χιλιάδες δυνάμεις των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν επιτάχυνε τις εξελίξεις. Για να είμαστε ακριβείς, τα πράγματα ήταν άσχημα πριν, τώρα όμως είναι πολύ χειρότερα. Ανεξάρτητα από το αν ένα Αφγανιστάν υπό Ταλιμπάν θα γινόταν ξανά καταφύγιο για την Αλ Κάιντα ή άλλους τρομοκράτες, θα έπρεπε το Οβάλ Γραφείο να είχε προβλέψει ότι αυτό θα συνέβαινε. Τώρα ο πρόεδρος Μπάιντεν μπορεί να καταλήξει με ένα καινούργιο πρόβλημα και να ξοδέψει χρήματα των φορολογουμένων και πόρους στο Αφγανιστάν και μετά την αναχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Εκατομμύρια Αφγανοί, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και μειονοτήτων, διανοουμένων και μεταρρυθμιστών και φίλων των ΗΠΑ, αντιμετωπίζουν τώρα μεγαλύτερο κίνδυνο από ποτέ. Θα πρέπει να σημειωθεί, δε, ότι στο Αφγανιστάν οι φυλετικές διαφορές είναι αυτές που καθορίζουν τη σχέση μεταξύ των ανθρώπων, όλα όμως επικαλύπτονται από το Ισλάμ. Είναι προφανές ότι τις επόμενες ημέρες ο διωγμός των σιιτών του Αφγανιστάν θα ενταθεί.

Οι Ταλιμπάν ακολουθούν το σουνιτικό δόγμα με φανατική προσήλωση και δεν πρόκειται τώρα να χάσουν την ευκαιρία να εκκαθαρίσουν τους αντιπάλους τους σιίτες. Αυτό θα βοηθούσε και το γειτονικό Πακιστάν να εμβαθύνει και να ασκεί πλήρη πολιτική επιρροή στα πράγματα της χώρας χωρίς τους σιιτικούς πληθυσμούς.

 Οι τέσσερις πόλεις

Να σημειώσουμε, δε, ότι το Ιράν από αυτή την εξέλιξη θα βγει ζημιωμένο, καθώς θα έχει να αντιμετωπίσει ένα σοβαρό πρόβλημα απώλειας επιρροής. Οι πληθυσμοί αυτοί ήταν φιλικά διακείμενοι προς το Ιράν και, ως εκ τούτου, ευάλωτοι στην ιρανική πολιτική διαλεκτική. Μέρος των σιιτών του Αφγανιστάν, οι Ιρανοί θεωρούν ότι έχουν φυλετική σχέση μαζί τους, σε αντίθεση με τους φανατικούς σουνίτες Ταλιμπάν, οι οποίοι διατηρούσαν μια διαχρονική έχθρα απέναντι στους ύστερους περσικούς πληθυσμούς. Οι περισσότεροι από τους σα[1]ράντα εκατομμύρια, πλέον, κατοίκους της χώρας ζουν σε αγροτικές περιοχές. Αλλά οι πόλεις είναι τα κομβικά σημεία, με την Καμπούλ περίπου στο γεωγραφικό κέντρο και στη συνέχεια τέσσερις μεγάλες περιφερειακές πόλεις κατά μήκος της περιφέρειας της χώρας, που συνδέονται με τον «περιφερειακό δρόμο»: Mazar-e-Sharif στα βόρεια, Jalalabad στα ανατολικά, Kandahar στα νότια και Herat στα δυτικά. Μια διαδρομή που η Κίνα θέλει να ελέγξει. Εχει ήδη κινηθεί στην ανάπτυξη σχέσεων με το νέο καθεστώς και φαίνεται ότι προϋπήρχαν συνομιλίες πολύ πριν αρχίσει η κινητοποίηση των Ταλιμπάν. Πράγμα που σημαίνει ότι η κινεζική διείσδυση θα αποτελέσει άλλο ένα πρόβλημα για την κυβέρνηση Μπάιντεν. Οι Παστούν, η μεγαλύτερη (αλλά όχι πλειοψηφική) εθνοτική ομάδα του Αφγανιστάν, παρέχει σχεδόν όλους τους υποστηρικτές και τους συμπαθείς των Ταλιμπάν. Οι περισσότεροι Παστούν δεν υποστηρίζουν τους Ταλιμπάν, αλλά σχεδόν όλοι οι Ταλιμπάν είναι Παστούν. Σε συνδυασμό με τη βοήθεια που δέχονται από το Πακιστάν, το οποίο έπαιζε πάντα διπλό παιχνίδι στις πλάτες των Ηνωμένων Πολιτειών, το έδαφος για συνδιαλλαγή με τους Ταλιμπάν είναι πλέον επισφαλές.

 Η συμφωνία στην Ντόχα

 Αλλωστε, η συμφωνία στην Ντόχα δεν ήταν πάρα ένα προπέτασμα καπνού, προκειμένου να κινηθούν ανετότερα οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν, με τη βοήθεια του Κατάρ και της Τουρκίας, και να πιεστούν ακόμα περισσότερο οι ισχυρότατοι αντίπαλοι στην κυβέρνηση της χώρας, ώστε αυτή να καταρρεύσει. Ουσιαστικά, το Πακιστάν φαίνεται ότι αναλαμβάνει ηγεμονικό ρόλο στη διαχείριση του ζητήματος του Αφγανιστάν και, κατ’ ακολουθία, η Τουρκία, η οποία διατηρεί 600 στρατιώτες και συμβούλους στη χώρα. Το Κατάρ χρηματοδοτεί τα σχέδια της Τουρκίας για μια ηγεμονική θέση στην περιοχή, αλλά ακόμη δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το πού θα καταλήξουν οι συνομιλίες Τουρκίας - Ταλιμπάν. Είναι αξιοσημείωτο στην αρχική φάση ότι τελικά η Αγκυρα αρνήθηκε να αναλάβει τη φύλαξη του αεροδρομίου της Καμπούλ με δικές της δυνάμεις. Η Ρωσία, από την άλλη, φαίνεται ότι, για ακόμα μία φορά, θα κρατήσει μια αμυντικογενή στάση, δια[1]τηρώντας τους συνδέσμους της στη χώρα κι έχοντας ως στόχο να περιορίσει πιθανές επιρροές των ισλαμιστών στις δικές της γειτονικές Δημοκρατίες του Τατζικιστάν και του Ουζμπεκιστάν.

 Πηγή: Εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ