Η «μάχη» για το ποιος είναι ο πραγματικός πρόεδρος της Ευρώπης δεν ξεκίνησε με το περιβόητο «Sofagate», σχολιάζει το «Politico».

Αντίθετα, το επεισόδιο στην Άγκυρα ήταν η άσχημη κορύφωση μιας σκληρής «μάχης» για το ποιος θα έπρεπε να εκπροσωπεί την ΕΕ στην παγκόσμια σκηνή. Μιας «μάχης» που ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την 1η Δεκεμβρίου 2019 - όταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, ανέλαβε τα καθήκοντά της ταυτόχρονα με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ.

Αυτή η «μάχη» επανήλθε δραματικά στη δημοσιότητα στις αρχές αυτής της εβδομάδας, όταν η Φον ντερ Λάιεν, δίνοντας μια προσωπική νότα στην παρέμβασή της για την Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε για το διπλωματικό επεισόδιο, αφήνοντας αιχμές και για τον Μισέλ: «Ένιωσα μόνη, πληγωμένη, ως γυναίκα και ως Ευρωπαία».

Αλλά, όπως αναφέρει το «Politico», εάν η Φον ντερ Λάιεν είχε ταξιδέψει μόνη της στην Τουρκία, δεν θα της είχαν αρνηθεί καρέκλα κατά τη συνάντησή της με τον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Και η ΕΕ θα απέφευγε ένα ενοχλητικό περιστατικό που αποκάλυψε πικρές εντάσεις και μια βαθιά δυσπιστία μεταξύ των δύο κορυφαίων αξιωματούχων της.

Το σκηνικό της κατάρρευσης - στο εξωτερικό, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού που είχε σκοπό να παρουσιάσει ένα ενωμένο μέτωπο της ΕΕ εν μέσω τεταμένων σχέσεων με έναν κρίσιμο γεωπολιτικό εταίρο - ήταν το σύμβολο μιας μακροχρόνιας αντιπαλότητας μεταξύ των δύο ηγετών για την εξωτερική πολιτική.

Αυτός ο ανταγωνισμός έχει βλάψει τη διεθνή φήμη της ΕΕ, δημιουργώντας αμφιβολίες για την ικανότητά της να ενεργεί στην παγκόσμια σκηνή και φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με το αν η δομή της ηγεσίας της είναι ουσιαστικά ελαττωματική.

Η Φον ντερ Λάιεν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, που είναι και η πρώτη γυναίκα που ηγείται της Κομισιόν, αλλά και η πρώτη πρόεδρος μετά από 25 χρόνια που δεν είχε προηγουμένως υπηρετήσει ως αρχηγός κάποιας κυβέρνησης, διακήρυξε αρχικά την πρόθεσή της να ηγηθεί μιας «γεωπολιτικής Επιτροπής». Και την πρώτη εβδομάδα που ανέλαβε καθήκοντα, μετέβη στην Αιθιοπία για να συναντηθεί με ομολόγους της από την Αφρικανική Ένωση.

Ωστόσο, ο Μισέλ, ο οποίος υπηρέτησε ως πρωθυπουργός του Βελγίου για πέντε χρόνια πριν παραιτηθεί για να γίνει πρόεδρος του Συμβουλίου, είχε τα δικά του σχέδια για την εκπροσώπηση της ΕΕ στο εξωτερικό. Τον Φεβρουάριο του 2020, έκανε κι εκείνος ένα ταξίδι στην Αιθιοπία για συναντήσεις στο περιθώριο της ετήσιας Συνόδου Κορυφής της Αφρικανικής Ένωσης.

Ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο προέδρων ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Αλλά στην πραγματικότητα, η ένταση είχε εμφανιστεί νωρίτερα, ουσιαστικά από τη στιγμή που ανέλαβαν τα καθήκοντά τους η Φον ντερ Λάιεν και ο Μισέλ.

Οι μονομαχίες των προέδρων της ΕΕ

Στις 19 Ιανουαρίου 2020, ο Μισέλ, η Φον ντερ Λάιεν και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, Ζοζέπ Μπορέλ, είχαν παρευρεθεί σε ένα συνέδριο στο Βερολίνο για τον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη - μια αχρείαστη τριπλή εκπροσώπηση δεδομένου του περιορισμένου ρόλου της ΕΕ σε θέματα ασφάλειας. Ο Μισέλ προέβη σε προσωπική δήλωση, ενώ η Φον ντερ Λάιεν και ο Μπορέλ εξέδωσαν κοινή δήλωση.

«Φυσικά ήταν γελοίο να έχουμε τρεις παρεμβάσεις από την ΕΕ στο Βερολίνο», δήλωσε διπλωμάτης στο «Politico». «Αλλά έπρεπε να επιλέξουν ποιος θα μιλούσε για την ΕΕ, και ήταν λογικό αυτός να είναι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου». Η Φον ντερ Λάιεν και η ομάδα της, ωστόσο, δεν ήταν ευχαριστημένοι. «Το μίσησαν. Το μίσησαν πραγματικά», είπε ο αξιωματούχος.

Αξιωματούχος της Κομισιόν είπε ότι υπήρχαν σημαντικοί λόγοι πολιτικής για την παρουσία της Φον ντερ Λάιεν, τόσο στην Αφρική, όπου προσπάθησε να σφυρηλατήσει νέες σχέσεις με βάση τον «αμοιβαίο σεβασμό», όσο και στη διάσκεψη για τη Λιβύη στο Βερολίνο. Οι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Φον ντερ Λάιεν προσκλήθηκε προσωπικά στο Βερολίνο από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ για να περιγράψει ένα ευρύ πακέτο βοήθειας μέσω διαφόρων προγραμμάτων εξωτερικής βοήθειας της ΕΕ.

Αλλά λίγες ημέρες αργότερα, στις 23 Ιανουαρίου, η Φον ντερ Λάιεν βρέθηκε για άλλη μια φορά με δευτερεύοντα ρόλο, πίσω από τον Μισέλ, στο Παγκόσμιο Φόρουμ για το Ολοκαύτωμα στην Ιερουσαλήμ, καθώς ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ήταν εκείνος που κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους της ΕΕ κατά τη διάρκεια μιας τελετής μνήμης. Το βίντεο της εκδήλωσης δείχνει τη Φον ντερ Λάιεν και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ντέιβιντ Σασόλι, να ακολουθούν τον Μισέλ, και στη συνέχεια ο καθένας να αγγίζει απαλά τη σύνθεση λουλουδιών που είχε τοποθετήσει ο Μισέλ.

Λιγότερο από τρεις εβδομάδες μετά την επίσκεψη του Μισέλ στην Αντίς Αμπέμπα, η Φον ντερ Λάιεν επέστρεψε στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας για μια συνάντηση στα κεντρικά γραφεία της Αφρικανικής Ένωσης.
Εκείνη την εποχή, ορισμένοι Αφρικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν έκπληξη για το ξαφνικό, έντονο ενδιαφέρον της Ευρώπης, πιστεύοντας ότι ίσως οι νέοι ηγέτες της ΕΕ απλώς ήθελαν να κάνουν επίδειξη στους ψηφοφόρους τους. Εκ των υστέρων, ήταν μια απόδειξη μιας διελκυστίνδας σε εξέλιξη μεταξύ των προέδρων.

Όπως σχολιάζει το «Politico» η θεσμική ένταση δεν είναι κάτι νέο στην ΕΕ, όπου έως και 10 ή και περισσότεροι ηγέτες μπορούν να διεκδικήσουν τον τίτλο «πρόεδρος». Και η αψιμαχία είναι ιδιαίτερα συχνή μεταξύ της Κομισιόν, και του Συμβουλίου, που συγκεντρώνει τους 27 εθνικούς αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, οι οποίοι τελικά λειτουργούν ως «αφεντικά» των «αφεντικών» της ΕΕ.